Scroll Top

Μαρίζα Ντεκάστρο | Προσπαθώ να πείσω τα παιδιά ότι η Ιστορία μάς αφορά όλους

Υπεύθυνη στήλης | Κρίστυ Κουνινιώτη

Η λογοτεχνία μάς ταξιδεύει. Διευρύνει τους ορίζοντές μας, πλουτίζει το πνεύμα μας, οξύνει τις αισθήσεις μας. Εξ ου και στους εκπροσώπους της οφείλουμε πολλά. Η συζήτηση μαζί τους, με αφορμή κάθε νέο τους έργο, μας ξεναγεί στο εργαστήρι και στις σκέψεις τους, αποκαλύπτοντάς μας τον γεμάτο θησαυρούς κόσμο τους.

Αυτές τις συνεντεύξεις με Έλληνες πεζογράφους και ποιητές φιλοξενεί η στήλη.  

Συνέντευξη στην Κρίστυ Κουνινιώτη

Τα βιβλία λειτουργούν σαν μαγικά κλειδιά, που ανοίγουν στα παιδιά τις πύλες της Ιστορίας, για να διασχίσουν τους δαιδάλους της, αντλώντας πολύτιμες γνώσεις κατά την ενδιαφέρουσα και ελκυστική διαδρομή. Εξ ου και τα βραβεία που έχει αποσπάσει η δημιουργός τους. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο της βιβλίο με τίτλο «2194 Ημέρες Πολέμου» (εκδ. Μεταίχμιο) και η Μαρίζα Ντεκάστρο μας ξεναγεί στο συγγραφικό της εργαστήρι.

Λογοτεχνία για παιδιά και νέους. Τι σας παρακίνησε ώστε να σπουδάσετε, καταρχάς, το αντικείμενο στη Σορβόννη κι έπειτα να ασχοληθείτε με αυτό ως συγγραφέας;

Η αλήθεια είναι ότι ήθελα από πάντοτε να δουλεύω με παιδιά και γι’ αυτό σπούδασα παιδαγωγικά. Στο παιδικό βιβλίο με έσπρωξε η Αλκη Ζέη, με την οποία συνδέθηκα όταν σπούδαζα στο Παρίσι την περίοδο της Δικτατορίας. Και πολύ σωστά με προέτρεψε γιατί παιδαγωγός χωρίς να έχει ιδέα τι διάβαζαν οι μαθητές της δεν στέκει. Εμαθα και διάβασα δεκάδες παιδικά βιβλία δουλεύοντας σε μια βιβλιοθήκη πιλότο σε ένα παρισινό προάστιο, στο Κλαμάρ. Οταν επέστρεψα στην Ελλάδα άρχισα να μεταφράζω παιδικά/νεανικά βιβλία και με τα χρόνια κατέληξα συγγραφέας…

Έχοντας καλύψει τις περιόδους 1453, 1821, 1967-1973, σε προηγούμενα βιβλία σας, κρατάμε, τώρα, το νέο σας βιβλίο για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πώς αποφασίσατε να συγκεντρώσετε 2194 ημέρες πολέμου σε 102 σελίδες, ξεκινώντας από το 1914;

Είναι αδύνατο να καταλάβει οποιοσδήποτε μη ειδικός αναγνώστης τα «γιατί» εκείνων των 2194 ημερών, αν δεν διαβάσει τι συνέβαινε στον κόσμο τα προηγούμενα χρόνια. Ετσι λοιπόν έκρινα απαραίτητο να ξεκινήσω το βιβλίο με ένα εκτενές «προοίμιο». Στη συνέχεια, χρόνο με τον χρόνο παρουσιάζονται τα στρατιωτικά και τα πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο τα οποία πλαισιώνονται από σύντομα κείμενα που φέρνουν τους αναγνώστες κοντά στους ανθρώπους της εποχής. Η ζωή δεν είχε σταματήσει εξαιτίας του πολέμου!

Λογοτεχνικά κείμενα, μαρτυρίες, φωτογραφικά ντοκουμέντα, αλλά και παγκόσμια γεγονότα συνθέτουν το βιβλίο σας. Πώς θα περιγράφατε την όλη διαδικασία – έρευνα, επιλογή, συγγραφή; Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση και ποια η μεγαλύτερη δυσκολία; Τι προσέχετε περισσότερο γράφοντας για  αυτές τις ευαίσθητες ηλικίες;

Το βιβλίο για να γραφτεί χρειάστηκε πολλή έρευνα και μελέτη. Τα ντοκουμέντα, οι μελέτες, οι μαρτυρίες για τον Β’ ΠΠ είναι πάμπολλες. Απομόνωσα όσα έκρινα ενδιαφέροντα και καθοριστικά, ώστε να δώσω στους αναγνώστες μια κατά το δυνατόν σφαιρική εικόνα της εποχής. Στα βιβλία μου προσπαθώ να πείσω τα παιδιά ότι η Ιστορία είναι φοβερά ενδιαφέρουσα και μας αφορά όλους. Τα ιστορικά γεγονότα είναι το ένα μέρος της Ιστορίας, και η αναφορά σ’ αυτά απαραίτητη. Θεωρώ όμως εξίσου σημαντικές τη λογοτεχνία και τις προσωπικές μαρτυρίες που δείχνουν πώς βίωναν οι άνθρωποι την εποχή τους στα χρόνια του πολέμου και πώς δρούσαν. Και προσπαθώ να το κάνω χωρίς να αποκρύπτω την τραγικότητα της εποχής! Τα παιδιά-αναγνώστες θα αντιληφθούν όσα επιτρέπει η ηλικία τους και μεγαλώνοντας θα αφομοιώνουν νέες πληροφορίες. Από την άλλη, δεν κάνω προπαγάνδα υπέρ κάποιων αλλά κινούμαι στο εύρος των ηθικών αξιών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Εντυπωσιακές οι εικόνες του Αχιλλέα Ραζή. Ποια η δύναμη των εικόνων σε βιβλία -και δη γνώσεων- για νεαρούς αναγνώστες;

