Γραφή Καθαρή,
Γραφή καθαρή
χωρίς αποσιωπητικά
Λόγια
άνευ σημείων και στίξης
Για να μπορούμε να συνεννοηθούμε
να ξέρω πού να σε βρω
πώς να σε λογαριάζω
Σε παράταξη
απ’ την άλλη μεριά
στην τελεία
Να πούμε τον δημοκράτη απ’ τον φασίστα
τις ερωτήσεις απ’ τα θαυμαστικά
τις υποσχέσεις
Να καταλάβω το εικός ή έστω το αναγκαίον
Εσύ ξέρεις να μου γράψεις
ή κρύβεσαι πάλι σε λευκές ουδετερότητες
Ν’ απαντήσεις
Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, Άνω τελείες και τέτοια (Μανδραγόρας 2013)
Ο ποιητής Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος δεν γράφει ποτέ χωρίς αιτία, δεν γράφει ποτέ χωρίς εμπειρία. Ό,τι προέρχεται από τη μνήμη και τη σκέψη του αναμοχλεύεται με τη συνείδηση και τη γνώση που έχει αποκομίσει και γίνεται κραυγή που ψιθυρίζεται. Το ψιθύρισμα γίνεται ολοένα πιο ηχηρό, μια βιωμένη αλήθεια ενός ανθρώπου που αισθάνεται, εκφράζεται και υποβάλλει σκέψεις, στάσεις, συναισθήματα, χωρίς να τα επιβάλλει.
Στο ποίημα «Γραφή Καθαρή» το ποιητικό υποκείμενο από την αρχή κάνει ξεκάθαρο τι επιδιώκει: γραφή χωρίς επιτηδεύσεις και στολίδια ή με τόσα στολίδια, όσα εξυπηρετούν την ανάγκη «…χωρίς αποσιωπητικά Λόγια άνευ σημείων και στίξης…». Γιατί τα πολλά σημεία στίξης γίνονται φλύαρα σχόλια και, τί να τα κάνει τα φληναφήματα ο άνθρωπος, σήμερα, που έχει ανάγκη από κουβέντες σταράτες, χωρίς σχήματα λόγου, χωρίς αποσιωπητικά, χωρίς υπεκφυγές και διττά νοήματα;
Ο ποιητής αποστρέφεται στον άλλον, τον συνομιλητή, τον φίλο, τον συνεργάτη και του ζητά ό,τι έχει να πει να το πει ξεκάθαρα, να μην το αφήνει μισό, να μην το υπονοήσει και το απεκδύσει από την αλήθεια του. Δεν είναι τίμιο, ισχυρίζεται ο ποιητής. «…Για να μπορούμε να συνεννοηθούμε να ξέρω πού να σε βρω πώς να σε λογαριάζω…» Γιατί η αλήθεια δεν είναι προϊόν υποθέσεων, είναι προϊόν ξεκάθαρης σκέψης και λέξεων που δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας. Λέξεων που αφήνουν, αναντίλεκτα, περιθώρια διαφορετικών ερμηνειών, όχι στρεβλώσεων. Ο ποιητής ξεκαθαρίζει ότι δεν του αρέσουν οι χλιαρές ανθρώπινες σχέσεις, επιδιώκει την αλήθεια, τη ζεστασιά, την καθαρότητα.
Το ποιητικό υποκείμενο, που δεν είναι παρά ο ίδιος ο ποιητής, δηλώνει σε β’ πρόσωπο την ανάγκη να ξέρει με ποιον έχει να κάνει, σε ποιον κοινωνεί τις σκέψεις του και που απευθύνεται, γιατί αποστρέφεται την υποκρισία και ό,τι την πλαισιώνει. «…Να πούμε τον δημοκράτη απ’ τον φασίστα τις ερωτήσεις απ’ τα θαυμαστικά τις υποσχέσεις…». Θέλει να συνομιλεί με ανθρώπους που θεωρούν το δίκαιο αξία, την ισονομία στόχο και την ελευθερία ανάγκη. «…Να καταλάβω το εικός ή έστω το αναγκαίον…».Δεν μπερδεύεται, δεν αναλώνεται σε ασκήσεις επικοινωνίας, δεν ελέγχει, δεν ψέγει, δεν σιωπά, όμως, ταυτόχρονα. Γιατί αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η καθαρή ματιά, ο καθαρός ιδεολογικός ορίζοντας, ο καθαρός λόγος, ο αποφορτισμένος από ψεγάδια ακροτήτων, λεκτικών υπερβολών, άνευ λόγου και ουσίας επιθετικών προσδιορισμών, απροσδιόριστων ουσιαστικών και χωρίς πρόσημο νοημάτων. Ό,τι έχει κατακτήσει ο ίδιος είναι δορύκτητο. Δεν έχει ανάγκη διακοσμητικών και άλλων και το κάνει σαφές.
