Scroll Top

ΑΝΑΒΙΩΣΗ Ή ΜΟΥΣΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ; – Του Γιώργου Μπλάνα

Ναι, οι αρχαίοι δραματουργοί ήταν σπουδαίοι επειδή μας έδωσαν σπουδαίες ιδέες. Αλλά γιατί ήταν μεγάλοι ποιητές; Πού είναι οι σημασίες τους διατυπωμένες ἡδυσμένῳ λόγῳ, κατά τον Αριστοτέλη; Κάτι λέγεται εκεί κάτω στην ορχήστρα. Αλλά πόσο μας αφορά; Γιατί όλοι επιμένουν πως το αρχαίο θέατρο αφορούσε τους αρχαίους θεατές; Γιατί να μην βιώσουμε κι εμείς την περίφημη, μεγαλειώδη εμπειρία του αρχαίου έργου; Ποιος μας στερεί τον ἔλεο, τον φόβον, τον γέλωτα, τα συναισθήματά μας τα ίδια; Πρώτος στην σειρά, ο μεταφραστής – που νόμισε πως όταν ακούει κάποιος: «Γιατί όταν ανθίζει η ύβρις μεστώνει το στάχυ της πλάνης και τότε θερίζεις θέρος δακρύων», σημαίνει πως συγκινείται, ενώ στην πραγματικότητα δέχεται μια παράλογη επίθεση στο ζωτικό κέντρο του είναι του: την γλώσσα του. Η πυκνή, ποιητικά δεξιοτεχνική έκφραση του Αισχύλου μετατρέπεται σε φροντιστηριακό γύμνασμα, χωρίς την παραμικρή αισθητική αξίωση. Και φυσικά χάνει το νόημα, για χάρη του οποίου υποτίθεται πως κακοποίησε την μορφή. Η εικόνα του Αισχύλου είναι πεντακάθαρη: «Η έπαρση (ύβρις) καρπίζει τρέλα και βία (Άτη) και η σοδειά σου (θέρος) είναι δάκρυα και σπαραγμός». Αντί γι’ αυτήν την εικόνα έχουμε να κάνουμε μ’ ένα αδέξιο κουβάρι λέξεων, το οποίο τελικά δίνει θετικό τόνο στην εικόνα της καταστροφής. Δεν μπορεί, κάποιος τρόπος θα υπάρχει να ειπωθεί αυτό με λόγια, που αν μη τι άλλο δεν θα προσβάλλουν τον μεγάλο ποιητή.

Αναβίωση του Αρχαίου Δράματος σημαίνει: δεν τα αντιμετωπίζουμε σαν ιερά μουσειακά εκθέματα, αλλά συνεχίζουμε την παράδοσή τους, τα αντιμετωπίζουμε με τον τρόπο που αντιμετώπιζαν οι ίδιοι οι δημιουργοί τους την παράδοσή τους. Δηλαδή καθόλου σαν παράδοση, αλλά σαν δημιουργική επέκταση της αρχιτεκτονικής του αρχαίου φαντασιακού. Τα αριστουργήματα αυτά τα χάνουμε σιγά-σιγά. Αν δεν είναι ζωντανά, αν δεν επιτελούν τον σκοπό για τον οποίον δημιουργήθηκαν –και είναι όντως ο ίδιος με τον σκοπό για τον οποίον τα χρειαζόμαστε σήμερα: την πάλη με το χάος και την ειρωνεία της ύπαρξης- δεν είναι τίποτα. Ή μάλλον είναι παράξενες λέξεις και προτάσεις, γραμμένες από αγάλματα με λευκό βλέμμα.