ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ
Ανθολόγηση: Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Επιμέλεια: Αγγελική Πεχλιβάνη
Εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα Μάιος 2023, σελ. 88
Γράφει ο ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας
Από την περίφημη «Παλατινή Ανθολογία» και μετά, το ενδιαφέρον δημιουργών, επαρκών αναγνωστών, βιβλιοφίλων, συλλεκτών στρέφεται σταθερά προς εκδόσεις καλοτυπωμένες, άρτιες, προλογισμένες με πανοραμικό υλικό τής σύγχρονης περιρρέουσας ατμόσφαιρας.
Οι εκδόσεις Ιωλκός ξεκινώντας από τα πολυδιάβαστα και περιζήτητα ετήσια Ποιητικά Ημερολόγια προσανατόλισαν το ενδιαφέρον τής συντεχνίας (αλλά όχι μόνον) προς την προσεκτικά επιμελημένη κορφολόγηση ποιητικών ανθέων σπανίων τε ευωδιαστών.
Είχα την τύχη και τη χαρά να συνεργάζομαι με την οικογένεια Κορίδη από τα πρώτα μου ποιητικά πετάγματα κι αυτή η σταθερή, συνεχής, συνεπής ενασχόληση με έκανε καλύτερο άνθρωπο (αν όχι ΚΑΙ καλύτερο ποιητή). Εξάλλου, όλ’ αυτά είναι σχετικά. Ο πανδαμάτωρ Χρόνος είναι ο τελικός αδέκαστος Κριτής. Για να μπορέσει όμως να εκδώσει την έγκυρη ετυμηγορία του πρέπει να βρει υλικό, αρμοδίως συναγμένο και καταλλήλως διαιωνισμένο.
Έτσι λοιπόν συμμετέχω μετά χαράς και σε αυτή την ανθολογία. Ευχαριστώ τον φίλο και συνάδελφο Αντώνη Σκιαθά και τον εκδότη όλων μας Κωνσταντίνο Ι. Κορίδη για τη σταθερή πνευματική συνοδοιπορία.
Εάν γράφουμε είναι για να συναντάμε και να επικοινωνούμε με τέτοιους σπάνιους ανθρώπους.
Διαβάζω λοιπόν σε αυτό το άκρως καλαίσθητο συλλεκτικό βιβλίο:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΘΟΛΟΓΟΥ
Η ποίηση είναι κώδικας ζωής· είναι η γλώσσα που άλλοτε γίνεται μνήμη θανάτου και άλλοτε έρωτας για το όλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ποίηση που καταγράφει τα τρανά των θνητών και υμνεί τα τρωτά των θεών δημιουργεί μύθους και πατρίδες· δημιουργεί το εγώ και το εμείς.
Τί θα ήταν ο άνθρωπος και η καθημερινότητά μας χωρίς την ποίηση ή, έστω, την ποιητικότητα; Σε μια εποχή πληθωριστική για τη λογοτεχνία και ειδικότερα για την ποίηση, οι γραφές των ποιητών και των ποιητριών συνομιλούν, είτε εκούσια με παρελθόντα αλλά και σύγχρονα κείμενα, είτε ακούσια με τις κειμενικές αξίες που έχουν «διαχυθεί» ως λόγος δομημένος και έντεχνος.
Το Culture Book καταγράφει, προβάλλει, παρουσιάζει τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Η ανθολογία Ποιητική Εαρινή Ισημερία, με ποιήματα ποιητικής πενήντα έξι ενεργών ποιητών και ποιητριών από όλο τα φάσμα της σύγχρονης ποίησης, ανιχνεύει τη διαδικασία —πότε επώδυνη και πότε λυτρωτική— της ποιητικής γραφής. Τα ανέκδοτα ποιήματα που περιλαμβάνονται στην ανθολογία έχουν γραφτεί ειδικά για το Αφιέρωμα Ποιήματα Ποιητικής για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και δημοσιεύτηκαν το 2024 στο www.culturebook.gr. Tα ποιήματα των Μιχάλη Γκανά, Ζέφης Δαράκη, Γιώργου Μαρκόπουλου και Τίτου Πατρίκιου, που συμπεριλήφθηκαν με τη δική τους άδεια σε αυτή την ανθολογία είναι δημοσιευμένα σε αυτόνομες ποιητικές συλλογές τους.