Κι όλα αυτά με μια οικονομία λέξεων και με μια δωρική λιτότητα που κυριαρχεί των σχημάτων και των ωραιοποιήσεων. Βρίσκει τις ωραιοποιήσεις χωρίς νόημα. Τις αντιστρατεύεται με τον λόγο του, τις αποστρέφεται και μιλά για αγώνες υπέρ του απλού, του αληθινού, του αστόλιστου λόγου και ανθρώπου, του δημοκράτη. Αποκηρύσσει τα εγκωμιαστικά και άλλα, βγάζει το περιτύλιγμα και ζητά από τον άλλον, τον φίλο, τον συνεργάτη να απαντήσει.. Με αγωνία. Την αλήθεια του. «…Ν’ απαντήσεις…».
Το ποίημα δόθηκε στους φοιτητές/τριες του Τμήματος Κινηματογράφου στο Μάθημα Σεναρίου, συζητήθηκε και ζητήθηκε η δική τους πρόσληψη, γραμμένη με τη μορφή σεναρίου, η οποία σε συνεργασία με τη διδάσκουσα, πήρε αυτήν τη μορφή. Επιλέγω να παρουσιάσω το παρακάτω απόσπασμα, της Δάφνης Καρλέττη:
«Γραφή Καθαρή»
1.ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Κινούμαστε στον αέρα λίγο πιο πάνω από νερό, και μετά πάνω από τη γη, συνεχίζουμε για λίγο ευθεία και στη συνέχεια κατευθυνόμαστε προς τον ουρανό πολύ γρήγορα, περνάμε πάνω από τα σύννεφα, βλέπουμε τον ήλιο απέναντί μας ζεστό το φως του. [0-13 δευτερόλεπτα].
2.ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Αργά στην αρχή ξεκινάμε να κατεβαίνουμε προς τα κάτω, περνάμε μέσα από τα σύννεφα πάλι και βλέπουμε μετωπικά μια πόλη από ψηλά, όλα είναι πιο μουντά. Οι πολυκατοικίες τετραγωνάκια και οι δρόμοι με τα αμάξια και τους πεζούς να τις χωρίζουν. Κινούμαστε παράλληλα με το έδαφος. [14-20 δ.]
3.ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Ξεκινάμε να κατεβαίνουμε προς τα κάτω, σχηματίζοντας μια διαγώνιο[21 δευτ.]. Απότομα, κάνουμε μια βουτιά και η ταχύτητα μας αυξάνεται[24 δευτ.]. Φτάνουμε στο ύψος των πολυκατοικιών και συνεχίζουμε την πορεία μας με αυτές πλάι μας. [27 δευτ.]
4. ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Περνάμε δίπλα από πολυκατοικίες[27 – 30 δευτ.]. Σταματάμε σε τρία διαμερίσματα και βλέπουμε μέσα από τα παράθυρα, στο πρώτο διαμέρισμα άνθρωποι κάθονται στον καναπέ και βλέπουν τηλεόραση[30-33], οι εικόνες της τηλεόρασης έχουν χρώμα, όλα τα άλλα μέχρι στιγμής είναι άσπρα, μαύρα και γκρι, συνεχίζουμε [34-36] για λίγο και σταματάμε σε ένα δεύτερο [36-38] οι άνθρωποι τρώνε τεράστιες ποσότητες φαγητού, το φαγητό έχει χρώμα, συνεχίζουμε για λίγο πάλι [39-40] και σταματάμε στο τρίτο διαμέρισμα[41-44] όπου άνθρωποι ρίχνουν πράγματα ο ένας στον άλλο, τα αντικείμενα είναι σκούρες μουτζούρες.
5. ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Συνεχίζουμε ευθεία[44], απότομα στρίβουμε αριστερά[45] και αμέσως δεξιά[46]. Η ταχύτητά μας αυξάνεται. Αποφεύγουμε μπουγάδες[47-48] που είναι κρεμασμένες έξω, καθώς άνθρωποι τις μαζεύουν. Πάμε προς τα κάτω[49], στο έδαφος πλέον[51], περνάμε κάτω από έναν σκύλο που τον βγάζει κάποιος βόλτα[52], αμέσως μετά κάτω από αμάξια[53-54], και μετά ανεβαίνουμε κατακόρυφα προς τα πάνω, γλύφοντας σχεδόν μια πολυκατοικία[55-57]. Σταματάμε έξω από ένα παράθυρο, βλέπουμε φευγαλέα την αντανάκλασή μας, είμαστε μια χάρτινή λευκή σαΐτα[58-1:00].
6. ΕΣ. ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ. ΜΕΡΑ.
Ένας άντρας μέσα στο διαμέρισμα, ανοίγει το παράθυρο σε ανάκλαση[1:01], δεν παρατηρεί τη σαΐτα, κοιτάει ένα χαρτί που κρατάει στα χέρια του. Πάει και κάθεται σε ένα γραφείο που έχει φως από ένα λαμπατέρ, παίρνει στο χέρι του μια πένα από φτερό[1:08] και το υπογράφει κάτω δεξιά της σελίδας[1:10].
7. ΕΣ. ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ. ΜΕΡΑ.
Ο άντρας τότε σηκώνεται και πάει δίπλα από ένα καλόγερο, παίρνει ένα κόκκινο κασκόλ και ξεκινάει να το φοράει[1:10-1:13], έχει πλάτη στο γραφείο και το παράθυρο. Καθώς κάνει αυτή τη δράση, η κόλλα που έγραφε σηκώνεται στον αέρα[1:14] και μετατρέπεται σε σαΐτα, παίρνει ζωή[1:14-1:19]. Η σαΐτα πετάει και πάει προς το παράθυρο, σαν μύγα προσπαθεί να βγει έξω, χτυπάει 3 φορές στο γυαλί[1:19-1:22] αλλά τα καταφέρνει την τέταρτη φορά[1:22-1:24]. Η προσπάθειες της κίνησαν την προσοχή του άντρα[1:21 την βλέπει] και τρέχει, κολλάει το πρόσωπό του στο τζάμι[1:21-1:25] και βλέπει τις δύο σαΐτες να “γνωρίζονται” και να πετάνε μακριά.
8.ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Οι δύο σαΐτες πετάνε σε κάποιο ύψος πάνω από το έδαφος και διασχίζουν τους δρόμους της πόλης[1:26-1:34], παίζουν μεταξύ τους, σαν τα πουλιά. Βλέπουμε καθώς διανύουμε απόσταση στην πόλη, πως ο άντρας τις ακολουθεί τρέχοντας από κάτω τους[1:35-1:37], το κόκκινο κασκόλ ανεμίζει πίσω του. Ξαφνικά, πλήθος από κόσμο του κλείνει τον δρόμο[1:38] και πιέζεται για να περάσει. Οι σαΐτες και ο άντρας χωρίζονται[1:38]. Οι σαΐτες συνεχίζουν[1:39] μέχρι που η πρώτη σταματάει[1:40], η άλλη το συνειδητοποιεί[1:42] και επιστρέφει κοντά στην πρώτη[1:43], που έχει σταματήσει πάνω από μια κοπέλα, με μπλε παλτό[1:45].
