(ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΠΑΝΟΦΩΝΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ. Τον Οκτώβριο του 2019 στο Εργαστήρι Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας, υπό τον συντονισμό μου, ξεκινήσαμε την μετάφραση Ισπανόφωνων ποιητών, με στόχο να γνωστοποιήσουμε σημαντικές φωνές, ανέκδοτες τις περισσότερες φορές στην Ελλάδα.
Η μέθοδος μετάφρασης που ακολουθούμε είναι το εξής: αρχικά, τα κείμενα μεταφράζονται σε ατομικό επίπεδο και στη συνέχεια επανελέγχονται στην τάξη σε συλλογικό επίπεδο, με την συμμετοχή όλων των μεταφραστών. Όμως ο κύριος μεταφραστής, ο υπογράφων, είναι εκείνος που θα επιλέξει, εν τέλει, σύμφωνα με τις προτιμήσεις του, παρά τις προτεινόμενες εναλλακτικές, με την προϋπόθεση ότι δεν υποπίπτει σε κάποιο σημασιολογικό ή άλλης φύσης λάθος. Αυτός είναι ο λόγος που δεν υπάρχει πλήρης ομοιογένεια μεταξύ των μεταφράσεων, αλλά, αντιθέτως, διακρίνεται, σε κάθε μια, το προσωπικό στίγμα του κύριου δημιουργού της. Πριν δημοσιευτούν, οι μεταφράσεις επιβλέπονται και από τον ποιητή, Κρατικό Βραβείο και Ισπανιστή, Σταμάτη Πολενάκη).
OSCAR HAHN
ΟΣΚΑΡ ΧΑΝ (Ικίκε, Χιλή, 1938)
Ποιητής, δοκιμιογράφος και κριτικός. Σπούδασε Παιδαγωγία στο Πανεπιστήμιο της Χιλής. Ήτανε καθηγητής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Αρίκας και ύστερα στο Πανεπιστήμιο της Maryland και στο Πανεπιστήμιο της Iowa. Το ποιητικό του έργο ξεκίνησε το 1961 όταν ήτανε 23 χρονών με το Esta rosa negra. Από τότε έχει δημοσιεύσει δεκάδες ποιητικά βιβλία. Ανήκει στη Γενιά του 1960. Μεταξύ άλλων, το 2012 έλαβε το πιο σημαντικό Βραβείο στην Χιλή, το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας, και το 2014 το Βραβείο Loewe.
Η μετάφραση είναι της Δήμητρας Κυριαζή.
Βιρχίνια Λόπεθ Ρέθιο
En una estación del metro
Desventurados los que divisaron
a una muchacha en el Metro
y se enamoraron de golpe
y la siguieron enloquecidos
y la perdieron para siempre entre la multitud
Porque ellos serán condenados
a vagar sin rumbo por las estaciones
y a llorar con las canciones de amor
que los músicos ambulantes entonan en los túneles
Y quizás el amor no es más que eso։
una mujer o un hombre que desciende de un carro
en cualquier estación del Metro
y resplandece unos segundos
y se pierde en la noche sin nombre
Σε ένα σταθμό του μετρό
Άτυχοι όσοι διέκριναν
μία κοπέλα στο Μετρό
και ερωτεύθηκαν ξαφνικά
και την ακολούθησαν ξετρελαμένοι
και την έχασαν για πάντα ανάμεσα στο πλήθος.
Επειδή αυτοί θα είναι καταδικασμένοι
να περιπλανιούνται χωρίς σκοπό στους σταθμούς
και να δακρύζουν με τα τραγούδια του έρωτα
που οι πλανόδιοι μουσικοί τραγουδούν στα τούνελ
Και ίσως ο έρωτας να μην είναι τίποτα άλλο από αυτό։
μία γυναίκα ή ένας άντρας που κατεβαίνει από ένα βαγόνι
σε οποιoνδήποτε σταθμό του Μετρό
και λάμπει λίγα δευτερόλεπτα
και χάνεται στη νύχτα δίχως όνομα.
*
Gladiolos junto al mar
Gladiolos rojos de sangrantes plumas
lenguas del campo llamas olorosas։
de las olas azules amorosas
cartas os llegan։ pálidas espumas
Flotan sobre las alas de las brumas
epístolas de polen numerosas
donde a las aguas piden por esposas
gladiolos rojos de sangrantes plumas
Movidas son las olas por el viento
y el pie de los gladiolos van besando
al son de un suave y blando movimiento
y en cada dulce flor de sangre inerte
la muerte va con piel de sal entrando
y entrando van las flores en la muerte
Γλαδιόλες δίπλα στη θάλασσα
Κόκκινες γλαδιόλες με αιμάτινα φτερά
γλώσσες του αγρού, φλόγες ευωδιαστές։
από τα γαλάζια κύματα ερωτικά
γράμματα σας έρχονται։ χλωμοί αφροί.
Πλέουν επάνω στις φτερούγες της ομίχλης
επιστολές γύρης πολυάριθμες
όπου στα νερά ζητούν για νύφες
κόκκινες γλαδιόλες με αιμάτινα φτερά.
Λικνίζονται τα κύματα απ’ τον άνεμο
και τον μίσχο απ’ τις γλαδιόλες φιλούν
στον ήχο ενός ήπιου και μαλακού κυματισμού
και σε κάθε γλυκό λουλούδι από ακίνητο αίμα
ο θάνατος εν είδει αλατιού αργά εισχωρεί
και εισχωρούν αργά τα άνθη στον θάνατο.
*
Soy una piedra lanzada de canto
Muerte escondida en los arrabales del silencio
en los sutiles pliegues de las sombras
¿soy el lanzado como una piedra por la mano de Dios
en el agua de la existencia?