Και, ναι, θα συμφωνήσω με τον Θανάση Κωσταβάρα που στη συλλογή του Συμπληρώματα αναφέρει: «Δεν μας χωράει τίποτα πια, κανένας στίχος, κανένα πρόσωπο, καμιά καρδιά που να μπορεί τουλάχιστον, να θυμάται».
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΚΙΑΘΑΣ
Με τη σειρά μου σταχυολογώ κι εγώ τα ανθολογημένα, όπως από μία αγκαλιά αμάραντα άνθη διαλέγεις μερικά για να κοσμήσεις το παλαιό μελανοδοχείο σου (σελ. 56):
Κωνσταντίνος Νικολάου
ΕΝΑ ΚΑΚΟ ΠΟΙΗΜΑ
Σ’ ένα κακό ποίημα
η λιακάδα στους μηρούς σου
φωτίζει το πρόσωπό μου.
Η επιθυμία να γίνεις πιο δική μου απ’ τη βροχή
πηγάζει με βεβαιότητα
απ’ το υγρό παράθυρο.
Σε φαντάζομαι να δένεις τα μαλλιά σου
χωρίς να υποπτεύομαι τον επόμενο κοινότοπο στίχο.
Η σκάλα που κατεβαίνεις,
ορχήστρα ξύλινη που διευθύνουν τα πέλματά σου.
Φαίνεται, δεν μ’ ενοχλεί η υπερβολή
όταν πρόκειται για σένα.
Οι λεπτομέρειες ξεθωριάζουν καθώς πλησιάζεις.
Το άγγιγμα στο τέλος αναμενόμενο — θα το κρατήσω.
Διαπιστώνω, μάλλον αργά,
πως η αίσθηση ξεθώριασε τις λέξεις
τις έσβησε εντελώς.
Τόσο εύγλωττη η οικειότητα των σωμάτων
που αφήνει ημιτελές το εγχείρημα.
Καταδικασμένη ν’ αποτύχει η προσπάθεια
εξαρχής.
Σ’ το είπα. Είναι κακό το ποίημα.
Και συνεχίζω ολοένα ενθουσιαζόμενος (σελ. 37):
Μαρία Κούρση
ΣΤΙΧΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΚΕΤΟΣ
Ένα τραγούδι φτιάχνει
Ο αέρας
Ο εξόδιος αέρας
Έφτασε ως εδώ
Ως την άκρη της γλώσσας
Το τραγούδι της χαράς
Αναμμένο τραγούδι
Έχει σκηνή
Έχει χορό
Έχει φωνή
Κοστούμι έχει
Γεμάτο μέρες και νύχτες
Δεν έχει χρόνο
Ακολουθεί στη σελ. 45, η:
Μάνια Μεζίτη
ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ
Στην αρχή την νόμιζα αποσπασματική. υπαινικτική. μέσα στο σκοτάδι. στη συνέχεια διαπίστωσα πως μόνον διά της λύπης (κι ακόμη το πιστεύω). τη χώρισα σε υψηλή και χαμηλή. σπουδαία και ελάσσονα. et cetera et cetera. αργότερα κατάλαβα πως όφειλε να ορίσει τη θηλυκή της ύπαρξη. ύστερα είπα τέρμα: η Τέχνη για την Τέχνη. πάει και τελείωσε. μόνο η μορφή μετράει. περνώντας κάποιος σφύριξε μα το περιεχόμενο είναι μορφή — τότε το γλέντησα στ’ αλήθεια. μονάχα ένα χέρι χρειάστηκε ν’ απομακρύνει το ξένο σώμα από την παροχή μη στάζουν τα νερά και τα πατάμε.
