Metaphor creates a new reality from which
the original appears to be unreal.
Every poem is a poem within a poem:
the poem of the idea within the poem of words.
Adagia, Stevens Wallace
Γιατί αυτό που ονοματίζουμε εμείς δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα προσωπείο. Μια στιγμή. Μιαν έκλαμψη συνείδησης μέσα στην σκοτεινιά του ανοίκειου. Όταν μια θάλασσα ασπρόμαυρη απλώνει τα φτερά της και από τα ριζά της γλυκολαλεί το θανατερό πουλί της εγγύτητας. Τότε μιαν αρκτική ορθογραφία κινδυνεύει να γεννηθεί μέσα στην πάλλουσα αδιαφάνεια.
Εάν ο κόσμος κρύβεται στις σκιές του πολλαπλού και του ασχημάτιστου. Εάν πρωτόγονος διαφεύγει του θρυλήματος, εγκαθιδρύοντας καταστατικά μιαν εκφυλιστική επιστήμη του μύθου. Κι αν –εν σπέρματι τερατικός- στιχουργεί την «αίσθηση» τραβώντας από την μύτη τα καρέ- καρέ της νόησης. Τότε δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος για την πειθαρχία ενός τέτοιου ορισμού.
Ο Στήβενς το έδωσε το θέμα πολύ όμορφα με μιαν εικόνα. Ένας εαυτός κάτω από τον έναστρο ουρανό να κυρτώνει προς τα πάνω, να διευρύνεται ολοένα πιο ψηλά, μαύρος, με το κεφάλι του σαν σκαλιστό στο διάστημα[1]. Αν θέλαμε να μετατρέψουμε σε μια μαθητική έκφραση αυτή την εικόνα, θα λέγαμε πως ο εαυτός μπορεί να ειδωθεί σα μιαν εξίσωση με τέσσερις συντελεστές. Το μυαλό, το σώμα, το γύρω περιβάλλον και το κείμενο (ως κόσμος ή ως στερέωμα… το ίδιο κάνει). Μόλις αλλάξει έστω κι ανεπαίσθητα ένας απ’ αυτούς, το τελικό αποτέλεσμα θα βγει τελείως διαφορετικό. Κι αλήθεια, οι συντελεστές μεταβάλλονται αδιάκοπα: το περιβάλλον ρέει ατέλειωτα μέσα στις συνεχείς μεταβολές του μυαλού και το κείμενο παραμορφώνεται σε κάθε λίκνισμα του σώματος.
Επομένως, αυτό που παρουσιάζεται ως ενικό στην πραγματικότητα είναι ένας συμφυρμός (ανολοκλήρωτων τις περισσότερες φορές) εαυτών. Άρα, ο αναγνώστης είναι ένα καταχραστικό ειδώλων στο κάτοπτρο της αντίληψης. Είναι μια μεταφορά.
Υ.Γ. Ας ξεπεράσουμε επιτέλους αυτές τις μονομανίες. Η ανάγνωση δεν είναι (ή δεν πρέπει να είναι) η περιορισμένη διαδικασία που συνήθως της δύνεται. Στο κείμενό μου ως ανάγνωση εννοώ την επιστροφή μας σε κείμενα και την συνεχή διαπραγμάτευση μαζί τους. Επίσης, τον εαυτό δεν μπορώ να τον εννοήσω ως κάτι ενιαίο. Αλλά ως πληθυντικό. Τόσο πληθυντικό που δύσκολα να ξεχωρίζει από το σύμπαν. Όπως πολύ όμορφα μας το είπε ο Pessoa…
Έτσι, ο αναγνώστης (αν επανέλθουμε στο ποίημα του Stevens) δεν είναι τόσο ο εαυτός, όσο αυτή η ολοένα διεύρυνση προς τα πάνω…
Και η ανάγνωση; Το καλωσόρισμα της χλόης.
[1] Αναφορά στο ποίημα του Stevens Wallace, “Ο Λαγός ως Βασιλιάς των Φαντασμάτων», μετάφραση Χάρης Γαρουνιάτης (harisgarouniatis.wordpress.com).