Scroll Top

Ο ποιητής είναι αυτός που αφήνει με φροντίδα το καταλυτικό αποτύπωμα των λέξεων – Του Δημήτρη Παπαστεργίου

Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;

Καταρχάς, ο ποιητής −και αναφέρομαι σε εκείνον που δεν αντιμετωπίζει την ποίηση ως πάρεργο ή ως διάλειμμα ανάμεσα σε άλλες ασχολίες του αλλά ως έργο ζωής−, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τη συμπεριφορά της ίδιας της κοινωνίας, για την οποία πάντα θα είναι “ο παράταιρος”, “ο γραφικός”, “ο λόγιος” ή, στην πιο ήπια των περιπτώσεων, “κάποιος που έχει τον χρόνο και την πολυτέλεια να γράφει”. Ας έχει κι εκείνος τους ίδιους φόβους και τις ίδιες αγωνίες με τους συνανθρώπους του σε σχέση όχι μόνο με τον βιοπορισμό του μα και με άλλα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία. Θέλω να πω με τούτο ότι, ο ποιητής, δεν είναι ξεκομμένος από την κοινωνία.
Κάποια στιγμή δεν αποκλείεται να έρθει αντιμέτωπος και με την ίδια τη συντεχνία των ομότεχνών του. Η “ματαιοδοξία”, “ο αποκλεισμός” ή άλλα πάσης φύσεως προσκόμματα, είναι μερικά από εκείνα που έχει να αντιμετωπίσει σε τούτη την περίπτωση. Συν τοις άλλοις, η ευκολία με την οποία εκδίδονται τα ποιητικά βιβλία στις μέρες μας και η αφθονία τους, είναι που θα τον φέρουν αντιμέτωπο με την οπτική ότι και το δικό του βιβλίο ήταν “ένα ακόμη στον σωρό”.
Με την ίδια την ποίηση, την πιο “γυμνή” από τις τέχνες, είναι που θα έχει την πιο σκληρή και διαρκή αναμέτρηση καθώς θα δοκιμάζει συνεχώς την τόλμη και τις αντοχές του και θα ορθώνει μπροστά του τις πιο ευφάνταστες αμφιβολίες. Μια μάχη εσωτερική βέβαια είναι τούτη που αφορά όχι μόνο στην βελτίωση της γραφής του αλλά και της προσωπικότητάς του.

Αν για τον σύγχρονο τρόπο ζωής −όπου όλα υπολογίζονται και ελέγχονται−, οι πολυσύνθετες οικονομικές διεργασίες επιτάσσουν σε κάθε ύπαρξη να αντιστοιχεί ένας αγώνας και μια σειρά από παζάρια, αν το περιβάλλον είναι ένα είδος ντεκόρ ή μία “αποθήκη προϊόντων” και «ο χρόνος είναι χρήμα» ως είθισται να λέγεται, ο ποιητής είναι αυτός που αφήνει με φροντίδα το καταλυτικό αποτύπωμα των λέξεών του επάνω στα πάντα και, παλεύοντας εξαρχής με ένα “ον” αποτελούμενο από κρύο, πείνα, αβεβαιότητες και σκοτάδι, ζει ταυτόχρονα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον· πραγματεύεται δηλαδή συλλογικές μνήμες και πανάρχαιες αγωνίες.
Μα αν είναι το σκληρό πρόσωπο του κόσμου αυτό που πρέπει να αντιμετωπίζει ο ποιητής, γνωρίζει πολύ καλά ότι όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή στρέφουν το βλέμμα τους στην ελπίδα και στην ενσυναίσθηση και ότι για να αποτιμηθεί κάθε άλμα προόδου της ανθρωπότητας απαιτείται και η συνεισφορά της Τέχνης και ειδικά της Ποίησης διότι «…Σ’ έναν κόσμο συναλλαγών η Ποίηση δε συναλλάσσεται Σ’ έναν κόσμο φθοράς η Ποίηση παραμένει άφθαρτη […] Μέσα σε πλήθη τυμβωρύχων φαρισαίων κι επιτήδειων κάτω απ’ τους όγκους μολυσμένου περιβάλλοντος πίσω και πέρα και πάνω απ’ τον ηλιοβόρο χρόνο πάντοτε θα ξεπροβάλλει η Ποίηση για την πιο μεγάλη αναμέτρηση του ανθρώπου» Κλείτος Κύρου («Η ποίηση», Τα πουλιά και η αφύπνιση, 1987).

 Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση;

 
Θεωρώντας πως τούτο το ερώτημα έχει άμεση σχέση με το προηγούμενο θα απαντήσω ότι σε κάθε περίοδο, σε κάθε κρίση και δοκιμασία της ανθρωπότητας, η ποίηση πάντα είχε ιδιαίτερο ρόλο.
Αν η ποίηση πάψει να είναι συνυφασμένη με τις αγωνίες των ανθρώπων, με την ενσυναίσθηση και τη συλλογική μνήμη, θα αναγκαστεί να θέσει στον εαυτό της το ερώτημα αν και ως τι θα πρέπει να συνεχίσει να υφίσταται.
Η πρόκληση για την ανθρωπότητα είναι να βγει το συντομότερο δυνατόν από αυτόν τον εφιάλτη και να χρησιμοποιήσει την εμπειρία που θα αποκτήσει από τούτες τις πρωτόγνωρες καταστάσεις που ζούμε ώστε να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά άλλες δοκιμασίες στο μέλλον. Η πρόκληση για την τέχνη είναι η διαχρονικότητα. Και δεν είναι λίγα τα ποιητικά αναγνώσματα στα οποία μπορούμε να προστρέξουμε τούτες τις ώρες, όχι μόνο ως παρηγοριά ή για να γεμίσουμε τον χρόνο μας μα για να ωφεληθούμε πολύ περισσότερο καθώς, ίσως τώρα περισσότερο από πριν, μπορέσουμε να νιώσουμε τα αποστάγματα της ποίησης να γίνονται ένα με την ουσία της δικής μας ψυχής ώστε όταν με το καλό οι άνθρωποι ξανασμίξουν όπως πρώτα, σε όλες τις εκφάνσεις τις ζωής τους, τα μάτια τους να λάμπουν με περισσότερη αγάπη και δικαιοσύνη.* Ο Δημήτρης Γ. Παπαστεργίου γεννήθηκε το 1968 στη Βέροια.Τα μεροκάματα ενός έρωτα (Εντευκτήριο, 2019), είναι ο τίτλος της πιο πρόσφατης από τις πέντε ποιητικές συλλογές που έχει δημοσιεύσει. Συμμετέχει επίσης στα συλλογικά έργα: Ποιητικός Πυρήνας-Ανθολογία και Ποιητικός και Πεζός Λόγος των Μελών της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης [1980 – 2015].