Ιστορία της ποιητικής φωνής πέρα από το βιβλίο – μια αφήγηση εν εξελίξει
Ιστορία της ποιητικής φωνής πέρα από το βιβλίο – μια αφήγηση εν εξελίξει ένα σύντομο κείμενο, για την ιστορία της ποίησης πέρα από το βιβλίο με αναφορά στους σταθμούς από: την προφορικότητα των αφρικανικών και μεσογειακών αρχαίων πολιτισμών, τους τροβαδούρους, την αρχαία ελληνική ποίηση, τα avant-garde ρεύματα, τους beat poets, τα open mic, τους spoken word/slam performers, μέχρι τις ψηφιακές και μετασωματικές μορφές σήμερα.
Η ποιητική φωνή στον Μυκηναϊκό πολιτισμό
Πριν από τους ραψωδούς και τα χορικά, υπήρχε μια φωνή που αντηχούσε σε ανακτορικά συγκροτήματα, σε τελετές, στο αίθριο της συλλογικής μνήμης. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός, που άνθισε κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600–1100 π.Χ.), θεωρείται η βάση της ελληνικής μυθολογίας και πολλών από τα στοιχεία που ενσωματώθηκαν αργότερα στην ποίηση. Μπορεί να μην μας άφησε ποιητικά έργα όπως αυτά που γνωρίζουμε σήμερα, άφησε όμως το αποτύπωμα μιας τελετουργικής, υβριδικής γλώσσας με ποιητικές ποιότητες, αναθηματικά τραγούδια, επιτελεστικούς ψαλμούς, επιτάφιες και μυστηριακές φράσεις χαραγμένες σε υλικά και στον αέρα.
Η Γραμμική Β, το σύστημα γραφής της εποχής —που χρησιμοποιούσε αρχικά ο Μινωικός πολιτισμός και δανείστηκαν οι Μυκηναίοι— αποκρυπτογραφήθηκε μόλις τον 20ό αιώνα. Τα σωζόμενα ιδεογράμματα (λογογράμματα) αποδίδουν έννοιες όπως «άνδρας», «γυναίκα», «αγελάδα», «λάδι», «κρασί» κ.ά., καθώς και σύμβολα για την απόδοση αριθμών. Αν και τα περισσότερα κείμενα είναι τηλεγραφικές επιγραφές, λίστες εφοδίων και εμπορευμάτων —κυρίως διοικητικά αρχεία— η ύπαρξη ειδικών λειτουργών για θρησκευτικά καθήκοντα και οι αναφορές σε θεότητες υποδεικνύουν λόγο που εκφωνούνταν μπροστά σε κοινό.
Η φωνή δεν ήταν ατομική· ήταν συλλογική. Δεν ήταν γραμμένη· ήταν βιωμένη, συνδεδεμένη με το σώμα, το θυσιαστήριο, το τραγούδι, τον ρυθμό.
Η μνήμη μεταδιδόταν ζωντανά, από στόμα σε σώμα, μέσω ρυθμικής επανάληψης πολύ πριν το έπος παγιωθεί σε λόγο. Μια συλλογική φωνή μιλούσε, υμνούσε, θυμόταν, προεικόνιζε τον ποιητή ως φορέα του ιερού και του πολιτισμικού.
Η μυκηναϊκή φωνή δεν σώζεται αυτούσια, αλλά υπάρχει ως απόηχος. Είναι η φωνή της ρίζας, το υπόστρωμα που επιτρέπει αργότερα να ανθίσουν τα μεγάλα ποιητικά σώματα του αρχαίου κόσμου. Ένα παλίμψηστο από σιωπηλούς ψιθύρους και τελετουργικές αναμνήσεις.
Μάρω Γαλάνη
Ninko Kirilov
Τι είναι για εμένα η ποίηση
Poetry (if well written) is the only way for a human to behave like the space between all things.
