“Σωτηρία” | Χαρά Ρόμβη | Εκδόσεις Αντίποδες
«Σωτηρία» είναι ο εύστοχος τίτλος του πρώτου πεζογραφικού έργου της Χαράς Ρόμβη. «Σωτηρία» είναι ο και τίτλος του δεύτερου και αντιπροσωπευτικού διηγήματος της συλλογής. Η σωτηρία, συνειδητά ή ασυνείδητα, είναι το ζητούμενο των ηρώων της Ρόμβη και όλων των ανθρώπων. Πρόκειται για το οικείο αίτημα της δια μαγείας, δια παραίτησης, δια ολοκλήρωσης, δια από μηχανής Θεών, διάσωσης από πρακτικά, συναισθηματικά, υπαρξιακά θέματα, διλήμματα, εμμονές, τραύματα σε όλα τα σημεία του βίου. «Σωτηρία» είναι η λέξη – κλειδί για όλο το βιβλίο, σε ρεαλιστικό ή φαντασιακό επίπεδο και αφορά, στο συναπάντημα με το σκοτάδι που έχουμε εντός και μας στοιχειώνει, με τον χρόνο που περνάει, με τα όνειρα που δεν πραγματοποιήθηκαν, με όσα δεν ελέγχουμε και με τη διαφυγή από αυτά. Έτσι, δίνεται το στίγμα της πρώτης πεζογραφικής δουλειάς της Ρόμβη, μιας ώριμης και έντιμης σύνθεσης έξι διηγημάτων όπου το προσωπικό βίωμα γίνεται καθολικό αποτελώντας τον κύριο άξονα του σύμπαντος της συγγραφέως.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο δυναμισμός και η ειλικρίνεια της Ρόμβη μετράνε τη φθορά, την αμοιβαιότητα, την ανταλλαγή, την απώλεια, τον ατομισμό, τις κακουχίες, τις αναγκαιότητες με αφοπλιστικό τρόπο. Σε όλα τα διηγήματα, υπάρχει ένας έμμεσος κοινωνικός σχολιασμός. Στο διήγημα με τον τίτλο «Θεία», αφορά στον ρατσισμό. Στο διήγημα «Σωτηρία», αφορά στην αστυφιλία, στον καταναλωτισμό, στο περιβαλλοντικό ζήτημα. Στο διήγημα «Βασίλης», αφορά στο τι είναι ηθικό και τι ανήθικο. Στο διήγημα «Μαρίνα», αφορά στον ρόλο της αστυνομίας και των δημοσιογράφων. Τα κοινωνικά σχόλια της Ρόμβη γίνονται πλάγια, απρόσμενα μέσα από την ιστορία και την αφήγηση και όχι ως εξωγενείς παρεμβάσεις, αλλά κόβουν σαν μαχαίρι.
Κυρίαρχο ρόλο στο «Σωτηρία» διαδραματίζει η μοναξιά σε όλες τις εκφάνσεις της, από την έλλειψη ή την απώλεια της οικογένειας, των φίλων, των στόχων, των ονείρων, των τρόπων αξιοπρεπούς διαβίωσης, αλλά και από τον ανεπίδοτο, ανολοκλήρωτο ή ανεκπλήρωτο έρωτα που αφήνει εκκρεμότητες. Μέσα από τις ρωγμές, το χιούμορ, την υπαινικτικότητα και τη λεπτή ειρωνεία, η Ρόμβη μιλάει για τη ματαίωση και τη ματαιότητα, για την ηδονή και την ομορφιά, για το απόλυτο και το παράταιρο, για το εφικτό και το ανέφικτο, για το βαθύ αποτύπωμα μιας καθημερινής εμπειρίας στο οποίο επιστρέφουμε αέναα ως τόπο τραύματος, θυσίας ή θαύματος.
Γέννηση, έρωτας και θάνατος λένε πως είναι τα μεγάλα θέματα του βίου και κατ’ επέκταση, της τέχνης και από εκεί εκπηγάζουν και συγκροτούνται όλα τα υπόλοιπα. Από πού προερχόμαστε, τι μας δελεάζει, πού καταλήγουμε… Έτσι και σε ετούτη τη συλλογή διηγημάτων, η μνήμη παίζει μεγάλο ρόλο. Το κενό που αφήνει πίσω ο χαμός ενός προσώπου, μιας συνθήκης ή ενός πράγματος, το βλέμμα που επιστρέφει συχνά στο παρελθόν, αποτελούν μονοπάτια στη δημιουργική πορεία της Ρόμβη. Άλλωστε, ο τίτλος του βιβλίου, «Σωτηρία», διαμορφώνει εξαρχής έναν ιστό ερωτημάτων που οδηγεί το βλέμμα του αναγνώστη στους πιο σκιερούς και πιο σημαντικούς τόπους της ύπαρξης. Στρέφοντάς μας προς το δύσβατο κομμάτι του εαυτού, προς όσα θέλουμε να λησμονήσουμε από το παρελθόν μας και συχνά, από το παρόν, προς τις καθημερινές στιγμές που ξεπερνάμε πολύ εύκολα, αλλά μας σημαδεύουν, η γραφή της Ρόμβη, δυναμική, σκληρή, αληθινή, κατορθώνει να μας εκφράζει, να μη δικάζει, να παρηγορεί και τελικά, να απελευθερώνει.
Σε αυτό το είδος της γύμνιας, έρχεται να προστεθεί η εξαιρετική αποτύπωση της ζωής των βιοπαλαιστών στη σύγχρονη πόλη, η φανερή και η κρυφή πραγματικότητα. Οι ήρωες σκιαγραφούνται με άμεση στακάτη γραφή χωρίς ίχνος μελοδραματισμού. Η συγγραφέας παρουσιάζει μια κατανόηση απέναντι στα λάθη και στη δειλία των χαρακτήρων της, η οποία είναι συγκινητική. Η επιμονή στην επιλογή ηρώων του καθημερινού μόχθου είναι ενδιαφέρουσα και δηλώνει τα κίνητρα της Ρόμβη στην συγγραφή της εν λόγω συλλογής η οποία διέπεται από ένα πνεύμα επανάστασης, έμφυλης (και όχι μόνο) αντίστασης σε όσα έρχονται να μας καταπιέσουν ή να μας εντάξουν σε ένα σχήμα που δεν μας εκφράζει.
Εν κατακλείδι, με γλώσσα ρέουσα όπου η κάθε λέξη έχει ακριβή θέση και νόημα, με ανατροπές στην πλοκή των διηγημάτων, με «φωνή» που διαμορφώνει ύφος και φράσεις που λειτουργούν σαν χαστούκια ή σαν στροφές σε αγκαλιές, η Χαρά Ρόμβη μας παραδίδει μια πρώτη, αλλά όχι πρωτόλεια πεζογραφική σύνθεση, που διαπνέεται από δυνατούς στοχασμούς, ιστορίες και συναισθήματα. Στο «Σωτηρία», η μνήμη γίνεται κλουβί, η προσδοκία χίμαιρα και ο σαρκασμός, το χιούμορ και η αγάπη οι δρόμοι προς την αποδοχή.