Και στη σελ. 53, η:
Βίκυ Μπρούσαλη
Δεν θέλω να γράψω για εσάς καμία ιστορία. Προσπαθώ να βρω, πώς μου ήρθε η παράλογη ιδέα ότι είμαι γυναίκα. Δείξτε εμπιστοσύνη, η πλοκή είναι ένα τεράστιο ψέμα. Μια χαμογελαστή λησταρχίνα διαλέγει τα άρρωστα από τα υγιή κύτταρα του σώματος αυτός. Διαβάζω την κριτική του πρακτικού λόγου και νιώθω σαν αχινός έτοιμος να φαγωθεί απ’ το στόμα αυτός νεαρού ναύτη. Η νεκροψία έδειξε πως οι πρώτες φωνές που βγήκανε από το στόμα αυτός δεν είχανε καμία σχέση με την ιδιοκτησία. Στο πρόσωπο αυτός, ακριβώς στο σημείο των ζυγωματικών, είχε εμφανίσει ένα σημάδι λεύκης, έλαμπε σα σύμπλεγμα χαλαζία. Όσα συμβαίνουν είναι παραμονές για όσα πρόκειται στο μέλλον να γίνουν αφηγήσεις. Ο γιος μου, μέσα στον ύπνο του, λέει συχνά πως οι φάλαινες θα φάνε την καρδιά αυτός, δεν κλαίει, μετά λάμπει κι αυτός σα χαλαζίας. Δεν εννοούσα αυτό, δεν εννοούσα καθόλου αυτό. Ό,τι έγινε, έγινε.
Ξεχωριστή θέση στην ποιητική μου καρδιά κατέχει επαξίως (σελ. 67) η:
Λιάνα Σακελλίου
ΑΚΡΟΘΑΛΑΣΣΙΑ ΛΕΞΕΩΝ
ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ
Πάντα κάτι τραβά το σώμα της
στη θάλασσα.
Τα βότσαλα αντηχούν
κι αυτό σαν μάσκα, σαν δέρμα
νεογέννητου απαλό αποτραβιέται.
Οι λέξεις της παγωμένοι ιστοί
στις κλειδώσεις των βράχων.
Τις βρίσκουν οι παλαιές
και τις φυλάνε με ό,τι σχετικό
με τη βαφική.
Αυτή είναι εκεί. Στη σπηλιά.
Ακούει τα ναυτικά παραγγέλματα,
τα όργανα της φιλαρμονικής και τον φλοίσβο.
Ευλύγιστη οιακίστρια που μαθαίνει
να κρύβεται.
Είναι υγρή παλέτα τα νέφη.
Όμως αρκούν.
Και (σελ. 41-42) ο:
Κωνσταντίνος Λουκόπουλος
ΠΟΙΗΣΗ – ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ
πάψε και άκου
(κι ας ακούς μόνο τα σύμφωνα)
μην αλητεύεις κατ’ επιταγήν
(να αλητεύεις κατά περίσταση)
μάθε πρώτα ανάγνωση
κι έπειτα γραφή
μη ζαχαρώνεις τα τάρταρα
για να τα καταπιείς
έτσι εύχονται κάτι μορμολύκεια
που μανουβράρουν την ποίησή σου
ώσπου να την παρκάρουν
μην ψάχνεις για θεό
στους θεούς των άλλων
μη φιλοσοφείς εκ του προχείρου
διαβάζοντας αποφθέγματα
μη συγχέεις
το γδαρμένο σου γόνατο
με τις αναγκαστικές σου κυβιστήσεις
μη γλείφεις·
μέλι ξεμέλι
μην κλαις που δεν είσαι ο ίδιος·
κάθε λέξη σου σε μεγαλώνει
γίνε αηδόνι
παραμερίζοντας
καθώς θα κελαηδάς
το κεχρί της αναγνώρισης
να ακούς που μιλάνε
το χώμα
η νύχτα
μια σαύρα της εθνικής οδού
που αναρριχάται στα λάστιχα ενός τριαξονικού
τέσσερα μικροδευτερόλεπτα προτού τη λιώσει η βαρύτητα.
Η Ποιητική εαρινή ισημερία των εκδόσεων ΙΩΛΚΟΣ είναι ένα κόσμημα για κάθε φιλολογική βιβλιοθήκη.