ΧΑΙΡΕ ΣΤΑ ΟΠΛΑ
χορεύαμε παντού χωρίς τη μουσική
αυτό δεν είναι παθητικό δεν είναι στιχάκι ερωτικό
αυτό είναι απλώς μια φίνα έκρηξη
-την περιμέναμε
και όπως οι αιώνες και τα τρένα συνεχίζουν να περνούν
και όπως ξαναφορτίζονται του σταθμού ρολόγια
ακριβώς έτσι μ’ αδεξιότητα κινήσεων
μάθαμε ότι είναι όπλο ο χορός
αυτό το γειά σου είναι απλώς μια αναχώρηση
η ανάκρουσή του έχει μια γεύση απ΄ το άγνωστο
[Translated from the Bulgarian into Greek by Maro Galani]
ЗДРАВЕЙ НА ОРЪЖИЯТА
танцувахме без музика навсякъде
това не е патетика не е любовна лирика
това е просто фината имплозия
която сме очаквали
и точно като векове минават влакове
и точно като гарата часовниците презареждат
и точно в тази непохватност на движенията
научихме че танцът е оръжие
това здравей е само заминаване
откатът му е с вкус на непознатото
да ти си тук но другаде не си
а нещо там танцува
BETWEEN MY WINGS IT’S, OH, SO EMPTY
and towards me you walk with your so little dervish feet
of blood and fine bones. and towards me you come
and thorns wound every breath
and memories of late abortions, bad guests
and breaks you follow ravenous
those crumbs for all the tender animals in your eyes.
you’re coming back to me, but it’s probably too early.
and there’s no way to recognize me.
from that day until the end of days
this song I sing, so listen, listen:
between my wings it’s, oh, so empty.
between my wings it’s, oh, so empty.
and so it is because I’m sickly waiting in the dry land
to plant your small immortal name,
to put you on my shoulders for the first time
and wait for you to whisper
“daddy,
I am sleepy”.
[Author’s own translation]
НАЙ-ПРАЗНО Е СЕГА МЕЖДУ КРИЛАТА МИ
си тръгнала към мен с краката си дервишови
от кръв и фини кости. си тръгнала,
но тръни разраняват всяко вдишване
и споменчета за аборти, лоши гости
и счупвания следваш гладни –
трохи за нежните зверчета във очите си.
си тръгнала да се завърнеш в мен, но май е рано.
и няма как да ме познаеш. от днес до свършека на дните
ще пея тази песен, слушай, слушай:
най-празно е сега между крилата ми.
най-празно е сега между крилата ми.
най-празно е, защото болно чакам в сушата
да посадя безсмъртното ти име,
да те кача за първи път на раменете си
и да ми кажеш
“татко,
спи ми се”.
THE SUN, THE HEART
look, the sun is a forgotten smoke, my friends
on pictures, gymnopedias, symphonies and quietly,
so quietly it got inside, lead gold
as if it is a bad, bad fairy tale,
but there is no one yo tell it to because.
oh, yes – because. just look so accusatory
and honestly at yourself,
to be proud of your silences on the road,
devoid of both sympathy and poles.
machete diagnosis tomorrow –
to inhale the better version of the words
but to exhale only ashes from your heart
which you happened to forget on the embers.
and the sun is really badly drawn.
and the desire to belong to someone – gone.
[Author’s own translation]
СЛЪНЦЕТО, СЪРЦЕТО
виж слънцето ни е забравен фас приятели
на снимки химнопедии симфонии и тихо
много тихо стана вътре оловно злато
като в лоша приказка но няма
на кого да я разкажеш защото
да защото обвинително
и честно да поглеждаш само в себе си
да се гордееш с тишините си по пътя
лишен и от съчувствие и полюси
мачетената диагноза утре
да вдишаш по-добрата версия на думите
а да издишаш пепел от сърцето си
което си забравил на жаравата
а слънцето е всъщност нарисувано
желанието да си чужд е минало
Curriculum Vitae Ninko Kirilov