Δε θα σου πω για τη Βερενίκη, πόλη άδικη, που στεφανώνει με τρίγλυφα, άβακες και μετόπες τα γρανάζια των κρεατομηχανών της (οι υπάλληλοι της υπηρεσίας στίλβωσης όταν σηκώνουν το πηγούνι πάνω από τα κάγκελα και κοιτάζουν τις αυλές, τις σκάλες, τους πρόναους νιώθουν ακόμα πιο φυλακισμένοι και μικροί). Αντί γι΄αυτή θα έπρεπε να σου μιλήσω για την κρυμμένη Βερενίκη, την πόλη των δικαίων, που αγωνίζονται με πρόχειρα υλικά στη σκιά των αποθηκών και κάτω απ΄τις σκάλες, συνδέοντας ένα δίκτυο από σύρματα και σωλήνες και τροχαλίες και έμβολα και αντίβαρα που εισχωρεί σαν αναρριχώμενο φυτό ανάμεσα στους μεγάλους οδοντωτούς τροχούς (όταν ακινητοποιούνται, ένα σιγανό τικ-τακ προειδοποιεί πως ένας καινούργιος μηχανισμός ακριβείας κυβερνάει την πόλη). Αντί να σου παρουσιάσω τις αρωματισμένες δεξαμενές των λουτρών που στην άκρη τους ξαπλωμένοι οι άδικοι της Βερενίκης υφαίνουν με χυμώδη ευφράδεια τις μηχανορραφίες τους και παρατηρούν με μάτι ιδιοκτήτη τη χυμώδη σάρκα των λουομένων οδαλίσκων, θα έπρεπε να σου πω πώς οι δίκαιοι, πάντα προσεκτικοί για να ξεφύγουν από τις καταδόσεις των συκοφαντών και τις ομαδικές συλλήψεις των γενίτσαρων, αναγνωρίζονται μεταξύ τους από τον τρόπο της ομιλίας, και μάλιστα από την προφορά, τα κόμματα και τις παρενθέσεις˙ από τις συνήθειες που παραμένουν αυστηρές και αθώες αποφεύγοντας τις μπερδεμένες και σκοτεινές ψυχικές καταστάσεις˙ από τη λιτή αλλά γευστική κουζίνα, που θυμίζει την παλιά χρυσή εποχή: σούπα με ρύζι και σέλινο, βραστά κουκιά, τηγανιτές κολοκυθοκορφάδες.
Από αυτά τα δεδομένα μπορείς να πάρεις μια εικόνα της μελλοντικής Βερενίκης, που θα σε φέρει κοντά στη γνώση της αλήθειας περισσότερο από κάθε άλλη πληροφορία για την πόλη όπως παρουσιάζεται σήμερα. Αρκεί να λάβεις υπόψη σου αυτό που θα σου πω: στο σπόρο της πόλης των δικαίων είναι κρυμμένη με τη σειρά της μια κακιά σπορά: η σιγουριά κι ο εγωισμός πως έχεις δίκιο – και πως είσαι περισσότερο δίκαιος από πολλούς άλλους που ονομάζουν τους εαυτούς τους δίκαιους περισσότερο απ΄το δίκιο. Αυτός ο σπόρος ζυμώνεται με την πίκρα, τον ανταγωνισμό, τη μνησικακία και η φυσική επιθυμία να εκδικηθείς τους αδίκους κηλιδώνεται απ΄τη μανία να βρεθείς στη θέση τους και να κάνεις το ίδιο μ΄αυτούς. Μια άλλη άδικη πόλη, αν και διαφορετική απ΄την πρώτη, αρχίζει να σκάβει το χώρο της μέσα στο διπλό περίβλημα της άδικης και δίκαιης Βερενίκης.
Λέγοντας αυτό, αν δε θέλω να σχηματίσεις μια παραμορφωμένη εικόνα, πρέπει να επιστήσω την προσοχή σου σε μια εσωτερική ιδιότητα αυτής της άδικης πόλης που βλασταίνει κρυφά μέσα στην κρυφή δίκαιη πόλη: κι αυτό είναι το πιθανό ξύπνημα – σαν ένα παθιασμένο άνοιγμα παραθύρων – μιας μεταγενέστερης αγάπης για το δίκιο, που ακόμα δεν έχει υποταχθεί σε κανόνες, ικανής να ανασυνθέσει μια πόλη πιο δίκαιη ακόμα απ΄ ό,τι ήταν πριν γίνει σκεύος της αδικίας. Αλλά αν ψάξεις πιο προσεκτικά σ΄αυτόν τον καινούργιο βλαστό της δικαιοσύνης ανακαλύπτεις μια μικρή κηλίδα που απλώνεται όπως η αυξανόμενη τάση επιβολής αυτού που είναι δίκαιο μέσα από ό,τι είναι άδικο και ίσως αυτό να είναι ο βλαστός για μια απέραντη μητρόπολη.
Από τα λόγια μου θα έχεις βγάλει το συμπέρασμα πως η πραγματική Βερενίκη, είναι μια χρονική διαδοχή διαφορετικών πόλεων, εναλλάξ δικαίων και αδίκων. Όμως για κάτι άλλο θα ήθελα να σε προειδοποιήσω: όλες οι μελλοντικές Βερενίκες είναι ήδη παρούσες αυτή τη στιγμή, τυλιγμένες η μία μέσα στην άλλη, περίκλειστες, στριμωγμένες, αξεχώριστες.
* ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ/ΟΙ ΑΟΡΑΤΕΣ ΠΟΛΕΙΣ – Μετάφραση: Ε. Γ. ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ, ΣΑΣΑ ΚΑΠΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