Συμμετέχουν οι (με τα εξαίρετα πονήματά τους):
Ελένη Αράπη Το χάραμα του ποιητή, Άννα Αφεντουλίδου Το γράμμα, Δημήτρης Βαρβαρήγος Ζήσε με ή σκότωσέ με, Γιώργος Βέης Ars poetica, Νίκος Γεωργόπουλος Το παράπονο, Μιχάλης Γκανάς Το κοτσύφι, Κώστας Γουλιάμος Τηλεγράφημα σ’ εποχή τεχνητής νοημοσύνης, Άννα Γρίβα Επιτύμβιο στους άγνωστους ποιητές των αιώνων, Ζέφη Δαράκη … , Ευσταθία Δήμου, Γιώτα Διέννη Με βρίσκει η ποίηση, Βαγγέλης Ζαφειράτης Πόνος, Ειρήνη Ιωαννίδου Μόνη πατρίδα η σιωπή, Λένα Καλλέργη Προφορικό, Μαρία Καντ (Καντωνίδου) Και πώς επιμόνως, Ειρήνη Καραγιαννίδου Πίσω από την κουρτίνα, Ελένη Καρρά Όρτσα κι αριμάραμε, Ηλίας Κεφάλας Καπνόφυλλα, Σοφία Κολοτούρου Γράμμα στον Μαγιακόφσκι, Έλσα Κορνέτη Εκκρεμές, Δημήτρης Κοσμόπουλος II, Μαρία Κούρση Στίχος ελληνικός σκέτος, Στάθης Κουτσούνης Αλογόμυγες, Κατερίνα Λιάτζουρα Γύφτισσα ποίηση, Κωνσταντίνος Λουκόπουλος Ποίηση – ένας οδηγός, Αλέξιος Μάινας Λίγος τελευταίος καθαρός αέρας, Γιώργος Μαρκόπουλος Τα ποιήματα, ένα ποτάμι, ο ποιητής, Μάνια Μεζίτη Αυθαιρεσίες, Χάρης Μελιτάς Αρσενικό και παλιά δαντέλα, Αλεξάνδρα Μπακονίκα Ιδιόρρυθμη, Γλυκερία Μπασδέκη Στη φυτεία, Αρεταίος Μπεζάνης Σπουδές ανατομίας, Αντωνία Μποτονάκη Κατ’ αντιπαράσταση, Κωνσταντίνος Μπούρας Αλέξανδρος Νικόλαος Όμηρος, Βίκυ Μπρούσαλη, Παναγιώτης Νικολαΐδης Αντίθετα με τη βαρύτητα, Κωνσταντίνος Νικολάου Ένα κακό ποίημα, Ηρώ Νικοπούλου Ο Μετα-ποιητής, Φλώρα Ορφανουδάκη Προς άγραν ή το ποίημα που θα γραφτεί, Ευσταθία Π. [Επεξήγηση], Αθηνά Παπαδάκη Τα σημεία στίξης, Τίτος Πατρίκιος VIII, Αγγελική Πεχλιβάνη Σόφια, Δέσποινα Πιτίδου Ποιώντας το σώμα σου, Γεωργία Πολυκανδριώτη Δυο καλλιτεχνικοί μονόλογοι, Λιάνα Σακελλίου Ακροθαλασσιά λέξεων στην τέχνη της ρητορικής, Ιφιγένεια Σιαφάκα Παρα-γραφή, Αντώνης Δ. Σκιαθάς Στον ήρωα της ποίησης, Μ.Σ., Πάνος Σταθόγιαννης Ο Θαλασσάγγελος και η Ωραία Κοιμωμένη, Δημήτρης Στενός Αιμάτωση, Κλαίτη Σωτηριάδου Εξόδιος ζωή, Βαγγέλης Τασιόπουλος Γράφονται…, Ευαγγελία Τάτση Από μηχανής άλογα, Ηλίας Φραγκάκης Εδώ οι μέρες των νεκρών, Λίνα Φυτιλή Η όψη της γραφής, Δήμητρα Χριστοδούλου Τραγουδάκι για το τέλος ενός βιβλίου.
Μην το παραλείψετε, τώρα που φεύγετε για διακοπές, όμως η αγάπη για την Καλή Ποίηση καλά κρατεί, ενισχύεται όταν το νοησιαρχικό μέρος τού εγκεφάλου ξεκουράζεται.
Βιογραφικό Κωνσταντίνος Μπούρας