Μάκης Ανδρονόπουλος
ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
Απόσπασμα
Η γερμανική κυβέρνηση έχει καλλιεργήσει έναν πολιτικό μύθο, για εσωτερική κυρίως χρήση, προκειμένου να μην υπάρχουν αξιώσεις από τους εργαζόμενους, σύμφωνα με τον οποίο η Γερμανία υποχρεώνεται να σηκώνει μεγάλο βάρος από το κόστος διάσωσης της Ελλάδας και της Ευρωζώνης γενικότερα. Ήταν τόσο μεγάλη η ένταση της προπαγάνδας αυτού του μύθου, που τελικά εγκλωβίστηκε πολιτικά. Έχει πείσει τους Γερμανούς ότι αυτοί, οι Γερμανοί φορολογούμενοι, έσωσαν την Ελλάδα. Γι’ αυτό και δεν ήθελε κουβέντα για «κούρεμα» του ελληνικού χρέους πριν από τις εκλογές. Αλλά αυτός είναι ένας επικίνδυνος μύθος. Όπως αποκάλυψε ο ελληνικής καταγωγής Γερμανός ευρωβουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης στην τηλεόραση του ΑΝΤ1 (21.08.2013), το κέρδος τής Γερμανίας από την κρίση της Ευρωζώνης ανέρχεται σε 114 δισ. ευρώ. Το ίδιο το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει σε 40,9 δισ. ευρώ τα οφέλη για την περίοδο 2010-2014 από τα χαμηλά επιτόκια και τη ζήτηση των γερμανικών ομολόγων. Αλλά, επιπλέον, η γερμανική κυβέρνηση εξοικονόμησε σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης (Δήμοι, Περιφέρειες) άλλα 73 δισ. ευρώ. Έτσι, το κόστος περιορίζεται σε μόλις 599 εκατ. ευρώ. Ο Γ. Χατζημαρκάκης υποστήριξε πως «πρέπει μετά τις γερμανικές εκλογές να ζητηθεί μια αναδιανομή του κέρδους μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα ανάμεσα στις χώρες του Νότου που πληγώθηκαν από την κρίση, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος».
Μελέτη του ιδρύματος Μπέρτελσμαν συμπεραίνει πως, αν η Γερμανία παραμείνει στη ζώνη του ευρώ μέχρι το 2025, το κέρδος της αναμένεται να φτάσει τα 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ· κέρδη που σε μεγάλο βαθμό θα καταλήξουν στους πολίτες. Στην έρευνα διευκρινίζεται, μάλιστα, πως η Γερμανία θα εξακολουθήσει να σημειώνει κέρδη, ακόμη κι αν συναινέσει στη διαγραφή μέρος των αξιώσεών της από τα διάφορα πακέτα στήριξης. «Το ευρώ προσφέρει στη Γερμανία ως επί το πλείστον πλεονεκτήματα. Σε αντίθεση προς τις απόψεις των ευρωσκεπτικιστών, η Γερμανία αντλεί τεράστια οφέλη από το κοινό νόμισμα». Αντίθετα, αν η Γερμανία εγκατέλειπε την Ευρωζώνη, το ΑΕΠ της θα μειωνόταν κατά μισή ποσοστιαία μονάδα κάθε χρόνο, με συνέπεια την αύξηση του αριθμού των ανέργων κατά 200.000 άτομα. Θα ακολουθούσε κατάρρευση της Ευρωζώνης και παγκόσμια οικονομική κρίση, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη τού ιδρύματος Μπέρτελσμαν.
Η κρίση κάνει πολύ καλό στη γερμανική οικονομία. Οι γερμανικές τράπεζες επίσης επωφελούνται παρέχοντας μεγαλύτερη ασφάλεια στους καταθέτες του Νότου και έχουν μετατραπεί σε «καταφύγιο καταθέσεων». Το γεγονός αυτό εξελίχθηκε σε βασικό παράγοντα της γερμανικής ευμάρειας, καθώς αποδίδει οφέλη 10 δισ. ευρώ τον χρόνο, όπως εκτιμά το Institute for the World Economy του Κιέλου, λέγοντας ότι η Γερμανία «γλίτωσε» 80 δισ. ευρώ από τότε που ξεκίνησε η κρίση, ως αποτέλεσμα της πτώσης στα yields των ομολόγων. Οι πληρωμές τόκων το 2012 ήταν γύρω στα 10 δισ. ευρώ χαμηλότερες από όσο θα ήταν με βάση ένα «βασικό σενάριο» που χρησιμοποιεί το μέσο επιτόκιο της 10ετίας η οποία προηγήθηκε της κρίσης. Για το 2013, η κυβέρνηση Μέρκελ αναμένεται να εξοικονομήσει περίπου 13 δισ. ευρώ.
