ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑΟ σπουδαίος ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής Νίκος Φωκάς, γεννημένος το 1927 στην Κεφαλλονιά, ο οποίος έζησε από τα παιδικά του χρόνια στην Αθήνα, αναχώρησε χθες βράδυ από τη ζωή.
Τον ξεπροβοδίζω μεταφράζoντας στα ιταλικά δύο ποιήματά του.
ΣΕ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΟ
Θα πεθάνουμε μια μέρα.
Σε είκοσι χρόνια το πολύ δεν θα υπάρχουμε πια.
Και τι ‘ναι είκοσι χρόνια. Τίποτα!
Όσο το διάστημα από τα Ιουλιανά
Περίπου μέχρι σήμερα- φρίκη, φρίκη να το σκεφτείς!
Ναι, μια μέρα, αύριο κιόλας ίσως, θα πεθάνουμε.
Αυτό που ακούς σου είναι γνωστό φυσικά
Ανιαρά γνωστό μάλιστα δεν το αρνούμαι.
Είναι μια κοινότατη φράση που τη λέμε συνέχεια.
Αλλά όσο πιο γνωστό τόσο εγώ πιο πολύ
Το φέρνω μέσα μου σαν μυστικό.
Σαν μυστικό λοιπόν στο λέω τώρα.
AD UN COETANEO
Moriremo un giorno.
Tra vent’anni al massimo non esisteremo più.
E cosa sarebbero vent’anni. Niente!
Circa la distanza dagli scontri lugliatici
Fino ad oggi – orrore, orrore a pensarci bene!
Sì, un giorno, già domani forse, moriremo.
Quel che ti dico è ovviamente noto a te
Noto fino alla noia non lo nego.
È una frase comunissima che la chiamiamo continuità.
Ma tanto più è comune e quanto più
La porto dentro di me come un segreto.
E come un segreto, ora te la confido.
***
ΓΟΗΤΕΙΑ
Όπως ο ναυαγός αρπάζεται από το κύμα σαν
από κάτι στέρεο
Έτσι κι εμείς από τις μνήμες μας, σαν να ‘χαν
θα ‘λεγες κι αυτές μια στερεότητα∙
Αρκούν μπορεί κάποιες ομοιότητες συνθηκών,
ατμοσφαιρικών ή άλλων, κάποιες συμπτώσεις
Για να τις εκκαλέσουν∙ αρκεί ένα σύννεφο σαν σκιάχτρο Τριανταφυλλί και μαύρο σε χειμωνιάτικο σούρουπο ∙
Αρκεί ίσως μια ευωδιά∙ διότι αυτός που οσφραίνεται
βλέπει κι ακούει.
Και τότε αιφνιδιαστικά η απόσταση καταργείται
και το απομακρυσμένο
Αλλά χωρίς τη δύναμη του κακού που ‘χε άλλοτε όταν
ήταν κοντινό
Γίνεται βίωμα άμεσο ξανά, γίνεται η γοητεία
της γης που μας κάνει να κλαίμε να κλαίμε.
Κι αλήθεια, από όσα υπήρξαν κάποτε πραγματικά
Μονάχα η γοητεία τους μας απομένει τώρα
Και μας ανήκει βασανιστικά – σαν κάτι στέρεο ∙
γι’ αυτήν μονάχα έχουμε ζήσει.
FASCINO
Come il naufrago viene afferrato dall’onda come
se fosse qualcosa di solido
Così anche noi dai nostri ricordi, diresti,
come se avessero una qualche solidità;
Bastano forse alcune condizioni somiglianti,
climatiche oppure qualcos’altro, certe coincidenze
Per sollecitarle; basta una nuvola come uno spaventapasseri rosato e nero
nel crepuscolo invernale;
Basta forse un profumo; perché chi odora
vede e sente.
E poi improvvisamente la distanza viene rimossa
lo stesso il lontano
Però senza il potere del male che aveva quando
era vicino
Riceve di nuovo immediata vitalità, ridiventa il fascino
della terra che ci fa piangere e piangere.
E infatti, di tutto quello che un tempo fu realmente esistito
Solo il loro fascino ci rimane ora
E ci appartiene come tormento- come qualcosa di solido;
solo per questo abbiamo vissuto.
