Συνέντευξη στην Κρίστυ Κουνινιώτη
Η ζωή και η καλλιτεχνική του διαδρομή αποτελούν υλικό για μυθιστόρημα. Ο ίδιος δε, είναι ο ήρωας που ονειρεύεται ο καθένας να ήταν. Διένυσε την απόσταση Αγία Παρασκευή-Νέα Υόρκη, με ενδιάμεση στάση το Παρίσι, κι είδε όλες τους τις επιθυμίες να γίνονται πραγματικότητα. Οχι, βέβαια, ως διά μαγείας. Διάβασε και δούλεψε πολύ. Ολα τα παραπάνω, ο Ανδρέας Μανωλικάκης τα αφηγείται στο βιβλίο «Στα Φώτα» – Η πορεία στο θρυλικό Actors Studio και άλλες ιστορίες ζωής» (εκδ. Αρμός) και σήμερα μοιράζεται κάποια από αυτά μαζί μας.
Πώς αποφασίσατε να μοιραστείτε στιγμές της, μυθιστορηματικής είναι η αλήθεια, ζωής σας;
Η επιθυμία του πατέρα μου ήταν να έρχομαι στην Ελλάδα και να διδάσκω αυτά που έμαθα σε όσους δεν είχαν τις συνθήκες ή το ψυχικό σθένος να πάνε στο εξωτερικό.
Το βιβλίο είναι η απόλυτη εκπλήρωση της επιθυμίας του. Καλύπτει τα μαθήματα που έμαθα από τη ζωή και από την τέχνη μέσα από συναντήσεις με σπουδαίους ανθρώπους των τεχνών και μέσα από σχεδόν εξωπραγματικά περιστατικά και εμπειρίες που βίωσα.
Η απόφαση πάρθηκε μετά από μια κουβέντα με την εξαιρετική δημοσιογράφο Νατάσα Μπαστέα. Στη συνέχεια ακολούθησε ένα διάστημα δυο ετών με πολλές εκ βαθέων συνομιλίες και γραπτά κείμενα. Ενα από τα ερωτήματα ήταν όχι τι θα συμπεριλάβουμε, αλλά και τι θα αφήσουμε. Το βιβλίο περιλαμβάνει αποσπάσματα από τη ζωή μου.
Είναι εντυπωσιακό, πρώτον, ότι ακολουθήσατε την υποκριτική, χάρη στον αδελφό σας, καθώς δεν ξέρατε με τι θέλατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά και δεύτερον, ότι φύγατε πρώτα για Γαλλία, έπειτα για Αμερική, χωρίς να ξέρετε καμιά από τις δύο γλώσσες. Τι δείχνουν αυτά για τον νεαρό που ήσασταν τότε, βλέποντάς τον με τα μάτια του σήμερα;
Δείχνουν ένα νεαρό τολμηρό, με αποφασιστικότητα, πάθος, επιμονή, υπομονή, ερωτευμένο με την περιπέτεια και τη ζωή. Σήμερα αναρωτιέμαι πού βρήκα το σθένος να βουτήξω σε τόσο βαθιά νερά με κροκόδειλους και να καταφέρω να περάσω απέναντι.
Συγκυρίες και συμπτώσεις έπαιξαν ρόλο στη ζωή σας, όπως και η ιδιαίτερη σύνδεση με τον βαθύτερο εαυτό σας. Πώς το εξηγείτε; Αστρο;
Εάν πιστέψουμε στο άστρο, πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος ή τι αποφασίζει για το άστρο του καθενός. Από την άλλη, από τα περιστατικά που μου έχουν συμβεί -όχι μόνο αυτά που περιγράφω στο βιβλίο- και από τις σχεδόν απίθανες να συμβούν επιθυμίες μου που έχουν εκπληρωθεί, αναρωτιέμαι σοβαρά εάν υπάρχει και κάτι άλλο πέραν του εαυτού μου και των «συμπτώσεων». Μια φίλη ψυχίατρος, μετά από την πραγματοποίηση μιας σχεδόν απίθανης να συμβεί επιθυμίας μου, είπε: «Ανδρέα, η σχέση σου με τη μοίρα είναι σαν τη σχέση του πελάτη με τον σερβιτόρο, παραγγέλνεις και στο φέρνει». Αυτό όμως τι σημαίνει, ότι υπάρχει «κάτι» που ακούει και δημιουργεί τις προϋποθέσεις; Μακάρι να μπορούσα να το εξηγήσω. Πάντως, όποιες προϋποθέσεις κι αν δημιουργηθούν πρέπει να είμαστε έτοιμοι γιατί τα πράγματα δεν γίνονται μόνα τους. Ομως η ετοιμότητα απαιτεί πολύ κόπο για να αποκτηθεί.