¿soy el que en ondas circulares irá creciendo
hasta desbordarse en el vacío sin fin?
Porque ahora
como una tangente en agonía
toqué el acuoso círculo de las ondas despeñables
y lleno de pavor
como quien ve resucitar a sus muertos olvidados
sentí hambre de espacio y sed de cielo
Se romperá el espejo de mi vigilia
y no reflejará mis carnes en la florida tierra
Pero hay que morirse con las uñas largas
para poder cogerse del recuerdo
Είμαι μία πέτρα που πετιέται στο πλάι
Θάνατε κρυμμένε στην περιφέρεια της σιωπής
στις λεπτεπίλεπτες πτυχώσεις των σκιών
είμαι ο πεταμένος σαν μία πέτρα από το χέρι του Θεού
στα νερά της ύπαρξηςꓼ
είμαι αυτός που σε κυκλικούς κυματισμούς σιγά θα αυξάνεται
μέχρι να ξεχειλίσει στο ατέλειωτο κενόꓼ
Επειδή τώρα
σαν μία ψυχορραγούσα εφαπτομένη
άγγιξα τον υδάτινο κύκλο των κυματισμών που βουλιάζουν
και γεμάτος τρόμο
σαν κάποιος που βλέπει τους ξεχασμένους νεκρούς του να ανασταίνονται
ένιωσα πείνα για χώρο και δίψα για ουρανό.
Θα σπάσει ο καθρέφτης της αγρύπνιας μου
και δεν θα καθρεφτίσει το σαρκίο μου στην ανθισμένη γη.
Αλλά πρέπει να πεθάνει κανείς με τα νύχια μακριά
για να μπορέσει να αρπαχτεί από την ανάμνηση.
*
El centro del dormitorio
Un ojo choca contra las torres del sueño
y se queja por cada uno de sus fragmentos
mientras cae la nieve en las calles de Iowa City
la triste nieve la sucia nieve de hogaño
Algo nos despertó en medio de la noche
quizá un pequeño salto un pequeño murmullo
posiblemente los pasos de una sombra en el césped
algo difícil de precisar pero flotante
Y aquello estaba allí։ de pie en el centro del dormitorio
con una vela sobre la cabeza
y la cera rodándole por las mejillas
Ahora me levanto ahora me voy al baño ahora me tomo agua
ahora me miro en el espejo։ y desde el fondo
eso también nos mira
con su cara tan triste con sus ojos llenos de cera
mientras cae la nieve en el centro del dormitorio
la triste nieve la sucia nieve de hogaño
Το κέντρο του υπνοδωματίου
Ένα μάτι προσκρούει στους πύργους του ονείρου
και διαμαρτύρεται για το καθένα απ’ τα κομμάτια του
ενώ πέφτει το χιόνι στους δρόμους της πόλης της Αϊόβα
το θλιμμένο χιόνι, το βρώμικο χιόνι των ημερών μας.
Κάτι μας ξύπνησε στη μέση της νύχτας
ίσως ένα ελαφρύ αναπήδημα, ένα ελαφρύ μουρμουρητό
ενδεχομένως τα βήματα μίας σκιάς στο γρασίδι
κάτι δύσκολο να προσδιοριστεί μα αιωρούμενο.
Κι εκείνο βρισκόταν εκεί։ όρθιο στο κέντρο του υπνοδωματίου
με ένα κερί επάνω στο κεφάλι
να κυλά στα μάγουλα.
Τώρα σηκώνομαι, τώρα πηγαίνω στο μπάνιο, τώρα πίνω νερό
τώρα κοιτάζομαι στον καθρέφτη։ κι από το βάθος
εκείνο επίσης μας κοιτάζει
με το τόσο θλιμμένο πρόσωπό του, με τα μάτια του γεμάτα λιωμένο κερί
ενώ πέφτει το χιόνι στο κέντρο του υπνοδωματίου
το θλιμμένο χιόνι, το βρώμικο χιόνι των ημερών μας.
*
Esta rosa negra
Esta muerte
esta rosa negra
llenándome de parpados el cuerpo
porque se cierre como un caracol
¿es el luminoso signo de un mañana invisible?
¿Es la señal del alma
apagada
por el bostezo de la muerte?
Porque la muerte tiene lengua
de camaleón
para cazarnos como a insectos
en vuelo
Pero a mis palabras les crecerán
alas intemporales
y a los besos desbocados
que coloqué
en unos labios dulces
les brotarán cascos para cabalgar
más allá del exterminio.
Esta muerte
esta rosa negra
a mí te
debes։
y agradéceme
que cuando yo comience a morir
tú estarás naciendo
Τούτο το μαύρο ρόδο
Τούτος ο θάνατος
τούτο το μαύρο ρόδο
που μου γεμίζει βλέφαρα το σώμα
επειδή κλείνεται στον εαυτό του σαν κοχύλι,
είναι το φωτεινό σημάδι ενός αθέατου πρωινούꓼ
Είναι το σήμα μίας ψυχής
σβησμένης
από το χασμουρητό του θανάτουꓼ
Επειδή ο θάνατος έχει γλώσσα
χαμαιλέοντα
για να μας κυνηγά σαν έντομα
στο πέταγμά τους.
Μα στις λέξεις μου θα μεγαλώσουν
φτερούγες άχρονες
και στα αχαλίνωτα φιλιά
που τοποθέτησα
σε κάποια χείλη γλυκά
θα βλαστήσουν οπλές για να καλπάσουν
πιο πέρα απ’ τον αφανισμό.
Τούτος ο θάνατος
τούτο το μαύρο ρόδο
σε εμένα έχεις
χρέος։
και να με ευγνωμονείς
που όταν εγώ θα αρχίσω να πεθαίνω
εσύ θα γεννιέσαι.
