Γράφει η Βάλη Σκρεμμύδα
Το μαγευτικό στοιχείο στο “Σικελικό Ειδύλλιο” της Σώτης Τριανταφύλλου (Α’ Μέρος)
Εισαγωγικά
Σε ξεχωριστή θέση στην καρδιά των αναγνωστών τοποθετείται το μυθιστόρημα Σικελικό ειδύλλιο της γνωστής συγγραφέως, μεταφράστριας και δημοσιογράφου Σώτης Τριανταφύλλου, η οποία άγγιξε το αναγνωστικό κοινό με την επιλογή της να αναδείξει τις παθογένειες της κοινωνίας χρησιμοποιώντας ως πλαίσιο αφήγησης έναν διαφορετικό αφηγηματικό άξονα, εκείνον της σικελικής πραγματικότητας του ’50.
Είναι γεγονός ότι μέσα από αυτή την αφηγηματική μέθοδο η συγγραφέας κατόρθωσε με τεράστια επιτυχία να προσεγγίσει το ευαίσθητο ζήτημα της βίας κατά των γυναικών αλλά και των ανδρών με κάθε σεβασμό. Το εντυπωσιακό, όπως τονίζει η ίδια στο Σικελικό ειδύλλιο, είναι ότι τα θύματα δεν έχουν φύλο, ηλικία ή συγκεκριμένο ρόλο, στοιχείο που ενισχύει στον αναγνώστη την πεποίθηση ότι η βία έχει ως αποδέκτες κάποιες περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, επειδή δεν έχουν το σθένος ή τα μέσα να αντιδράσουν. Αυτή την έλλειψη συναισθηματικής πληρότητας και σταθερότητας είναι που εκμεταλλεύονται οι ιθύνοντες.
Η συγγραφέας απευθύνει το δικό της «κατηγορώ» στο μυθιστόρημα, εξετάζοντας με τρόπο αντικειμενικό το ζήτημα της βίας κυρίως μέσα από τη διαμάχη μεταξύ καλού και κακού. Με αυτή τη μέθοδο της σκόπιμης αντιπαραβολής ανάμεσα στο καλό και στο κακό δίνεται η δέουσα έμφαση σε μια διαφορετική πτυχή της πραγματικότητας, που εκφράζεται μέσα από την οπτική τού δράστη ή της μαφίας. Ότι δηλαδή ναι μεν η ανοχή σε μια πράξη εγκληματική είναι συνενοχή σε ό,τι αφορά στις ευθύνες που έχει η κοινωνία, αλλά, από την άλλη, υπάρχει η ανάγκη για αποδοχή και αναγνώριση σε κάθε επίπεδο. Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και «αγάπη», εστιάζοντας σε αυτή την υπόθεση και σε παρόμοιες.
Αυτές είναι ίσως ορισμένες από τις κυριότερες αιτίες που δίνουν το δικαίωμα στον θύτη –πατριαρχική κοινωνία και μαφία– να εκμεταλλευτεί το θύμα και να του επιβληθεί. Επομένως, στον καθένα από τους ήρωες αντιστοιχεί, όσο παράδοξο κι αν θεωρηθεί, εμμέσως ένα μέρος της ενοχής και αυτό το διακρίνει κανείς μελετώντας τις αντιδράσεις και τον αγώνα των πρωταγωνιστών για δικαίωση, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, ανάλογα με την ιδεολογία του και τις συνθήκες.
Το Σικελικό ειδύλλιο κέρδισε αναμφίβολα τις εντυπώσεις αναγνωστών και μελετητών, καθώς δεν πρόκειται μονάχα για ένα μυθιστόρημα κοινωνικής φύσεως, το οποίο μέσα από την περιγραφή συμπεριφορών και σχέσεων των πρωταγωνιστών μεταξύ τους προσπαθεί να παρουσιάσει με τρόπο παραστατικό και αληθοφανή το κατά τ’ άλλα μυθοπλασματικό σκηνικό μιας μακρινής πραγματικότητας και εποχής, κάνοντας τον αναγνώστη να έχει την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχει στα δρώμενα, αλλά για ένα έργο που μέσα από αντιπαραθέσεις, εσωτερικές συγκρούσεις και διαμάχες θέτει κάποιους προβληματισμούς σχετικά με το πόσο κοντά βρίσκεται το καλό με το κακό.
Το μυθιστόρημα, με αφετηρία τους πρωταγωνιστές του έργου –τη νεαρή Concetta Vitale, το θύμα της κακοποιητικής συμπεριφοράς, και τον αστυνόμο Luca de Mateis–, αναδεικνύει τα προβλήματα των ανθρωπίνων σχέσεων και δίνει απαντήσεις, με αφορμή το βάναυσο περιστατικό αίματος, τη στυγερή δολοφονία του αστυνόμου, η οποία είναι αποτέλεσμα της δράσης του ενάντια σε μια διεφθαρμένη λογική που κατονομάζει ως υπεύθυνους όσους αντιτίθενται στα σχέδια της μαφίας, είτε αυτή είναι η νεαρή πρωταγτωνίστρια που γίνεται δέκτης της βίαιης συμπεριφοράς του μαφιόζου είτε ο αστυνόμος που βρίσκει τραγικό θάνατο εξαιτίας της επιμονής του να ξεσκεπάσει το Οργανωμένο σύστημα και να συμπαρασταθεί μέχρι τέλους στη νεαρή μαθήτρια. Μέσα από όλες αυτές τις ηθικές και εσωτερικές συγκρούσεις η συγγραφέας με τη δημοσιογραφική της οπτική δίνει μια ευρύτερη εικόνα για το πώς εισχωρεί η μαφία στη σικελική συνείδηση και νοοτροπία.