9.ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Η κοπέλα κοιτάει τις σαΐτες και τους χαμογελάει[1:45-1:46]. Εκείνες πετάνε γύρω από το κεφάλι της και μπλέκονται στα μαλλιά της[1:46-1:48]. Σηκώνει το αριστερό της χέρι να τις ακουμπήσει αλλά το βλέμμα της παγώνει κάπου, ευθεία διαγώνια μπροστά[1:48-1:51]. Τότε, από κοντινό του προσώπου της κοπέλας, με traveλling κινούμαστε προς τα πίσω, έχουμε στο δεξιό μέρος του κάδρου τον άντρα με το κόκκινο κασκόλ και στο αριστερό μέρος του κάδρου την κοπέλα στο βάθος με τις δύο σαΐτες πάνω από το κεφάλι της. Οι δύο άνθρωποι κοιτάζονται[1:52]. Δεξιά και αριστερά στους δύο χαρακτήρες πλήθος κόσμου χωρίς χαρακτηριστικά, η κοπέλα και ο άντρας βρίσκονται στις πρώτες γραμμές των δύο αντίπαλων μετώπων που τα χωρίζει λίγος κενός χώρος[1:52-1:53]. Ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει, η ταχύτητα είναι στο 1, λίγο πιο πάνω από το 0 (ακινησία), για λίγο όταν σταθεροποιείται το κάδρο και με τους δύο χαρακτήρες μέσα. Επανέρχεται ο χρόνος στο κανονικό[1:54] για πολύ λίγο και τα δύο πλήθη, ετοιμάζονται να ορμήσουν το ένα στο άλλο, κάνουν συγχρονισμένα βήματα προς τα μπροστά[1:54-1:56]. Αυτόματα οι δύο χαρακτήρες τεντώνουν τα χέρια τους ο ένας προς τον άλλον και πάλι έχουμε slow motion[1:57]. Καπνός βγαίνει από το σημείο που συγκρούστηκαν τα δύο πλήθη[1:58], εμείς όμως απομακρυνόμαστε από εκείνο το σημείο και είμαστε στο αέρα[1:59-2:00].
10. ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Στο σημείο που τα δύο μέτωπα είχαν συγκρουστεί, εμφανίζονται άνθρωποι που κρατάνε ασπίδες και γκλοπ, φοράνε κράνη, είναι η αστυνομία[2:00-2:03]. Δημιουργούνται δύο άλλα μέτωπα[2:03-2:08], του κόσμου που έχει γίνει ένα και η αστυνομία. Πάνω από τα κεφάλια τους μαζί με τον καπνό που εκδηλώνει τη σύγκρουση, εμφανίζονται λέξεις όπως “δημοκράτης”, “φασίστας”, “ερωτηματικά”, “θαυμαστικά”, “υποσχέσεις”. [2:08-2:13]
11. ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Πετάμε στον αέρα, πάνω από τα κεφάλια του κόσμου που διαδηλώνει. Βλέπουμε την μια σαΐτα μπροστά, την γυναίκα να κρατάει την άλλη σαΐτα με το ένα χέρι και με το άλλο τον άντρα, πετάνε και οι 4 χαρακτήρες μαζί πάνω από πλήθος κόσμου που διαδηλώνει[2:14-2:17]. Οι σαΐτες, πίσω τους αφήνουν γράμματα αντί για καπνό που θα άφηνε ένα αεροπλάνο. Τα γράμματα ακουμπάνε στα κεφάλια των διαδηλωτών και όσους ακουμπάνε, σταματάνε να συγκρούονται και κοιτάνε προς τα πάνω. Μερικοί, παίρνουν κόσμο και προσπαθούν να απομακρυνθούν για να προφυλαχθούν[2:17-2:22].
12. ΕΞ. ΠΟΛΗ. ΜΕΡΑ.
