Ευσταθία Δήμου, Λευκό Τοπίο, Εκδόσεις Ενύπνιο, Μάρτιος 2024
Παρουσίαση από τον Δημήτρη Βαρβαρήγο
Το Λευκό θεωρείται το χρώμα της τελειότητας και συνδέεται άμεσα με την αθωότητα, την αγνότητα, και την παρθενία. Το λευκό σημαίνει φως, καθαρότητα. Ακριβώς αυτό το φως διαχέεται στα διηγήματα της Ευσαταθίας Δήμου στο βιβλίο της, «Λευκό τοπίο», όπου τοπίο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Η ψυχή του και το πνεύμα του.
Το βιβλίο αποτελείται από 32 κείμενα μπονσάι γραμμένα με μια απίστευτη οργανωτική οικονομία που δεν λείπει κανένα στοιχείο που απαιτείται για την απόδοση της μικρής φόρμας βασισμένη στις αρχές μιας ολοκληρωμένης αφήγησης με αρχή μέση και τέλος. Εκτός από την άρτια λογοτεχνικότητα των κειμένων, η γραφή, της Δήμου, η οποία δεν μένει στην όψη των πραγμάτων, αλλά διεισδύει με εσωτερικότητα -όσων αφορά τους χαρακτήρες- φανερώνοντας την ψυχολογική διάσταση τους.
Στο διήγημα της ένατης σελίδας δείχνει καθαρά πως λειτουργεί έντονα ο ψυχικός κόσμος του ήρωα.
«Ένας ποιητής κοιτά το ποίημα που, επιτέλους, κατάφερε μετά από μήνες να τελειώσει. Το κοιτά και καμαρώνει. Αφήνει το βλέμμα του να το διαβάζει ξανά και ξανά και είναι σίγουρος, το νιώθει, πως είναι το καλύτερο έργο της ζωής του. Ξάφνου, εκείνο αρχίζει να του μιλά με λόγια ξένα και όχι μ’ αυτά που οι λέξεις δηλώνουν. Του θυμίζει όσα πέταξε δίχως να τα λυπηθεί, όσα εύκολα απέρριψε στο δρόμο, όλες εκείνες τις λέξεις που δεν ταίριαξαν, τους στίχους που δεν βρήκαν το ρυθμό τους. Του λέει ακόμα πως είναι ένας αδίστακτος, ένας εγκληματίας που πάτησε επί πτωμάτων για να φτάσει στον σκοπό του.
Κι όσο εκείνο του μιλά, αυτός το ξανασκέφτεται και πιάνει έναν έναν στίχο και τον τεμαχίζει, τις λέξεις της χωρίζει, αλλάζει πτώσεις, καταλήξεις, αλλάζει το μέτρο, τη σειρά και δεν αισθάνεται, δεν νιώθει πώς είναι ολότελα δοσμένος μες στο έγκλημα.»
Η κεντρική ιδέα του διηγήματος καθορίζεται από την εσωτερική σύγκρουση και την αυτοαμφισβήτηση που βιώνει ο ποιητής όταν έρχεται αντιμέτωπος με τη δική του δημιουργία, αμφιβάλλοντας για την αυθεντικότητα και την ακεραιότητα του έργου του.
Περιγραφική και ενδοσκοπική η γλώσσα της Έφης Δήμου, προσωποποιεί και δίνει φωνή στο ίδιο ποίημα για να επικρίνει τον ποιητή για τις αντιληπτές ελλείψεις του. Έτσι η γραφή της ως στόχος του αποτελέσματος, δημιουργεί εικόνες και σκέψεις για να μεταφέρει την εσωτερική αναταραχή του ποιητή. Η χρήση λέξεων όπως: αδίστακτος, εγκληματίας, επί πτωμάτων, προκαλούν την εσωτερική πάλη του ποιητή μέσα από την αίσθηση ενδοσκοπικού αυτοστοχασμού. Το εν λόγω κείμενο είναι άκρως επίκαιρο και ασκεί έμμεση κριτική για σκέψη απέναντι στην ελαφρότητα δημιουργίας που ο κάθε ποιητής ασκεί με ελαφρά καρδία.
Εμβαθύνει στην πολυπλοκότητα της δημιουργικής διαδικασίας και στις εσωτερικές συγκρούσεις που προκύπτουν, όταν κάποιος αντιμετωπίζει τη δική του δημιουργία. Το διήγημα φανερώνει τις προκλήσεις και τις ανασφάλειες που συναντά ο δημιουργός στην προσπάθειά του για την απόλυτη ποιητική έκφραση του.
Μέσα από την ανάλυση των κειμένων που αποκαλύπτουν τη ψυχολογική διάσταση των χαρακτήρων, μπορούμε να αντλήσουμε πολλές πληροφορίες σχετικά με την εσωτερική κατάστασή τους.
Σε κάθε κείμενο, η συγγραφέας, μας παρουσιάζει τον εκάστοτε χαρακτήρα μέσα από τη σκοπιά των σκέψεών του, των αντιδράσεών του και των αισθημάτων του. Μέσα από αυτές τις πληροφορίες, μπορούμε να κατανοήσουμε την ιδιοσυγκρασία τους με τις εσωτερικές συγκρούσεις, τις ανασφάλειες και τις επιθυμίες τους.
Και στα 32 διηγήματα η γραφή με το λιτό, κατανοητό κι εμπεριστατωμένο ύφος της Δήμου, μας βοηθάει να ακολουθήσουμε μέσω της δικής της οπτικής ματιάς, να κατανοήσουμε τον κάθε χαρακτήρα σε βάθος, να ερμηνεύσουμε τις κινήσεις και τις αποφάσεις του με μεγαλύτερη συνοχή και συναισθηματική ευαισθησία. Να εισχωρήσουμε στον προσωπικό κόσμο τους, να ακολουθήσουμε τις κινήσεις τους, τις αποφάσεις τους και τις συμπεριφορές τους. Η Δήμου μας δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε τις αδυναμίες τους, τις προσδοκίες τους και τις διαπιστώσεις τους.
Τα διηγήματα προσφέρουν έναν τρόπο προσέγγισης με την ενεργειακή δυναμική του λόγου της συγγραφέως, καθώς με ευαισθησία συλλαμβάνει τη λεπτομέρεια που ως συνδετικός κρίκος με τη μυστική υπόσταση της ζωής γίνεται το σημείο επαφής στην πραγματικότητα.
Βιογραφικό Δημήτρης Βαρβαρήγος