ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ
ΚΟΥΡΔΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Έρευνα, επιλογή, πρόλογος
επιμέλεια και μετάφραση από τα κουρδικά
ΤΖΕΜΙΛ ΤΟΥΡΑΝ ΜΠΑΖΙΝΤΙ
Εκδόσεις ΑΩ / 2020
Σέρκο Μπέκες (1940-2013)
ΤΟ ΟΠΛΟ
XI
Στη χώρα μου
οι εφημερίδες γεννιούνται βουβές
τα ραδιόφωνα γεννιούνται κουφά
οι τηλεοράσεις γεννιούνται τυφλές
κι όσους στη χώρα μου
θέλουν να γεννιούνται γερά κι ελεύθερα
τους κάνουν βουβούς και τους σκοτώνουν
τους κάνουν κουφούς και τους σκοτώνουν
τους κάνουν τυφλούς και τους σκοτώνουν
τέτοια συμβαίνουν
στην πατρίδα μου
* * *
Σαχίρ Μπεκίρ Σορεκλί (1946)
ΞΕΡΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ;
2.
Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, όπως πάντα
Κι η δύναμη ανήκει στο κόκκινο και στο κίτρινο χρυσάφι.
Η Ανατολική Γερμανία δεν υπάρχει πια
Το Τείχος έπεσε
Κι η χρεοκοπημένη Ανατολή ανοίγει τις πόρτες.
Μα τι απέγινε η ταξική πάλη;
Δεν είναι της μόδας σήμερα
Το περιβάλλον είναι in
Κι η ειρήνη, βεβαίως.
Η ειρήνη ανάμεσα στους λαούς.
Όχι ανάμεσα στα έθνη
Η ειρήνη ανάμεσα στα μέρη που αγγίζει η τηλεόρασή σου
Και θέλει η κυβέρνηση να δεις.
Το έχεις ακουστά το Κουρδιστάν, φίλε μου;
Ξέρεις πού είναι;
Και η Χαλάμπτζα;
Δέντρο, ποτάμι, τι;
Και σένα γιατί στην οργή να σε κόφτει;
Όμως εγώ θα σου το πω.
Θα σου το πω με λίγα λόγια, δεν θα τον χάσεις τον αγώνα.
Χαλάμπτζα, μια μικρή πόλη στο νότιο Κουρδιστάν:
Μάρτης, στις 16, 1998: σφαγή, 5.000
Γρήγορος θάνατος μέσα στη νύχτα.
Για όνομα του Θεού, δεν μιλάω για φώκιες
ούτε για καγκουρό ούτε για φάλαινες βεβαίως
Μόνο για Κούρδους, παιδιά, γυναίκες κι άντρες
Δηλητηριασμένους από αέρια που πούλησαν οι εταιρείες σας
γιατί έπρεπε να βγάλουν κάποιο κέρδος.
Και στο κάτω κάτω ποιοι είναι οι Κούρδοι;
Δεν έχουν σημαία στο κτήριο του ΟΗΕ, δεν έχουν φίλους.
Ξέρεις ποιοι είναι οι Κούρδοι, φίλε μου; σε νοιάζει ποιοι είναι;
Αλλάζει ο κόσμος, ναι, αλλάζει
Αργά ή γρήγορα τα νέα φτάνουν παντού
Μα όχι και στο Κουρδιστάν
που ΄ναι μια χώρα κομματιασμένη, ένα έθνος που όλο
βασανίζεται
Ένα Έθνος που δικαίωμα δεν έχει να φανεί στην οθόνη σου.
Την έχεις ακουστά τη λέξη «βοήθεια», φίλε μου;
* * *
Όταν μια αντιπροσωπεία ξένων πάει σε μια χώρα
παίρνει ένα στεφάνι και πηγαίνει στο μνημείο
του άγνωστου στρατιώτη
Αν αύριο μας έρθει
μια αντιπροσωπεία, στο Κουρδιστάν
και με ρωτήσει: Πού είναι το μνήμα
που άγνωστου στρατιώτη;
εγώ θα πω: Κύριε,
στην κοίτη κάθε ποταμού
στους πάγκους κάθε εκκλησιάς
στην πόρτα όλων των τζαμιών
σε κάθε σπηλιάς το στόμα
σε κάθε βράχο των βουνών
σε κάθε δέντρο των κήπων
αυτής της χώρας
σε κάθε πόντο γης
κάτω από κάθε σημείο τ’ ουρανού,
μη στεναχωριέσαι, σκύψε λιγάκι χαμηλά
κι απόθεσε το στεφάνι σου.
Είναι πολλά αυτά που δεν γνωρίζουμε για τον πολιτισμό των Κούρδων. Κυριαρχεί η αντίληψη ότι αυτός ο λαός μόνο πολεμά και αντιστέκεται, πως διεκδικεί από τους κατακτητές την πατρίδα του και ζητά την αυτοδιάθεσή του. Έτσι είναι, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι Κούρδοι έχουν πλούσια παράδοση και ακόμη πιο πλούσια γλώσσα, γι’ αυτό και από νωρίς ανέπτυξαν την τέχνη του λόγου. Ήδη από τον 11ο αιώνα σπουδαίοι Κούρδοι ποιητές-ραψωδοί με απαράμιλλο λυρισμό αφηγήθηκαν την ιστορία του σκληροτράχηλου και περήφανου αυτού λαού, ύμνησαν τον έρωτα και τη φύση, την ανδρεία και το θάρρος και με ανυπέρβλητο ελεγειακό τρόπο τη λύπη και το πένθος του.
Παρά τις διώξεις και τις απαγορεύσεις που έχουν επιβληθεί στην κουρδική γλώσσα, παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες αφανισμού του κουρδικού στοιχείου, οι Κούρδοι ανασαίνουν και γράφουν ποίηση, δικαιώνοντας τον πιο ωραίο ορισμό που έχει δοθεί γι’ αυτήν από τον Σεφέρη: «Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα».
Οι σύγχρονοι Κούρδοι ποιητές αυτής της μικρής Ανθολογίας, άλλοι πεσμεργκά κι άλλοι αυτοεξόριστοι, την παράδοσή τους ακολουθούν που γίνεται τραγούδι καθώς σμίγει με το όραμα, τον λυγμό, την ανάμνηση, την αγάπη, τη ζωή. «Σκέψεις που αναπνέουν και λέξεις που καίνε», καθώς έλεγε ο Πόε. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)