POETRY SLAM
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη
Υπάρχει ένα είδος ποίησης που παρουσιάζει για μένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια μορφή ποίησης που ευνοεί τη διαδραστικότητα ανάμεσα στον ποιητή και το κοινό και προωθεί την προφορικότητα του λόγου. Poetry slam, λοιπόν! Και η ποίηση ως παράσταση!
Slam σημαίνει χτύπημα. Είναι τα ποιήματα που ο ποιητής διαβάζει πάνω στη σκηνή με το μικρόφωνο στο χέρι και κάτω υπάρχει κοινό που παρακολουθεί. Με στίχους καταφέρει δραστικό χτύπημα, ταρακουνά όσους ακούν. Mια τέτοια εκδήλωση μπορεί να λάβει μέρος οπουδήποτε: σε χώρους που μαζεύονται νέοι, σε λέσχες κινηματογράφου ή ανάγνωσης, σε κήπους, σε καφενεία, στο μετρό, σε εξέδρες, σε αμφιθέατρα. Ο δημιουργός μόνος του εκτελεί πρωτότυπο έργο, στόχος είναι να διεγείρει, να κεντρίσει το κοινό και το ενδιαφέρον του. Έτσι η ποίηση κάνει ένα άνοιγμα στον κόσμο. Τον προσεγγίζει, διεκδικεί την προσοχή του, τον ξεσηκώνει. Η εμφάνιση αυτού του είδους ποίησης δίνει ένα άλλο βλέμμα για τα πράγματα. Εδώ δεν πρόκειται για την ποίηση που διαβάζεται κατά μόνας και σιωπηλά μέσα σε κλειστά δωμάτια. Ούτε για την ποίηση που δίνει την αίσθηση ή την εντύπωση μιας μοναχικότητας και φαίνεται απρόσιτη, δυσνόητη και αδιάφορη.
Ποιητές ανεβαίνουν επί σκηνής και φανερώνουν πιο πολύ παρά κρύβουν, είναι μια έκθεση ενεργητική, που ίσως δεν τους βρίσκει σύμφωνους όλους όσους εμπλέκονται με τον χώρο της ποίησης. Το εν λόγω είδος ξεκίνησε από την Αμερική, αποτελεί προέκταση της cowboy poetry και εν συνεχεία της rap poetry, της hip hop poetry, ή ακόμη των απαγγελιών που οργάνωναν οι Beatniks[1]. To slam το υποδέχθηκαν οι νέοι σε ηλικία ποιητές που ανήκαν σε διαφορετικούς χώρους και διέθεταν διαφορετικές και αντιθετικές συχνά καταβολές. Υπήρξε σταδιακά η διαπίστωση ότι το διαφορετικό χωράει σε αυτήν την εκδήλωση και έχει τη δύναμη αφενός μεν να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα και αφετέρου να συμβάλλει στην προαγωγή δημοκρατικών διαδικασιών.
Ποια είναι όμως η ταυτότητα όσων ασχολούνται με το slam; Ηθοποιοί; Performers; Διασκεδαστές; Καλλιτέχνες γενικά; Ισως τίποτα από όλα αυτά, αλλά και όλα αυτά μαζί. Πάντως υπάρχουν και περιπτώσεις ποιητών που γράφουν και «κανονική» ποίηση (καταχρηστικά υιοθετώ τον όρο για να δηλώσω την αντίθεση), αλλά ασχολούνται και με το slam. Και στο αιώνιο ερώτημα αν η ποίηση απαγγέλλεται ή διαβάζεται, η απάντηση είναι πως εδώ δεν απαιτείται δογματισμός, διότι μια τέτοια αντιμετώπιση θα σήμαινε οπισθοδρόμηση. Σε ό,τι με αφορά, τόσο οι θεατρικές μου σπουδές και καταβολές, όσο και η αγάπη μου για τον πειραματισμό με οδηγούν να σκέφτομαι πάντα θετικά γι’ αυτήν την ξεχωριστή προσέγγιση. Άλλωστε θεωρώ πως η εποχή μας συνάδει με αυτήν.
