Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος (Πειραιάς, 28 Μαΐου 1924) είναι Έλληνας κριτικός λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος. Εμβληματική φυσιογνωμία στο χώρο της λογοτεχνικής κριτικής, συνιδρυτής της περίφημης Επιθεώρησης Τέχνης, άνθρωπος θαρραλέος, καινοτόμος και πάντοτε ενεργός, ο Δημήτρης Ραυτόπουλος καθόρισε εν πολλοίς τα πλαίσια του δημοσίου διαλόγου για την Αριστερά, τη λογοτεχνία και την πολιτική κριτική εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα. Η ίδια η ζωή του είναι ένα μυθιστόρημα.
Από τα εφηβικά του χρόνια αναμείχθηκε στις κινήσεις της πολιτικής νεολαίας της Αριστεράς. Το 1944 έγινε δεκτός στο Τμήμα Χημείας της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις σπουδές του λόγων πολιτικών διώξεων. Αρθρογραφούσε στο περιοδικό της ΕΠΟΝ Νέα Γενιά (1944–1945) και υπήρξε συντάκτης της εφημερίδας του ΕΑΜ Ελεύθερη Ελλάδα (1946–1947). Κατά την περίοδο 1947–1952, εξορίσθηκε στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον Άγιο Ευστράτιο. Μετά τη χαλάρωση των μετεμφυλιακών μέτρων, εργάστηκε στις εφημερίδες Η Αυγή (1952–1967), Ελεύθερος, Ώρα (1955–1956). Μαζί με τον Κώστα Κουλουφάκο, τον Τίτο Πατρίκιο, τον Κώστα Πορφύρη κ.ά., συμμετείχε στη συντακτική ομάδα του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης.
Κατά την περίοδο της Δικτατορίας (1967–1974), ο Ραυτόπουλος διέφυγε στη Γαλλία. Εκεί εργάστηκε ως συντάκτης στο Λεξικό Robert και συμμετείχε στο αφιέρωμα του περιοδικού Temps Modernes στην Ελλάδα το 1969, συνθέτοντας μία ανθολογία κειμένων από διωχθέντες συγγραφείς. Παρακολούθησε μαθήματα στην École Pratique des Hautes Études του Παρισιού. Ιδιαίτερα διαπλαστική για τις πολιτικές θέσεις του και για τη μετέπειτα ιδεολογική εξέλιξή του ήταν η φιλική σχέση του με τον Άρη Αλεξάνδρου, αποτέλεσμα της οποίας ήταν οι οξύτατες αντιδογματικές θέσεις του. Μετά τη μεταπολίτευση, ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού Ηριδανός, το οποίο με τα αφιερώματά του πραγματοποίησε ανοίγματα προς νέες τάσεις της λογοτεχνίας. Παράλληλα, έγραφε επιφυλλίδες στην Αυγή (1977–1980) και εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Απογευματινή (1976–1981). Αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Ο Ραυτόπουλος θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της κριτικής. Με τα κείμενά του στην Αυγή, στην Επιθεώρηση Τέχνης και σε άλλα ομόδοξα έντυπα, αναδείχθηκε σε έναν από τους δυναμικότερους και σημαντικότερους νέους βιβλιοκριτικούς και μελετητές σ΄ ένα μεγάλο μέρος της μεταπολεμικής περιόδου. Παρά τις πολιτικά φορτισμένες θέσεις του, απέφυγε συστηματικά τον δογματισμό. Υπήρξε διεισδυτικός, οξυδερκής, αιχμηρός στις τοποθετήσεις του και συχνά ήρθε σε σύγκρουση ακόμα και μέσα στον δικό του πολιτικό χώρο.
Το 1989, βραβεύθηκε για τη δημοσιογραφική του δουλειά από το Ίδρυμα Προαγωγής της Δημοσιογραφίας Αθανασίου Μπότση. Τιμήθηκε το 1997 με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το έργο του Άρης Αλεξάνδρου, ο εξόριστος. Το 2008, έλαβε το Βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» της Εταιρείας Συγγραφέων, ενώ την ίδια χρονιά αναγορεύτηκε επίτιμος Δρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Το 2014 έλαβε το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του. Επίσης για το συνολικό του έργο, έλαβε το Βραβείο Δοκιμίου-Μελέτης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών το 2017
Έργα του:
- Οι ιδέες και τα έργα. Αθήνα: Δίφρος. 1965.
- Τέχνη και εξουσία. Αθήνα: Καστανιώτης. 1985.
- Κρίσιμη λογοτεχνία. Αθήνα: Καστανιώτης. 1986.
- Σημεία στίξεως. Αθήνα: Στοχαστής. 1987.
- Άρης Αλεξάνδρου, ο εξόριστος. Αθήνα: Σοκόλης. 1996.
- Αναθεώρηση Τέχνης: Η Επιθεώρηση Τέχνης και οι άνθρωποί της. Αθήνα: Σοκόλης. 2006.
- Εμφύλιος και λογοτεχνία. Αθήνα: Πατάκης. 2012.
- Κριτική της κριτικής. Αθήνα: Gutenberg. 2017.
Μεταφράσεις
- Μίτσελ, Μάργκαρετ (1954). Όσα παίρνει ο άνεμος. Αθήνα: Ρομάντσο.
- Άλλεν, Χέρβυ (1955). Αντόνιο Αντβέρσο. Αθήνα: Ρομάντσο.
- Γκράμσι, Αντόνιο (1974). Γράμματα από τη φυλακή. Αθήνα: Ηριδανός. (Με τη Φούλα Χατζιδάκη.)
- Βιάν, Μπορίς (1974). Φθινόπωρο στο Πεκίνο. Αθήνα: Εξάντας.
- Τουρνιέ, Μισέλ (1982). Παρασκευάς ή Η πρωτόγονη ζωή. Αθήνα: Πατάκης