Γράφει η Τζούλια Γκανάσου
Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς και επιδραστικούς σύγχρονους Έλληνες πεζογράφους με μια αξιοσημείωτη παραγωγή εξαιρετικών λογοτεχνικών έργων και μια δημοκρατική και εξωστρεφή συμμετοχή σε πολυποίκιλες εκφάνσεις της διανόησης του τόπου. Έχει δημοσιεύσει περισσότερους από είκοσι τίτλους μυθοπλασίας, πέντε βιβλία μεταξύ χρονικού και αυτοβιογραφίας και μια συλλογή-σύνθεση με μεταφρασμένα αποσπάσματα από αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Έργα του έχουν μεταφραστεί και έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό και έχουν διασκευαστεί για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος έχει εργαστεί ως σύμβουλος ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας σε εκδοτικούς οίκους, ως αρθρογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας, ως σεναριογράφος, ως σύμβουλος σεναρίων στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και σε τηλεοπτικά κανάλια, ως παραγωγός και ως παρουσιαστής ραδιοφωνικών εκπομπών, ως καθηγητής δημιουργικής γραφής σε σεμιναριακό και μεταπτυχιακό επίπεδο.
Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος σκιαγραφεί αγόγγυστα, ζωντανά, έγκυρα και με έντονες «πινελιές» επικαιρότητας τις κοινωνικές, πολιτικές και καλλιτεχνικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα, τα τελευταία πενήντα χρόνια. Από το πρώτο πεζογραφικό έργο το οποίο εξέδωσε στην ηλικία των είκοσι ετών μέχρι το πρόσφατα εκδοθέν μυθιστόρημα, «Έρωτες, έρωτες, έρωτες», ο Ραπτόπουλος, με οξεία κριτική ματιά, ενδελεχή παρατήρηση της πραγματικότητας και πολυδιάστατη σκέψη, χτίζει κόσμους οι οποίοι αποτυπώνουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς, τις συγκρούσεις και τις τάσεις, την ομορφιά και την ασχήμια της κάθε εποχής. Επιπρόσθετα, το συνολικό έργο του Ραπτόπουλου χαρακτηρίζεται από διαύγεια στην επιλογή των θεμάτων και των χαρακτήρων, οξύνοια στο στήσιμο και τον χειρισμό των ιστοριών, ευελιξία στη σκιαγράφηση των καταστάσεων και ευρηματικότητα στους τρόπους απόδοσης των καθημερινών θεμάτων της εποχής που επιλέγει ο συγγραφέας για να εκτυλιχθούν οι ιστορίες του.
Ως εκ τούτου, οι πολυπληθείς αναγνώστες που παρακολουθούν πιστά το έργο του Ραπτόπουλου, μπορούν, με ευκολία, να πουν ότι «έχουν μεγαλώσει» με την πεζογραφία του. Οι λογοτεχνικοί αισθητήρες του συγγραφέα αφουγκράζονται ακατάπαυστα και απεικονίζουν τα πιο καίρια και ευαίσθητα σημεία της ιστορικής συγκυρίας που επιλέγει να αναπαραστήσει. Από την σκιαγράφηση των αιματηρών γεγονότων του καλοκαιριού του 1974 στο μυθιστόρημα «Η αυτοκρατορική μνήμη του αίματος. Ποιος είμαι κι από πού ξεκίνησαν όλα;», τις ιστορίες της μοναξιάς και της μοναχικότητας στον αστικό εφιάλτη του «Εργένη» και το εμβληματικό έργο «Λούλα» για την ακραία εκδοχή της ηδονής, ο Ραπτόπουλος συνθέτει πεζογραφικά έργα με στοιχεία από το αστικό αφήγημα της ευρωπαϊκής παράδοσης, το λαϊκό αμερικάνικο διήγημα, με αφηγηματικούς τρόπους από τη μυθιστορία του ρεαλισμού και το αστυνομικό μυθιστόρημα και με κύρια θεματολογία τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις, τις πολιτιστικές συγκρούσεις, τον ρατσισμό, τη φιλία, τον έρωτα, τον μικρόκοσμο των διαπροσωπικών σχέσεων.
Τα βιβλία του Βαγγέλη Ραπτόπουλου συχνά αποδεικνύουν την αγάπη του για την ελληνική λογοτεχνία, την επιθυμία του να επικοινωνήσει και να συνδιαλεγεί με τους συγγραφείς του παρελθόντος. Αυτή η εσωτερική ανάγκη εκφράζεται άλλοτε μέσα από τα δοκίμια και τα μη μυθοπλαστικά κείμενα, όπως αυτά που συγκεντρώνει στη συλλογή «Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας» και άλλοτε μέσω της μυθοπλασίας, με ουσιαστικότερα παραδείγματα την «Απίστευτη ιστορία της Πάπισσας Ιωάννας», μια διασκευή του κλασικότερου έργου του Εμμανουήλ Ροΐδη, καθώς και το μυθιστόρημα, «Ανέγγιχτη», με κεντρικό θέμα την ερωτική ζωή του Νίκου Καζαντζάκη και τη σχέση του με την πρώτη σύζυγό του, τη Γαλάτεια η οποία υπήρξε πολέμιός του.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ραπτόπουλος έχει διαμορφώσει ένα πολυπρισματικό, προσωπικό λογοτεχνικό σύμπαν το οποίο δεν έχει αφήσει κανέναν αναγνώστη ανεπηρέαστο. Η χαρακτηριστική ζωντάνια και ο δυναμικός ρεαλισμός των έργων του, η ευγενική ειρωνεία και το χιούμορ, η κινηματογραφική πλοκή και οι ανατροπές, η τόλμη της αμφισβήτησης των πάντων σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο ύφος της γραφής και της θέασης του κόσμου, λειτουργούν ως όπλα ώστε να ενισχύσουν και να διασφαλίσουν τη συνέχεια όχι μόνο της ανάγνωσης ενός βιβλίου του Ραπτόπουλου, αλλά και του επόμενου, του επόμενου, του επόμενου πεζογραφικού πονήματος του συγγραφέα καλλιεργώντας, μάλιστα, ένα είδος πρωτοφανούς αναγνωστικής προσδοκίας.
Εν κατακλείδι, ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος είναι ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους, παραγωγικούς, ευφυείς και συμπεριληπτικούς πεζογράφους της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνικής ιστορίας. Η γέννηση, ο θάνατος και όλα τα μεγάλα θέματα του βίου διαπερνούν πάντα τις σελίδες των βιβλίων του με αλατοπίπερο την ποικιλία και την πολυμορφία των ανθρωπίνων σχέσεων. Ο Ραπτόπουλος στοχεύει στην ανατομία του ανθρώπου, τόσο του σύγχρονου, εγχώριου και αναπόφευκτα, ελλιπούς, όσο και εκείνου του «ιδεώδους» που αποτέλεσε την τροχοπέδη ώστε να ζήσουμε ελεύθεροι αποδεχόμενοι τις αδυναμίες μας και να συνδεθούμε μεταξύ μας μέσω αυτών. Ο Ραπτόπουλος υμνεί την έλλειψη, την κάνει δύναμη, λεπίδα που κόβει εξαρχής. Κι ο αναγνώστης κλείνει τα βιβλία του πιο γεμάτος, ανακουφισμένος, λεύτερος, με ένα ενστικτώδες αίσθημα αποδοχής του εαυτού του και του «άλλου». Κι αυτό είναι πάντα ένα τεράστιο αναγνωστικό δώρο.
* Ιδιόχειρη αφιέρωση του Κώστα Ταχτσή στο αντίτυπο από «Τα ρέστα»