Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.) καθιέρωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου το 1962, και από τότε κάθε χρόνο γιορτάζεται από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα στις 27 Μαρτίου. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. αναθέτει κάθε χρόνο σε μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα-μέλος να γράψει το μήνυμα, το οποίο μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες, δημοσιοποιείται μέσα από το δίκτυο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και τα Εθνικά του Κέντρα (περισσότερα από 90 Εθνικά Κέντρα και πολλά Συνεργαζόμενα Μέλη) αλλά και θεατρικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, διαβάζεται σε θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλο τον κόσμο.
Το πρώτο μήνυμα γράφτηκε από τον Ζαν Κοκτώ.
Από το 1962 έως σήμερα, σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου συνεισέφεραν με τις σκέψεις τους για το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη μέσω των μηνυμάτων της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου, όπως οι: Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης (2001), Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς, Τζον Μάλκοβιτς, Ντάριο Φο (2013) και πολλοί άλλοι.
Συντάκτης του φετινού μηνύματος είναι η Αιγύπτιαηθοποιός Σαμίχα Αγιούμπ.
H Samiha AYOUB γεννήθηκε στο Κάιρο. Αποφοίτησε από το Ανώτατο Ινστιτούτο Δραματικών Τεχνών το 1953, όπου δίδαξε ο θεατρικός συγγραφέας Ζακί Τουλαϊμάτ. Kατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της σταδιοδρομίας συμμετείχε σε περίπου 170 έργα, μεταξύ των οποίων: Raba’a Al-Adawiya, Sekkat Al-Salamah, Blood on the Curtains of the Kaaba, Agha Memnon, The Caucasian Chalk Circle. Αν και οι θεατρικές παραγωγές κυριάρχησαν στην πλειοψηφία των επιλογών της, συμμετείχε τόσο σε κινηματογραφικές όσο και τηλεοπτικές παραγωγές. Στον κινηματογράφο διακρίθηκε σε πολλές ταινίες, όπως: The Land of Hypocrisy, The Dawn of Islam, With Happiness, Among the Ruins. Στην τηλεόραση παρουσίασε πολλά σημαντικά έργα εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι το Stray Light, Time for Roses, Amira στο Abdeen, Al-Masrawiya. Έλαβε πολλές τιμές από πολλούς προέδρους, μεταξύ των οποίων οι Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, Ανουάρ Σαντάτ, καθώς και του προέδρου της Συρίας Χαφέζ αλ Άσαντ όπως και του Γάλλου Ζισκάρ ντ’ Εστέν.
Samiha Ayoub
Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2023
Samiha AYOUB
Προς όλους τους φίλους μου, καλλιτέχνες του θεάτρου, από όλο τον κόσμο.
Σας γράφω αυτό το μήνυμα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και όσο και αν νιώθω ιδιαίτερα χαρούμενη που απευθύνομαι σε όλους εσάς, κάθε ίνα της ύπαρξής μου κλυδωνίζεται υπό το βάρος όλων αυτών που αντιμετωπίζουμε -καλλιτέχνες του θεάτρου και όχι μόνον- λόγω των εξουθενωτικών πιέσεων και των μικτών συναισθημάτων που προκαλεί η τρέχουσα κατάσταση ανά τον κόσμο. Η αστάθεια είναι το άμεσο αποτέλεσμα όσων συμβαίνουν στις μέρες μας, όσον αφορά τις συγκρούσεις, τους πολέμους και τις φυσικές καταστροφές που είχαν και έχουν ολέθριες συνέπειες, όχι μόνο στον υλικό μας κόσμο, αλλά κυρίως στον πνευματικό και την ψυχική μας γαλήνη.
