Ιστορία της ποιητικής φωνής πέρα από το βιβλίο – μια αφήγηση εν εξελίξει
Ιστορία της ποιητικής φωνής πέρα από το βιβλίο – μια αφήγηση εν εξελίξει ένα σύντομο κείμενο, για την ιστορία της ποίησης πέρα από το βιβλίο με αναφορά στους σταθμούς από: την προφορικότητα των αφρικανικών και μεσογειακών αρχαίων πολιτισμών, τους τροβαδούρους, την αρχαία ελληνική ποίηση, τα avant-garde ρεύματα, τους beat poets, τα open mic, τους spoken word/slam performers, μέχρι τις ψηφιακές και μετασωματικές μορφές σήμερα.
Η ποίηση ως πράξη με ισχύ, τελετουργική, κοσμοποιητική : Χετταίοι και Αιγύπτιοι
Η φωνή της ποίησης αντηχούσε σε ναούς και ανάκτορα της Ανατολής. Στο χεττιτικό βασίλειο της Μικράς Ασίας (περ. 1600–1200 π.Χ.), τα ποιητικά κείμενα διασώθηκαν όχι ως έργα τέχνης, αλλά ως απαραίτητα τελετουργικά εργαλεία. Ύμνοι, προσευχές, μαγικές επικλήσεις και επικές αφηγήσεις καταγράφονταν σε σφηνοειδή γραφή, για να εκφωνούνται ρυθμικά σε ιερές τελετές. Η ποιητική φωνή ήταν λόγος ζωντανός, ιερατικός, που επενέργησε στον κόσμο. Ο ποιητής δεν ήταν καλλιτέχνης, αλλά ενδιάμεσος μεταξύ του ανθρώπου και των θεών.
Παράλληλα, στην αρχαία Αίγυπτο, τα ποιήματα των φαραωνικών χρόνων σώζονται χαραγμένα σε παπύρους και σε τοίχους τάφων. Υπάρχουν ερωτικά ποιήματα, ύμνοι στον ήλιο και τους θεούς, θρήνοι για τους νεκρούς. Δεν απαγγέλλονταν για αισθητική απόλαυση, αλλά για την ενεργοποίηση του λόγου: ο ήχος της φωνής τους ενεργοποιούσε τον νόημα. Η ποίηση εδώ δεν είναι εσωτερική έκφραση· είναι πράξη με ισχύ, τελετουργική, κοσμοποιητική.
Και στους δύο πολιτισμούς, η ποίηση προηγείται του βιβλίου, όχι απλώς χρονικά αλλά και ουσιαστικά. Είναι φωνή που λειτουργεί εντός του πλαισίου, μέσα σε σώμα και κοινότητα. Δεν είναι ούτε «ιδιοκτησία» του ποιητή ούτε προϊόν μεμονωμένης έμπνευσης. Είναι δομημένος ήχος, εργαλείο επαφής με το αόρατο.
Σήμερα, στους performers ποιητές και ποιήτριες, αντηχεί ακόμη η ανατολική ποιητική φωνή, εκείνη που δεν γράφεται μόνο, αλλά τελείται. Που δεν εκφράζει απλώς, αλλά διαμορφώνει τον κόσμο με τη εκφορά της.
Μάρω Γαλάνη
ΑΜΕΛΙΑ
Τι είναι για εμένα η ποίηση
Η ποίηση για μένα είναι πολιτικός ακτιβισμός.
ΗΔΙ-ΨΥΧΗ
Πύρινη ηλιακή κηλίδα
Εμπύρετη διασπώμενη λευκή σκόνη
Το καθρέφτισμα του καιόμενου αρότρου
Νιώθω μέσα.
Μέσα. Μέσα μου βαθιά. Ότι κουβαλώ δυό ψυχές.
Δυό. Σαν δυό πράσινους ολόγιομους ήλιους.
Δυό. Σαν δυό κάταχνα πυρακτωμένα μωβ φεγγάρια.
Ανταγωνιστικές. Διαφοροποιές δυνάμεις.
Δυνάμεις ολάκερα αντίρροπες.
Εξύψωσης πτώση και πτώσης απώθηση.
Αλαβάστρινα φτερά μιας καταδικασμένης αγιοσύνης.
Φωτοστέφανο ενός εξασθενημένου Θεού.
Της πετροβολημένης πόρνης
Της Προμηθειικής σάρκας
Της Εσταυρωμένης Κόρης
Εικόνες ακατανόητες ενός κοσμικού άγνωστου αρπίσματος
Ξένος σκοπός
Ξένος εγώ
Και η ανύψωση. Ελεύθερη πτώση.
Και η έκπτωση. Ανεδαφική κατακρήμνιση .
Εντελέχεια μιας μυστικής άρνησης του κόσμου.
Ροές. Εισροές. Διαρροές ταυτοτήτων.
Ταυτοτικό Χάος.
Δυναμικά οντολογικά ριζώματα.
Ουρλιαχτά.
Δυό άνθρωποι. Δυό άνθρωποι ελλειπτικά συμπληρωματικοί.
Αέναα εκπτωτικοί.
Κατοικούν.
Συνοικούν.