Οι 4 χαρακτήρες διασχίζουν την πόλη. Η κοπέλα γυρνάει και κοιτάει τον άντρα, του χαμογελάει, την κοιτάει πίσω.[2:23-2:26]. Ξαφνικά, ένα αντικείμενο που πέταξε κάποιος διαδηλωτής, μοιάζει με μπουκάλι που αφήνει καπνό πίσω του, τους κόβει το δρόμο[2:27-2:28], και ο άντρας γλιστράει το χέρι του και ξεκινάει να πέφτει[2:28-2:30]. Η γυναίκα μένει να κοιτάει τον άντρα που πέφτει, η ελεύθερη σαΐτα ορμάει και τον σώζει. Η γυναίκα τώρα βρίσκεται μπροστά με τη μια σαΐτα και ο άντρας πίσω της με την άλλη[2:30-2:34]. Τότε οι δύο σαΐτες[2:35] χωρίζονται και παίρνουν διαφορετικούς δρόμους μέσα στην πόλη. Ακολουθούμε την σαΐτα με τον άντρα να πετάει πάνω από τον κόσμο που γεμίζει τους δρόμους, τα γράμματα που αφήνει η σαΐτα επηρεάζουν τα άτομα που ακουμπάει[2:35-2:40].
13. ΕΞ. ΤΑΡΑΤΣΑ. ΜΕΡΑ.
Ξαφνικά ο άντρας ανεβαίνει προς τα πάνω[2:40], περνάει το ύψος των πολυκατοικιών και βλέπουμε και τη γυναίκα να κινείται παράλληλα μαζί του σε κάποια απόσταση από αυτόν[2:40-2:43]. Αφού τους ανεβάσουν οι δύο σαΐτες ψηλά, τους αφήνουν σε ταράτσα πολυκατοικίας, μένουν και κοιτιούνται[2:43-2:47] ο ένας αριστερά και η άλλη δεξιά. Η οπτική μας γωνία αλλάζει[2:50] και τους βλέπουμε τώρα μετωπικά. Εκεί βλέπουμε πως βρίσκονται σε δύο διαφορετικές ταράτσες πολυκατοικιών[2:57]. Το κόκκινο κασκόλ του άντρα ανεμίζει όπως και το μπλε παλτό της γυναίκας, ο κόσμος στους δρόμους από κάτω μοιάζει με μικρές τελείες. Ο άντρας και η κοπέλα μένουν έτσι[2:50-2:57] για λίγο μέχρι που οι δύο σαΐτες πετάνε πάλι[2:58] προς διαφορετικές κατευθύνσεις[2:58-3:02], κάνουν επαναστροφή[3:03], κατευθύνονται η μια προς την άλλη [3:03-3:12] μέχρι που συγκρούονται[3:13]. Με την σύγκρουσή τους, γράμματα πετάγονται παντού, πέφτουν στον κόσμο, και τα σύννεφα που καθάρισαν από τη σύγκρουση επιτρέπουν στο φως του ήλιου να φτάσει στον κόσμο[3:13-3:17].
[ΤΕΛΟΣ]
Γραφή καθαρή
Γραφή καθαρή
χωρίς αποσιωπητικά
Λόγια
άνευ σημείων και στίξης
Για να μπορούμε να συνεννοηθούμε
να ξέρω πού να σε βρω
πώς να σε λογαριάζω
Σε παράταξη
απ’ την άλλη μεριά
στην τελεία
Να πούμε τον δημοκράτη απ’ τον φασίστα
τις ερωτήσεις απ’ τα θαυμαστικά
τις υποσχέσεις
Να καταλάβω το εικός ή έστω το αναγκαίον
Εσύ ξέρεις να μου γράψεις
ή κρύβεσαι πάλι σε λευκές ουδετερότητες
Ν’ απαντήσεις
Τελικά, τι είναι ποίηση; Ποίηση είναι να μπολιάζεις το μυαλό του ανθρώπου με μια νέα σκέψη και μαζί να του δημιουργείς τη βούληση να δώσει σάρκα και οστά στη σκέψη του, που με τη σειρά της θα γίνει η έμπνευση για κάποιον άλλον. Διανοητικά και ψυχικά η καθαρή γραφή, δηλωτικά και μη, γίνεται το μέσον και ο τρόπος μεταφοράς ιδεών, στάσεων και μιας αλήθειας. Βαθιά πολιτικής και μαζί καλλιτεχνικής που γίνεται αλήθεια του καθενός. Δεν χρειάζεται αποσιωπητικά στο τέλος. Ξεκάθαρες κουβέντες.
* Κλεονίκη Δρούγκα, ΕΕΠ Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