Σας μιλάω σήμερα ενώ έχω την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος έχει μετατραπεί σε διασκορπισμένα νησιά ή πλοία που δραπετεύουν προς έναν ορίζοντα με πυκνή ομίχλη, που το καθένα από αυτά απλώνει τα πανιά του και πλέει χωρίς καθοδήγηση, χωρίς να μπορεί να δει κάτι στον ορίζοντα που θα έπρεπε να το καθοδηγεί και, παρόλα αυτά, συνεχίζει να πλέει, ελπίζοντας να φτάσει σε ένα ασφαλές καταφύγιο που θα το υποδεχτεί μετά από πολύωρη πλοήγηση στη μανιασμένη θάλασσα.
Ο κόσμος μας δεν ήταν ποτέ τόσο στενά συνδεδεμένος όσο είναι σήμερα, αλλά ταυτόχρονα δεν ήταν ποτέ τόσο αταίριαστος, και δεν ήμασταν ποτέ τόσο μακριά ο ένας από τον άλλον, όσο είμαστε σήμερα. Εδώ βρίσκεται το δραματικό παράδοξο που μας επιβάλλει ο σύγχρονος κόσμος μας. Παρά τα όσα βλέπουμε αναφορικά με τη σύγκλιση στην κυκλοφορία των ειδήσεων και της επικοινωνίας που οδήγησαν στην κατάρρευση όλων των εμποδίων των γεωγραφικών συνόρων, οι συγκρούσεις και οι εντάσεις ξεπέρασαν τα όρια της λογικής αντίληψης και δημιούργησαν, μέσα σε αυτή τη φαινομενική σύγκλιση, μια θεμελιώδη απόκλιση, που μας απομακρύνει από την αληθινή ουσία της ανθρωπότητας στην απλούστερη μορφή της.
Το θέατρο στην αρχική του ουσία είναι μια καθαρά ανθρώπινη πράξη, βασισμένη στην αλήθεια της ουσίας της ανθρωπότητας, που είναι η ζωή. Όπως είπε ο μεγάλος πρωτοπόρος Konstantin Stanislavsky: Μην μπαίνετε ποτέ στο θέατρο με λάσπη στα πόδια. Αφήστε τη σκόνη και την βρομιά απέξω. Αφήστε τις μικρές σας ανησυχίες, τους καυγάδες, τις μικροδυσκολίες σας μαζί με τα πανωφόρια σας -όλα εκείνα τα πράγματα που καταστρέφουν τη ζωή σας, που απομακρύνουν την προσοχή σας από την τέχνη σας. Όταν ανεβαίνουμε στη σκηνή, ανεβαίνουμε μόνο με τη ζωή ενός ανθρώπου μέσα μας, αλλά αυτή η ζωή έχει τη μεγάλη ικανότητα να διαιρείται, να μεταμορφώνεται και να αναπαράγεται σε πολλές ζωές τις οποίες μεταδίδουμε στον κόσμο, ώστε να γεμίζει ζωή, να ανθίζει και να απλώνει τα αρώματά του.
Αυτό που κάνουμε στο θέατρο, ως θεατρικοί συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, ποιητές, μουσικοί, χορογράφοι και τεχνικοί -όλοι μας ανεξαιρέτως- είναι μια πράξη δημιουργίας ζωής, που δεν υπήρχε πριν ανεβούμε στη σκηνή. Η ζωή αυτή δικαιούται να ακουμπά σε ένα στοργικό χέρι, ένα στοργικό στήθος που να την αγκαλιάζει, μια ευγενική καρδιά που να την συναισθάνεται, και έναν νηφάλιο νου που να της παρέχει τους λόγους που χρειάζεται για να επιβιώνει και να συνεχίζει.
Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι αυτό που κάνουμε στη σκηνή είναι η ίδια η πράξη της ζωής, η οποία δημιουργείται από το τίποτα, σαν μια αναμμένη χόβολη που φωτίζει το σκοτάδι της νύχτας και ζεσταίνει την ψυχρότητά της. Είμαστε εμείς εκείνοι που δίνουμε στη λάμψη ζωή. Είμαστε εμείς εκείνοι που την ενσαρκώνουμε. Είμαστε εμείς εκείνοι που την κάνουμε να έχει παλμό και να αποκτά σημασία. Είμαστε εμείς εκείνοι που παρέχουμε τους λόγους για να γίνει κατανοητή. Είμαστε εμείς εκείνοι που χρησιμοποιούμε το φως της τέχνης για να αντιμετωπιστεί το σκοτάδι της άγνοιας και της μισαλλοδοξίας. Είμαστε εμείς εκείνοι που ασπαζόμαστε το δόγμα της ζωής, έτσι ώστε η ζωή να μπορεί να εξαπλωθεί σε όλον κόσμο. Για τον λόγο αυτόν αφιερώνουμε τον χρόνο μας, χύνουμε ιδρώτα, δάκρυα, αίμα και δοκιμάζουμε τις αντοχές μας για να μεταδώσουμε αυτό το υψηλό μήνυμα, υπερασπιζόμενοι τις αξίες της αλήθειας, της καλοσύνης και της ομορφιάς, πεπεισμένοι ότι πραγματικά αξίζει να ζούμε τη ζωή.
Σήμερα, την παγκόσμια ημέρα θεάτρου, σας μιλάω όχι για να πω απλά κάτι, ούτε για να τιμήσω τον γεννήτορα όλων των τεχνών, το ‘θέατρο’. Σας προσκαλώ για να είμαστε όλοι μαζί, χέρι με χέρι, ώμο με ώμο, να φωνάξουμε με όλη μας τη δύναμή, όπως έχουμε συνηθίσει να κάνουμε στις σκηνές των θεάτρων μας, λέγοντας τα λόγια μας με τέτοιον τρόπο, ώστε να αφυπνιστεί η συνείδηση του κόσμου, για να αναζητήσει μέσα του τη χαμένη ουσία της ανθρωπότητας: Τον ελεύθερο, τον ανεκτικό, τον στοργικό, τον γεμάτο κατανόηση, ευγενικό και ευπροσήγορο άνθρωπο, που απορρίπτει αυτή την άθλια εικόνα της ωμότητας, του ρατσισμού, των αιματηρών συγκρούσεων, της μονόπλευρης και ακραίας σκέψης. Οι άνθρωποι έχουν περπατήσει πάνω σ’ αυτή τη γη και κάτω από αυτόν τον ουρανό για χιλιάδες χρόνια και θα συνεχίσουν να περπατούν.
Επομένως, βγείτε από τη λάσπη των πολέμων και των αιματηρών συγκρούσεων και αφήστε τα πάντα εκτός σκηνής.
Ίσως τότε η ανθρωπιά μας, που την έχει θολώσει η αμφιβολία, να γίνει ξανά βεβαιότητα που θα μας κάνει όλους περήφανους που είμαστε άνθρωποι και αδέρφια, μέρος της ανθρωπότητας.
Η αποστολή, των ανθρώπων του θεάτρου, είναι να κρατάμε τη δάδα του φωτός, από την πρώτη εμφάνιση του πρώτου ηθοποιού στην πρώτη σκηνή, να είμαστε στην πρώτη γραμμή για να αντιμετωπίζουμε ό,τι είναι άσχημο, αιματηρό και απάνθρωπο, συγκρίνοντας το με ό,τι είναι όμορφο, αγνό και ανθρώπινο. Εμείς, και κανείς άλλος, έχουμε την ικανότητα διάδοσης της ζωής. Ας τη διαδώσουμε λοιπόν μαζί για το καλό αυτού του μοναδικού κόσμου, αυτής της μοναδικής ανθρωπότητας.
Samiha Ayoub
* Μετάφραση στα ελληνικά από την αγγλική μετάφραση του αραβικού πρωτότυπου:
Τζίνα Καρβουνάκη,ITI member, Pen Greece – Translation Committee