Actors Studio: Πρόεδρος επί 14 χρόνια μεταπτυχιακού προγράμματος και καθηγητής. Ποιος ήταν ο πιο απότομος ανήφορος που συναντήσατε;
Η πορεία μου ήταν γεμάτη απότομους ανήφορους. Υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να κατρακυλήσεις πίσω και να βγεις από το παιχνίδι. Υπήρξε όμως και μια αναρρίχηση σε κάθετο βράχο, σε πολύ μεγάλο ύψος χωρίς γάντζους και σχοινιά ασφαλείας. Εάν έπεφτα θα διαλυόμουν. Αυτός ο βράχος ήταν η ευθύνη που ανέλαβα για την επανίδρυση του μεταπτυχιακού προγράμματος Actors Studio Drama School στο Pace University της Νέας Υόρκης. Επρεπε να δημιουργήσω κατάλληλους ειδικούς χώρους για τις τάξεις μας, να βρω και να προσλάβω τους καθηγητές, να βελτιώσω τη διδακτική ύλη, να δημιουργήσω ένα κώδικα συμπεριφοράς για καθηγητές και μαθητές ώστε να υπάρχει μια δημιουργική, συναδελφική και ασφαλής ατμόσφαιρα μέσα στην οποία όλοι θα είχαν την ευκαιρία να δώσουν ό,τι καλύτερο είχαν. Στα 14 χρόνια που ήμουν πρόεδρος, ο αγώνας σε καθημερινή βάση ήταν η διατήρηση αυτών των συνθηκών καθώς και της αυθεντικότητας της καλλιτεχνικής φιλοσοφίας και παράδοσης του Actors Studio. Κάθε χρόνο το πρόγραμμα αξιολογούταν ως ένα από τα καλύτερα θεατρικά μεταπτυχιακά προγράμματα του αγγλόφωνου κόσμου.
Από την εμπειρία σας, πώς ξεχωρίζετε έναν νέο ηθοποιό με μέλλον;
Από τη σοβαρότητα απέναντι στον εαυτό του και σε αυτό που σπουδάζει. Από τον βαθμό διαθεσιμότητας και αφοσίωσης. Από το πόσο βαθιά αποφασίζει να πάει για να βρει την προσωπική του έκφραση. Από το πόσο ανοιχτός είναι στα σχόλια απέναντι στη δουλειά του. Οποιος κάθεται στη καρέκλα που γράφει «ξέρω», δεν εξελίσσεται.
Συνεργαστήκατε με μεγάλους ηθοποιούς: Αλ Πατσίνο, Ελεν Μπέρστιν, Χάρβεϊ, Καϊτέλ, Αλεκ Μπάλντουιν Μπράντλεϊ Κούπερ… Τι άνθρωποι είναι και τι σας εντυπωσίασε στην προσωπικότητά τους;
Η απλότητα, η αμεσότητα, η συναδελφικότητα, η αγάπη και το πάθος γι’ αυτό που κάνουν. Οι σημαντικοί άνθρωποι δεν έχουν ύφος, δεν είναι δήθεν, δεν είναι ξερόλες. Υφος έχουν οι μέτριοι, οι οποίοι παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως σπουδαίο. Κρίμα που δεν είναι εμπορεύσιμο το ύφος, θα είμαστε η πιο πλούσια χώρα του κόσμου.
Στην Ελλάδα, πώς κρίνετε τον θεατρικό χώρο και τους ανθρώπους του και τι, ίσως, σας ενοχλεί;
Είναι λίγοι οι σοβαροί και πολύ λίγες οι καλές παραστάσεις. Η χρήση μικροφώνων στην Επίδαυρο, αλλά ακόμη και σε μικρά θέατρα αποδεικνύει την κακή εκπαίδευση ηθοποιών και σκηνοθετών. Οι περισσότεροι από άγνοια και μετριότητα προσπαθούν αβασάνιστα να μιμηθούν ή να αντιγράψουν μεταμοντέρνες ιδέες από το εξωτερικό με στόχο τον ανούσιο εντυπωσιασμό. Με ενοχλεί που κανείς πρωθυπουργός και υπουργός Πολιτισμού δεν ενδιαφέρθηκε σοβαρά για τη θεατρική παιδεία. Οι Σχολές λειτουργούν χωρίς ουσιαστικό έλεγχο. Το επίπεδο της εκπαίδευσης είναι ως επί το πλείστον χαμηλό. Οι κρατικοί υπεύθυνοι για τα θεατρικά ζητήματα είναι σχεδόν άσχετοι με το αντικείμενο. Προβληματική σε μεγάλο βαθμό είναι και η διαδικασία επιλογής των επικεφαλής κρατικών θεάτρων και φεστιβάλ. Οσον αφορά τα πανεπιστήμια, με θλίβει η μπουρδολογία και ανικανότητα των κομμάτων απέναντι στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος. Είναι αφόρητη η επιπολαιότητα, η ασχετοσύνη και η έλλειψη τόλμης στην αντιμετώπιση ενός τόσο σοβαρού ζητήματος που διαρκεί δεκαετίες. Η λύση είναι απλή, όμως χρειάζεται γνώση και αποφασιστικότητα. Δηλαδή, καλά κρασιά.
Στα 44 χρόνια που ζείτε στην Αμερική διανύσατε μια επιτυχημένη, «γεμάτη» πορεία. Μένει κάτι που θέλετε να κατακτήσετε σε καλλιτεχνικό ή/και προσωπικό επίπεδο;
Θέλω να είμαι δημιουργικός και να βελτιώνομαι και στα δύο.
Μακριά από τα «φώτα», τι δίνει χαρά στον Ανδρέα Μανωλικάκη;
Οι βόλτες με τον σκύλο μου στο Manhattan ή σε όποια πόλη κι αν βρίσκομαι. Η έρευνα. Η παρέα και οι συζητήσεις με τους στενούς μου φίλους, ειδικά όταν λέμε βλακείες και γελάμε. Τα café και τα εστιατόρια. Το σπίτι μου στην Ελλάδα. Τα αδέσποτα γατιά που ταΐζω στην αυλή κρυφά από τον σκύλο! Και φυσικά η ερωτική διάθεση.
Αναδημοσίευση | Εφημερίδα Πελοπόννησος και pelop.gr