Κι αυτό εξηγεί, γιατί ξαφνικά η Καγκελάριος Μέρκελ και ο υπουργός των Οικονομικών της Βόλφγκαγκ Σόιμπλε τάχθηκαν αιφνιδίως υπέρ τής πολιτικής Ντράγκι. Πρόκειται για το πρόγραμμα ΟΜΤ – Outright Monetary Transactions που προβλέπει την εξαγορά ομολόγων χωρών της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε κρίση, το οποίο επέκριναν με τη Bundesbank μπροστά. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι τυχαίο που η Καγκελάριος Μέρκελ ξεκαθάρισε στους ψηφοφόρους ότι «η Γερμανία μπορεί να πηγαίνει καλά, μόνο αν και η Ευρώπη πηγαίνει καλά» και ότι δεν σκοπεύει να παρουσιάσει στους Γερμανούς πολίτες μετά τις εκλογές τον «λογαριασμό» για τη διάσωση των τραπεζών και του ευρώ.
Ο Tony Barber των Financial Times εκτιμά ότι είναι γενικά σωστές οι συστάσεις που γίνονται από πολλές πλευρές προς το Βερολίνο: «Εκδώστε ομόλογα ευρωζώνης, ελαφρύνετε το χρέος της Ελλάδας, δημιουργήστε ένα σχέδιο Μάρσαλ για τη Μεσόγειο, φτιάξτε μια τραπεζική ένωση, αφήστε τους εγχώριους μισθούς να αυξηθούν, προωθήστε τη δημοσιονομική τόνωση, αντί να φωνάζετε για τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς»… Όμως, τονίζει, ότι οι πιο χρήσιμες συνεισφορές της Γερμανίας θα ήταν να μεταρρυθμίσει και να εκσυγχρονίσει την ίδια της την οικονομία. Αυτό θα το δούμε παρακάτω. Έχει όμως σημασία αυτό που επισημαίνει ο Barber, ότι δηλαδή υπάρχει θέμα μείωσης του πληθυσμού στη Γερμανία, που οι ίδιοι αποκαλούν Schrumpfnation Deutschland (συρρικνούμενη Γερμανία). Με περισσότερα από 81 εκατομμύρια ανθρώπους, η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη από τις 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ – ΜΑΚΗΣ ΑΝΔΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Το 2013, όταν η γερμανική πολιτική είχε εισβάλει στην καθημερινότητα των Ελλήνων με βίαιο και τιμωρητικό τρόπο, το Γερμανικό Σύνδρομο ήταν μια προσπάθεια γνωριμίας και κατανόησης της «γερμανικότητας» και του Sonderweg, της γερμανικής ιδιαιτερότητας, πέρα από τα ελληνικά στερεότυπα της Κατοχής και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Σήμερα, το 2024, έχουν προστεθεί νέοι σοβαροί λόγοι που καθιστούν αναγκαία τη βαθύτερη κατανόηση της «γερμανοσύνης» (Deutschtum) και των επιδιώξεών της. Το γερμανικό πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, αν όχι παγκόσμιο. Για τούτο και η επικαιροποίηση του βιβλίου κρίθηκε σκόπιμη, ώστε να επανατοποθετηθεί το όλο θέμα σε τρέχοντες γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς όρους· ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση του κολοσσιαίου προγράμματος επανεξοπλισμού της Γερμανίας αλλά και την πολιτική κρίση που ξέσπασε, λόγω της ύφεσης που έπληξε τη χώρα.
Η παρούσα έκδοση ολοκληρώνεται με ένα Επίμετρο. Σε αυτό, καταγράφονται όσα μεσολάβησαν από το 2013 μέχρι σήμερα, παρουσιάζεται η αποτίμηση της δεκαετίας των μνημονίων –σύμφωνα με την ενδελεχή μελέτη που εκπόνησαν τα ινστιτούτα CEPS και NIESR, κατόπιν παραγγελίας της Κομισιόν– καθώς και η κριτική αυτής της μελέτης από τέσσερις Έλληνες υπουργούς Οικονομίας.