«Κραυγές από τη Γη», Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ, 2025
Δίγλωσσο Συλλογικό έργο, Ανθολόγηση: Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Μετάφραση – Επιμέλεια: Ζώζη Ζωγραφίδου
Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος
«Κραυγές από τη γη»
Η λογοτεχνία ως συλλογική μαρτυρία και πολιτιστική γέφυρα
Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η ατομική έκφραση και η λογοτεχνική παραγωγή διασπάται σε χιλιάδες φωνές, έρχεται το συλλογικό έργο «Κραυγές από τη γη» να υπενθυμίσει την αξία της ομαδικής πολυφωνίας και της συνύπαρξης στη δημιουργία. Η δίγλωσση αυτή έκδοση (Ελληνικά–Ιταλικά) από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, με προλόγους του Francesco Neri και του ποιητή-ανθολόγου Αντώνη Δ. Σκιαθά και με εισαγωγή της Ζώζης Ζωγράφου, συγκεντρώνει 53 λογοτέχνες και ποιητές, 53 κραυγές αγωνίας σύγχρονων ελλήνων λογοτεχνών σε ένα εγχείρημα που υπερβαίνει τα όρια μιας απλής ανθολογίας. Δεν πρόκειται μόνο για τη συνύπαρξη διαφορετικών κειμένων, αλλά για μια κοινή φωνή, έναν λογοτεχνικό παλμό που αναδύεται από τη γη της γλώσσας, της ιστορίας και του ανθρώπινου βιώματος.
Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η θεματική πολυμορφία του βιβλίου. Οι συμμετοχές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από το μείζον κοινωνικό θέμα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης έως τους βαθύτατα υπαρξιακούς στοχασμούς για τη σχέση ανθρώπου και φύσης με λυρικές η ρεαλιστικές καταδύσεις για την ομορφιά του κόσμου προβαλλόμενη από εναγώνια κείμενα. Κι όμως, δεν υπάρχει σύγχυση· αντίθετα, τα κείμενα συνομιλούν μεταξύ τους με τρόπο σχεδόν υπόγειο, συγκροτώντας ένα σύνολο που ενδυναμώνεται από τις διαφορετικές φωνές του. Η γη, στο επίκεντρο αυτής της κοινής προσπάθειας, δεν είναι απλώς το φυσικό μας περιβάλλον. Είναι η ίδια η μήτρα της ζωής, το σώμα του κόσμου, ο καθρέφτης της ευθύνης μας.
Σε κάθε σελίδα, οι συγγραφείς στήνουν έναν παγκόσμιο ψίθυρο που σιγά σιγά γίνεται κραυγή. Όχι κραυγή απόγνωσης, αλλά κραυγή συνείδησης. Η γη φωνάζει μέσα από τα κείμενα για την τύχη της, για την τύχη μας. Η περιβαλλοντική αγωνία δεν αντιμετωπίζεται ως μια μόδα, αλλά ως υπαρξιακή αγωνία. Ο ποιητικός λόγος μεταμορφώνεται σε καταγγελία, σε λιτανεία ενοχής, σε κάλεσμα για δράση και ενδοσκόπηση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται:
«Εμείς δεν είμαστε αποκομμένοι από αυτή τη γη. Είμαστε το δάσος, τα ποτάμια, τα βουνά. Αν τα παραδώσουμε, δεν παραδίδουμε μόνο το μέλλον μας, παραδίδουμε την ψυχή μας».
Αυτή η κραυγή δεν σταματά στα σύνορα της γλώσσας. Η δίγλωσση έκδοση στα Ελληνικά και Ιταλικά προσδίδει στο έργο μια πολιτισμική γέφυρα, έναν δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στη Μεσόγειο και στον σύγχρονο άνθρωπο. Η μετάφραση δεν λειτουργεί ως απλή απόδοση, αλλά ως πράξη εξωστρέφειας. Έτσι, το μήνυμα δεν περιορίζεται, αλλά ενισχύεται· γίνεται διαπολιτισμικό, διευρωπαϊκό, παγκόσμιο.
Τα συλλογικά έργα όπως αυτό δεν είναι απλώς ανθολογίες. Είναι μαρτυρίες μιας εποχής. Τεκμήρια πολιτιστικής ιστορίας, που καταγράφουν όχι μόνο λέξεις, αλλά τρόπους να βλέπει και να νιώθει ο άνθρωπος τον κόσμο γύρω του. Κάθε ένας από τους 53 συμμετέχοντες προσφέρει μια διαφορετική οπτική και αυτή η πολυμορφία δεν αποδυναμώνει το σύνολο, αλλά του προσδίδει σφαιρικότητα και βάθος.
Η έκδοση ξεχωρίζει επίσης για την αισθητική της αρτιότητα. Η επιμέλεια είναι προσεγμένη, η διάρθρωση των κειμένων ισόρροπη, ενώ οι πρόλογοι και η εισαγωγή δίνουν θεωρητικό και ανθρωπιστικό πλαίσιο που εμπλουτίζει την αναγνωστική εμπειρία. Είναι σπάνιο στις μέρες μας να συναντάμε έργα που συνδυάζουν λογοτεχνική ποιότητα, αισθητική επιμέλεια και πολιτισμική πρόταση.
Τέλος, το «Κραυγές από τη γη» αναδεικνύει τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία με τρόπο που δεν εγκλωβίζεται στον εθνικό λόγο. Η πολυφωνία του τόμου επιτρέπει τη διατύπωση ενός συλλογικού οράματος πιο ανθρώπινου, πιο αληθινού. Είναι μια πράξη ελπίδας και συνύπαρξης. 53 φωνές ενωμένες, που αποδεικνύουν πως η λογοτεχνία δεν ανήκει μόνο στους μοναχικούς οραματιστές, αλλά και στα εύφορα πνεύματα όπου οι λέξεις τους συναντιούνται και ανθίζουν μαζί σαν καταπράσινες κοιλάδες. Η ανθολογία, «Κραυγές από τη γη» δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη.
Βιογραφικό Δημήτρης Βαρβαρήγος