Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;
Ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ποιητή αναγνωρίζω τη νεκρική ακαμψία. Το στεγνό δέρμα και την ωχρότητα του προσώπου. Την ύπτια θέση, οπωσδήποτε. Μόνον ο νεκρός ποιητής παίρνει ισάξια με τους άλλους τη θέση του στην κοινωνία. Μέχρι τότε του κλότσου και του μπάτσου. Η μηδενική θέση του ποιητή στην κοινωνία προσέλαβε στις μέρες μας αντιστρόφως ανάλογη αξία με τη θέση του στις ποιητικές παρέες. Όσο υποβαθμίζεται η φωνή του ποιητή στο κοινωνικό σύνολο, άλλο τόσο αυξάνονται οι έριδες και οι κοκορομαχίες ανάμεσα στους ποιητές. Μια απαίτηση για προσοχή κακομαθημένου και στερημένου μητρικής αγάπης τέκνου, μια βαβούρα για στιχουργήματα που δεν αξίζουν να διαβαστούν μόλις κοπάσει οι παιάνες της «δημοσιότητας». Ένα πανηγύρι ματαιοδοξίας που έχει στηθεί για τις ανάγκες ενός μικρόκοσμου που δεν απασχολεί παρά πεντακόσια άτομα όλα κι όλα. Δεν ενδιαφέρει κανέναν, γιατί δεν μπορεί να χαράξει καμιά επιφάνεια: προσωπική, λογοτεχνική, κοινωνική, υπαρξιακή. Αυτό που χαράζει είναι το έξω- κειμενικό, ναι. Απολαμβάνω την κοινωνική καταξίωση λόγω επαγγέλματος, και η ποιητική μου συλλογή αποτελεί το κύπελο που έρχεται να κοσμήσει τη βιτρίνα με τα τρόπαια. Είμαι παύλα -ποιητής. Πριν από την -παύλα η κοινωνική μου ιδιότητα.
Η θέση του ποιητή στην κοινωνία είναι αυτή του τέντυ-μπόι, του Μπρόντσκι της Σιβηρίας, όχι του Νεοϋορκέζου καθηγητή. Ο ποιητής είναι ανεπάγγελτος. Και η θέση του είναι να ζει στα αζήτητα.
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση;
Μηδενικό. Ιδιαίτερο ρόλο σε υγειονομική κρίση παίζουν οι γιατροί, οι νοσηλευτές και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Μετά, οι περί τα οικονομικά παραληρούντες. Κάναμε τα πάντα να διαλύσουμε τη δωρεάν υγεία. Δεν φτιάξαμε πρωτοβάθμια περίθαλψη. Τώρα ψάχνεις να βρεις παθολόγο στο τηλέφωνο και κρύβονται όλοι γιατί δεν είχαμε την πρόνοια να έχουμε τον οικογενειακό γιατρό, που είναι ο Άτλαντας, αυτός που κρατάει στην πλάτη του την υγεία των πολιτών. Μένω σπίτι δεν σημαίνει πως μένω δίχως περίθαλψη όπως μας είπαν κι αποδεχτήκαμε ως φυσιολογική την άρνηση των παθολόγων να μας εξετάσουν, δυστυχώς. Είμαστε το μοναδικό κράτος στον κόσμο που αντί γιατρούς, παράγουμε ειδικευμένους. Σε όλο τον κόσμο το 70% των γιατρών είναι γενικοί γιατροί και το 30% μόλις εξασκούν κάποια ειδικότητα. Στην Ελλάδα έχουμε ακριβώς το αντίθετο. Δεν πρόκειται ποτέ να έχουμε δωρεάν υγεία στην Ελλάδα αν δεν αναστρέψουμε τους όρους. Μετά θα λογαριαστούμε. Η ποίηση δεν είναι πρώτη ανάγκη στη συγκεκριμένη κρίση. Άτομα που δεν διάβαζαν δε θα διαβάσουν λόγω κορωνοϊού. Θα βαφτούν, θα βάλλουν τα καλά τους βρακιά, θα στηθούν με ανοικτά πόδια μπροστά στον υπολογιστή και θα κάνουν σεξ-τσατ. Η πορνογραφία παίζει ήδη τον πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή την κρίση.
Ο ποιητής είναι προφήτης. Σίγουρα υπάρχουν ποιητές που είχαν προφητέψει το άνυδρο μέλλον μας. Ο Λεοντάρης πχ και η αλμυρά του γη. Ο Κατσαρός που προέβλεψε την ξηρασία. Ο ποιητής είναι αυτός που στέκεται πάνω από τις περιπτώσεις. Όταν είπα σε ένα βιντεάκι για τους Ιταλούς πως μου έρχεται να τραβήξω τα μαλλιά μου από απόγνωση με την ιδέα πόσα κακά ποιήματα θα γραφτούν σε αυτή την περίοδο εγκλεισμού, ήθελα απλώς να επισημάνω πως η ποίηση δεν είναι ημερολογιακή καταγραφή. Ο ποιητής δεν είναι χρονικογράφος. Αυτή τη δουλειά την κάνουν καλύτερα οι δημοσιογράφοι. Γράψτε, αλλοίμονο. Αν αυτό σας βοηθάει να ξεπεράσετε τις κοινές ώρες με τον υποχρεωτικό σύντροφό σας στο κλουβί. Το εικοσιτετράωρο έχει εκατό ώρες για τους δυστυχισμένους. Γράψτε. Να ξέρετε πως μετά θα λογαριαστούμε.
* Ο Σωτήρης Παστάκας γεννήθηκε στη Λάρισα, στις 13 Δεκεμβρίου 1954. Σπούδασε ιατρική στη Ρώμη και ειδικεύτηκε στην ψυχιατρική στο ΨΝΑ (Δαφνί).
Από το 1985 και για τριάντα χρόνια εργάστηκε ως ψυχίατρος στην Αθήνα. Από τα ιδρυτικά μέλη της “Εταιρείας Έρευνας της Συμπεριφοράς”. Το 1981 δημοσίευσε για πρώτη φορά τέσσερα ποιήματα στο λογοτεχνικό περιοδικό “Το Δέντρο” (τεύχ. 20, Απρίλιος 1981), του οποίου υπήρξε τακτικός συνεργάτης μέχρι το 1987. Από το 1988 είναι τακτικός συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού “Πλανόδιον”. Έχει δημοσιεύσει επίσης συνεργασίες στα περιοδικά “Τετράδια Ψυχιατρικής”, “Ο κόσμος του βιβλίου”, “Το παραμιλητό”, “Σπαρμός”, “Ποίηση”, “Μανδραγόρας”, “Νέα Εστία” καθώς και στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Μεταθέσεις”. Το 1994 εξελέγη μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Τον Ιούνιο 2001 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην ίδρυση της “Παγκόσμιας Ποιητικής Ακαδημίας” (World Poetry Academy), στην πόλη της Βερόνας, υπό την αιγίδα της Ουνέσκο. Τον Σεπτέμβριο 2001 έτυχε φιλοξενίας στο Hawthornden Castle, Inernational Retreat for Writers, κοντά στο Εδιμβούργο. To 2002 δημιούργησε, και έκτοτε διευθύνει, τη διαδικτυακή επιθεώρηση ποιητικής τέχνης www.poiein.gr. Έχει εκδώσει δεκατέσσερις ποιητικές συλλογές, ένα θεατρικό μονόλογο, ένα βιβλίο με δοκίμια και μεταφράσεις Ιταλών ποιητών. Έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες και το βιβλίο του “Food Line” κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2015.