Η πανδημία έφερε μία ανατροπή τόσο στις αξίες όσο και στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ίδια η ζωή. Από τις υπερβολές και τις συγκρίσεις με απολυταρχικά καθεστώτα (όπου τελικά μέσα από τη σύγκριση μειώνεται το κοινωνικό και πολιτικό αντίχτυπο του αυταρχισμού) μέχρι τις θεωρίες συνωμοσιών (που αποπροσανατολίζουν από τα βασικά πολιτικά και ιδεολογικά ζητήματα που εγείρει η διαχείριση της πανδημίας) η πολιτική προστασία της υγείας επέβαλε έναν διάλογο που αξίζει κάποια στιγμή να εξεταστεί με τη μέθοδο τη Μέθοδο της Ανάλυσης Λόγου (discourse analysis method).
Ως πρωτόγνωρη συνθήκη όμως αποτυπώνεται και στην ποιητική παραγωγή, προσφέροντας πλούσιο υλικό ιδεολογικών αναλύσεων. Η ποιητική συλλογή του Κωστή Τριαντάφυλλου, «μη άρτιος Μάρτιος» (Μανδραγόρας, 2020) αποτελεί μία ποιητική διαπραγμάτευση της κοινωνιολογίας της πρώτης καραντίνας του 2020. Ενδοκειμενικά καταγράφεται ως ελατήριο η πανδημία. Ωστόσο, ο δημιουργός ξεπερνώντας το επίκαιρο προβληματίζεται για τη βιοπολιτική. Ανατρέπει τη θεώρηση ότι υπέρ πάντων τίθεται η ασφάλεια, αφού ο άνθρωπος δεν είναι οντολογικά μόνο ζωή. Είναι και ο πολιτισμός του, οι σχέσεις του, η εργασία του. Ο Κωστής Τριανταφύλλου προχωρά σε μία ανατροπή του εξουσιαστικού λόγου για την πανδημία. Η ψυχολογία του περιορισμού και το αβέβαιο μέλλον, το περιβαλλοντικό αίτιο της πανδημίας, η ζωή στα μεγάλα αστικά κέντρα κατά την περίοδο της πανδημίας τίθενται ως βασικές θεματικές των συνθέσεων της συλλογής, ακυρώνοντας το αφήγημα ότι υπέρ πάντων τίθεται η υγεία. Το ποιητικό υποκείμενο, ως συλλογικό υποκείμενο, εκφράζει την απογοήτευση για την ανολοκλήρωτη άνοιξη, μία άνοιξη που δεν απόλαυσαν οι άνθρωποι.
Η διακειμενικότητα στην ποιητική του Τριαντάφυλλου εντείνει το ειρωνικό πλαίσιο της συλλογής. Σαν ένα υφαντό στη συλλογή ξεχωρίζουν διακείμενα από την ποιητική παράδοση και την πολιτική ρητορεία. Πολύ συχνά ενσωματώνει στη στιχουργική του δημοσιογραφικά συνθήματα ή θέσεις φορέων της εξουσίας για να τις ανατρέψει ιδεολογικά (όπως η έννοια της ατομικής ευθύνης). Η εφεύρεση ενός εσωτερικού εχθρού, τόσο με την προσωποποίηση του ιού (πόλεμος) όσο και των αρνητών να υπακούσουν στις εντολές (ανεύθυνοι πολίτες ή νέοι), αποτελεί μία πρακτική της γκραμσιανής ηγεμονίας προς τον ολοκληρωτισμό του αστικού κράτους. Η ποιητική ειρωνεία καλύπτει όλες τις συνθέσεις. Άλλοτε ανατρέποντας τον κυρίαρχο λόγο, άλλες φορές ως διακειμενική αναφορά και άλλοτε ως κοινωνική και πολιτική κριτική.
Η πανδημία αποτελεί ένα φαινόμενο εν εξελίξει. Και ακριβώς έτσι λειτουργεί και ο εξουσιαστικός λόγος που θεμελιώνεται στην διαχείρισή της. Ωστόσο, η ποιητική συλλογή του Τριανταφύλλου αποτυπώνει έναν σαφή προβληματισμό της πρώτης περιόδου, του σοκ που δέχτηκαν οι πολίτες και άνθρωποι της τέχνης ως κοινωνικές οντότητες. Ο ακροατής/αναγνώστης στοχάζεται για την πανδημία, τα αίτιά της και για την πολιτική της διαχείριση. Η συλλογή δίνει αφορμή για έναν ευρύτερο καλλιτεχνικό διάλογο, αποδομώντας τον εξουσιαστικό λόγο.
Η συλλογή του Κωστή Τριανταφύλλου αποτελεί μία εξαιρετική στιχουργημένη ανάλυση της πανδημίας. Ωστόσο, απουσιάζουν οι γλωσσικές εκείνες αναζητήσεις που απαιτούνται από την ποίηση, προκειμένου να αναστατώσει τη γλώσσα. Εκλείπει η ανοιχτή πρόσληψη, με το βλέμμα στο διαχρονικό. Μολονότι ο λόγος του Τριανταφύλλου συγκρούεται με τον κυρίαρχο λόγο (discourse), δεν συμπληρώνεται από κάποια αισθητική πρόταση. Η ανατροπή του εξουσιαστικού λόγου δεν έρχεται μέσα από την συμβατική γλώσσα και τη συμβατική αισθητική. Η ποίηση, που ιδεολογικά προάγει τον κριτικό λόγο, έχει ανάγκη από μία γλώσσα αντισυμβατική προκειμένου να ανατρέψει τον συμβατικό λόγο της εξουσίας. Η ποίηση δεν αρκεί να στοχάζεται ή να ασκεί κριτική. Οφείλει να ανατρέπει και αισθητικά τις κυρίαρχες δομές και γλωσσικά, φέρνοντας στο προσκήνιο ένα λόγο διαφορετικό, ξεπερνώντας τις κρατούσες γλωσσικές δομές.
Πρόσφατα άρθρα
Advertising