Το ότι υπάρχει κοινό που λειτουργεί ως κριτής στα πλαίσια ενός τέτοιου διαγωνισμού και του δίνεται ή δυνατότητα να εκφραστεί ταυτόχρονα – σε χρόνο παρόντα- αναφορικά με το συμβάν, και να κρίνει το ύφος, τον τόνο και γενικά την παρουσία του διαγωνιζόμενου ποιητή, όλο αυτό δίνει μια διαφορετική διάσταση στην ποιητική διαδικασία.[2] Μπορούμε να μιλήσουμε για γιορτή, για μοίρασμα. Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Shilanda L. Woolridge ( του Austin American- Statesman.) «ένα σλαμ ποίησης είναι σαν ένας λυρικός αγώνας πυγμαχίας που φέρνει τους ποιητές εναντίον άλλων ποιητών σε έναν αγώνα» ‘Οπως λέει χαρακτηριστικά ο Μάκης Μουλλός, εκπρόσωπος του είδους (και) στην Ελλάδα: «Στην ποίηση σλαμ δεν υπάρχουν μονοπάτια. Δεν χωράνε λογοτεχνικά βιογραφικά και βραβεία.[…]. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία σε οποιοδήποτε άτομο που γράφει “ποίηση”, να ανέβει στη σκηνή και να μας βάλει στο σύμπαν που έχει στο κεφάλι του». […] «Ο ποιητής γίνεται ερμηνευτής, χωρίς να διαβάζει από χαρτί, αλλά κοιτάζοντας στα μάτια το κοινό του. Δεν υπάρχουν χαρτιά, υπάρχει η μνήμη και τα μάτια, ενώ δεν επιτρέπονται κοστούμια-στολές. Ο σλάμερ μπορεί μόνο να χρησιμοποιήσει αξεσουάρ, όπως καπέλο, σκουφί, τιράντες, αλλά όχι κάποια στολή. Είναι ένα παιχνίδι με το οποίο φαίνεται να διασκεδάζουν πολύ οι νέοι άνθρωποι. Η συμμετοχή είναι δωρεάν και επιλέγονται με κλήρωση μέχρι 10 άτομα κι οι ηλικίες που μπορούν να πάρουν μέρος είναι από 18 ετών μέχρι… 98 ετών.» [3]
Κλείνοντας, αυτό είναι επισήμανση και πρόταση συνάμα, μέσω αυτής της ποίησης ίσως μπορέσουμε και μεις οι εκπαιδευτικοί να φέρουμε τα παιδιά πιο κοντά στην ποίηση ή έστω να τα βάλουμε σε έναν δρόμο για μια αρχή, μια νέα γνωριμία με αυτήν την τέχνη- που παράλληλα γι’ αυτά αποτελεί διδακτικό αντικείμενο και αξιολογείται κιόλας. Γιατί η τριβή με την εκπαιδευτική πραγματικότητα αποδεικνύει πόσο δύσκολο είναι για τους νέους- δυστυχώς τη μεγαλύτερη μερίδα αυτών- να αγοράσουν και να διαβάσουν βιβλία ποίησης και να μπουν στον κόσμο της.
Σημειώσεις
[1] Όπως οι σημερινοί slam artists, οι Beats έγιναν γνωστοί για τα μοναδικά στυλ απόδοσης τους.
Ο Άλεν Γκίνσμπεργκ είναι ένας από τους πιο διάσημους ποιητές της γενιάς των Beat. Πρώτα διάβασε το ποίημά του, «Ουρλιαχτό», σε μια σειρά από διάσημες αναγνώσεις που έγιναν τον Οκτώβριο 1955 στο Σαν Φρανσίσκο. Ήταν η πρώτη δημόσια παράσταση του Γκίνσμπεργκ και τον έκανε αμέσως διάσημο σε ηλικία χρόνων 29. Αφού ξεκίνησε την απαγγελία του με ήρεμο τόνο, λέει η ιστορία, σύντομα απέκτησε αυτοπεποίθηση και άρχισε να κουνιέται ρυθμικά με τη μουσική της ποίησής του, ανταποκρινόμενος στο ενθουσιασμός του κοινού.
Ο Γκίνσμπεργκ και άλλοι ποιητές των Beat, όπως ο Τζακ Κέρουακ, επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την τζαζ μουσική.
[2] Poetry Slam: Αν δεν διαβάζεις ποίηση, μπορείς να την ακούσεις
https://insidestory.gr/article/poetry-slam
«Το κόνσεπτ του poetry slam είναι απλό. Ένας συμμετέχων ανεβαίνει στη σκηνή για τρία λεπτά και ερμηνεύει ένα ποίημα του. Πρέπει να το θυμάται απέξω (αποκλειστικά στο διαγωνιστικό τμήμα) και με τη φωνή και το σώμα του να μεταδώσει όλα τα συναισθήματα που του δημιουργούνται. Οι πέντε κριτές, που έχουν επιλεγεί τυχαία από το κοινό, βαθμολογούν την ερμηνεία».
[3]Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/life/ti-einai-poetry-slam-pou-kerdizei-tous-neous