Τεράστια δύναμη έχουν οι εικόνες όταν δεν διακοσμούν και συνδέονται οργανικά με όλα τα υπόλοιπα υλικά του βιβλίου. Είναι κι αυτές ένα είδος τεκμηρίων που προσθέτουν στα κείμενα, τα διευρύνουν και η μελέτη τους μπορεί να δημιουργήσει νέους συνειρμούς που ενδέχεται να οδηγήσουν σε άλλα διαβάσματα. Αυτό ακριβώς κάνει ο Αχιλλέας Ραζής αποδίδοντας ζωγραφικά και με πιστότητα φωτογραφικά ντοκουμέντα του Β’ ΠΠ.

Οι πιτσιρικάδες είναι πλέον εθισμένοι όχι σε τυπωμένες εικόνες, αλλά σε αυτές που προβάλλονται μέσα από κινητά/τάμπλετ κ.λπ. Τι στοιχεία πρέπει να διαθέτει ένα βιβλίο για να τους τραβήξει την προσοχή και να τους «μιλήσει»;

Πρέπει να είναι ζωντανό και πολυεστιακό, να ανοίγεται σε ποικίλα πεδία -κοινωνικά, πολιτιστικά, τεχνολογικά-, σε κάθε τομέα της ζωής. Πιστεύω ότι στο μυαλό μένει περισσότερο μια μαρτυρία, για παράδειγμα τι μουσική άκουγαν τότε και ποιες ταινίες έβλεπαν στο σινεμά, μια αντιστασιακή πράξη ή πότε εφευρέθηκε ο φούρνος μικροκυμάτων, από αριθμούς, ημερομηνίες και ονόματα που ξεχνιούνται μετά το μάθημα της ημέρας και τις εξετάσεις.

Το ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν Ιστορία, ούτε καν τα βασικά, οφείλεται στη διδασκαλία του μαθήματος στα σχολεία ή στη γενικότερη αδιαφορία – και των μεγάλων;

Δεν πρόκειται για αδιαφορία, τουλάχιστον εκ μέρους των ενηλίκων! Πολιτεία και εκπαιδευτικοί θεσμοί ενδιαφέρονται για τη διδασκαλία της Ιστορίας και γι’ αυτό εξακολουθεί να συζητιέται το πώς θα ενδιαφερθούν οι μαθητές με σκοπό να αναπτύξουν ιστορική παιδεία και ιστορική σκέψη. Δυστυχώς, είναι πολύπαθο αυτό το μάθημα, πολύπαθα και τα σχολικά εγχειρίδια. Φαίνεται ότι δεν έχει βρεθεί ακόμη ο σωστός και επιθυμητός τρόπος.

Εχετε διδάξει Ιστορία και Λογοτεχνία σε μαθητές του δημοτικού, μιλούσατε μαζί τους για βιβλία… Τι βλέπατε στα μάτια τους;

Θα έλεγα καλύτερα ότι μοιραζόμουν με τους μαθητές μου διάφορα βιβλία. Οταν μου δινόταν η ευκαιρία, τέσταρα τα δικά μου στο σχολείο με τους μαθητές μου για να δω αντιδράσεις. Ζητούσα πάντοτε να δικαιολογούν τις παρατηρήσεις τους και διόρθωνα. Εκοβα, πρόσθετα, ξαναέγραφα κεφάλαια. Κυρίως όμως έβλεπα τη διάθεσή τους για συζήτηση. Γονείς και δάσκαλοι αυτό πρέπει να κάνουμε! Να ξεκλειδώνουμε μαζί τους τα νοήματα των βιβλίων.

Οι «2194 Ημέρες Πολέμου» περιλαμβάνουν στην αρχή και το τέλος, αλλά και ως «διαχωριστικό» των ενοτήτων, έξι μαύρες σελίδες. Διαπιστώνουμε ότι οι μαύρες σελίδες για τον κόσμο δεν έχουν τελειωμό. Αισιοδοξείτε ή όχι για τη μελλοντική τους μείωση – εξάλειψη, ίσως;

Ο Β’ ΠΠ είχε εκατοντάδες μαύρες σελίδες, με πιο μελανή τον εμφύλιο που ακολούθησε στη χώρα μας. Μαύρες είναι και οι σελίδες των πολέμων που διεξάγονται αυτή την περίοδο στον πλανήτη.  Μάλλον απαισιόδοξη είμαι…

Αναδημοσίευση | Εφημερίδα Πελοπόννησος και pelop.gr

Βιογραφικό Κρίστυ Κουνινιώτη