Στο θωρηκτό μου.
Μυαλό.
Καρδιά.
Καρδιά και μυαλό να συγχρονίσω δεν μπορώ.
Πάσχουσα φιγούρα.
Αποστεωμένη.
Ληθαργική.
Ύπνος μες στον ύπνο.
Υπερυπνία.
Κρότος μες στο κρότο.
Αυπνία.
Λιβιδινικός μηδενισμός.
Λιβιδινική έξαρση.
Ψυχραιμιακή ανάγκη
Σταθεροποιητής συναισθήματος
Εσωστρεφής απόλαυση
Εσωστρεφής παρέκκλιση
Ερωτική παλίρροια γυμνών γλάρων
Χτίσιμο κατοικιών
Γκρέμισμα ψυχικών θεμελίων
Γερά τα τούβλα
Γερό το μπετό
Ολάνθιστα μαραμένη πορτοκαλιά
Φαΐ μηδέν. Νερό. Μόνο νερό.
Από νερό είναι ο άνθρωπος.
Από ογκόλιθο είναι ο Σίσυφος.
Ώρα ψύχωσης.
Ώρα μετάβασης.
Μετασχηματισμού
Μεταμορφωτική η παράκρουση
Μεταμορφωτική η ανάσταση
Ώρα ψύχωσης
Αυτόχειρες σε μια χούφτα άμμου
Θηλειά η ύπνωση
Κατασταλτικά τα φάρμακα
Ώρα ψύχωσης εδώ
Εγώ. Η διπολική.
Εγώ που μέσα μου κατοικούν ο Ήλιος και το Φεγγάρι.
Εγώ που κατέβασα τα χάπια.
Που προσπάθησα να πηδήξω από ανοικτό παράθυρο.
Να πιω την χλωρίνη. Την πρέζα.
Εγώ που μέσα μου κατοικεί ένα τσακισμένο αγριολούλουδο.
Εγώ το μειδίαμα του ανέμου.
Εγώ το ύψος και το βάθος.
Εγώ η Δί-ψυχη
Το κεντρί
Επιβίωσα. Και επιβίωσα μέσα από τον κυκεώνα των πιο ξέφρενων στροβιλισμών. Αυτή είναι η οντολογική μου περιπέτεια. Αυτή είναι η ρωγμή. Αυτό είναι το ταξίδι. Αυτό είναι το μουνί μου. Το μουνί μου έχει ανάγκη να μιλήσει. Ανοίξτε τα αυτιά σας κι ακούστε το. Οι δάσκαλοι μάς έλεγαν στο σχολείο να σταυρώνουμε τα χέρια στη προσευχή. Τη στιγμή που εγώ τα είχα κάτω από το ροζ φόρεμα με τα μπλε κρινάκια. Και γεννήθηκα κηδεμονευόμενη. Και γεννήθηκα κηδευμένη. Και γεννήθηκα σε μια λίμνη δακρύων. Κάνω λουλούδια μαμά, είπα και έδειξα τα υγρά στην άκρη των δαχτύλων μου. Θα κάνετε κοριτσάκι. Συμβαίνει. Βάψτε τους τοίχους ροζ. Αιμορραγώ ροζ. Αιμορραγείς ροζ. Αιμορραγούμε. Κεφάλια νεογνών πουλιών που σπαρταρούν στη μητρική φτερούγα. Λιβιδινική καταστολή. Ρημαγμένη εφηβεία. Κρέας στο κρέας. Δεν λέγεται στοιχείο Β. Βιασμός λέγεται. Το κορίτσι εκείνο για να ξεχάσει διέφυγε στον νεκρόκοσμο των ονείρων. Αειφυγία. Στο σημείο τομής και ανατομίας. Σήψη. Και η βιασθείσα πάγωσε. Κραυγές στη μπανιέρα. Και η βιασθείσα απώθησε. Πάντα απωθείς. Είναι μέρος της διαδικασίας. Χαρακιές. Εμετοί. Το στομάχι μια σακούλα ψόφιων πεταλούδων. Και η μπλε χρυσαλλίδα παραμορφώθηκε στην άκρη του κατόπτρου. Εγώ αν διάλεγα θα προτιμούσα να πετάω στη δίνη της ανυπαρξίας. Στο λευκό χάος. Στο απόλυτο κενό σύμπαντος. Και πέταξα. Πέταξα στη κόψη των ξυραφιών της τρέλας. Πέρα απ’ το γυάλινο κουκλόσπιτο. Απ’ την ανάγκη διαδοχής. Απ’ το οικογενειακό τραπέζι. Απ’ τα παρασκήνια της εξαναγκαστικής ενηλικίωσης. Είμαστε κλώνοι στη φάρσα του σύμπαντος. Είμαστε συνδαιτημόνες στο δείπνο των αιώνιων περαστικών. Ανήκω στους αισιόδοξους αυτόχειρες. Είμαι σαν τη μέλισσα. Είμαι η μέλισσα. Τσιμπάω, γνωρίζοντας το τέλος μου. Θέλει θάρρος το κεντρί. Το κέντρισμα στα όρια του τραύματος. Θέλει θάρρος να έχεις μουνί.