Scroll Top

Η θεολογία, εκεί έξω/ Κωνσταντίνος Σύρμος, «Εμφάνεια» – Κριτική από τον Απόστολο Θηβαίο

portrait.jpg-konstantinos_syrmos.jpg

Κατοικούμε τις σελίδες ενός μυθιστορήματος σε κρίση. Στην ίδια κατάσταση παρακολουθούμε ότι μπορούμε από τις σκηνές του δράματος που εναλλάσσονται με δαιμονιώδη ταχύτητα. Οι πιο πρόσφατες διαθέτουν τελετουργικό χαρακτήρα και αφορούν ένα ζήτημα τόσο υψηλό, όσο η εμφάνιση του Θεού. Αυτή η λεπτοφυής φιλοδοξία που αναμετράται με όλο το σύμπαν στάθηκε η αφορμή για μερικές άκομψες δηλώσεις και ακραίους θεατρινισμούς. Την ίδια στιγμή που η εμφάνεια συνιστά μια προσωπική αποκάλυψη, η επικαιρότητα επιβάλλει ένα είδος μαζικής συνείδησης σε ρευστή κατάσταση. Το ατομικό, το πολύ προσωπικό, το κομμάτι της ποίησης που αναλογεί στο μαρτύριό μας παραμένει ανεξιχνίαστο. Αυτές τις λειτουργίες αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει η ευθύγραμμη σχέση με την πραγματικότητα , η καλλιτεχνική αναπαράσταση μιας κοινωνίας σε λανθασμένη εγρήγορση. Αυτός ο κόσμος παράγει τον άνθρωπο, αποφαίνεται ο Μαρξ και είναι δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο να αντέξει περισσότερο την εμπλοκή των πολύ προσωπικών στοιχείων μας μες στον ρυθμό του. Αυτόν τον σκοπό υπηρετεί το απόθεμα της ποίησης που κοιμάται εντός μας και στηρίζεται εξολοκλήρου στην εμφάνεια μια μοναδικής ευφράδειας, που φωτίζει καθολικά τα μάτια της εποχής της και διαθέτει πολύ βαθύτερους δεσμούς, μια ταυτότητα σπουδαιότερη από την αρχιτεκτονική της γλώσσας.

Αυτός ο πρόλογος αρμόζει στην Εμφάνεια του Κωνσταντίνου Σύρμου από τις εκδόσεις Βακχικόν. Επειδή κυρίως συνιστά μια αντίφαση στο φαινομενικό, τις πόζες, τα ήθη. Μια πράξη ελευθερίας που χρειάζεται σπουδαίες γενικεύσεις για να κινηθεί, όπως τον πόθο της ανταρσίας, την μεροληψία ενός πιστού, την ειδίκευση της καρδιάς, τον διακαή πόθο. Πολλές από αυτές τις ταυτότητες που εκφράζονται με ατμόσφαιρες καμωμένες από σπάνιες πρόζες εμπεριέχουν τον μεγεθυμένο αποχαιρετισμό του ποιητή στον δικό του Θεό. Με μια παράξενη και έντονη ευαισθησία καταθέτουν τις φωτογραφίες τους στο μεγάλο κολλάζ της αφαίρεσης που αναγνωρίζει στην σκηνογραφία του κάθε κρυμμένο πορτραίτο.

Ο ζωγράφος, Συμβαίνει, Ξυπνήσαμε, Το Αίμα και άλλοι τίτλοι δίνουν μια εικόνα αυτού του κόσμου που κατοικεί μες στην καρδιά του ποιητή. Ενός κόσμου που μικραίνει, που από όλο το δράμα του βγάζει τις γεωμετρίες για να αντέξει την ουσία της ζωής. Μια βαρβαρότητα κόντρα στον εξορθολογισμένο κόσμο, στο σύμπαν που περιέχει ακέραιες τις αιτίες παλεύει να συμβεί η Εμφάνεια του καινούριου θεού. Εκείνου που φτιάχνεται στα μέτρα του μοντέλου του, ακολουθώντας έναν δρόμο αντίθετο από τις γηραλέες συμβατικότητες. Ο Κωνσταντίνος Σύρμος είναι μια κραυγή ελευθερίας, μια προτομή που υποφέρει το σύμπαν, την εποχή του, τον εαυτό της με όχημα τον τρυφερό υπαινιγμό και έναν δρόμο κόντρα στην προσευχή. Ανάμεσα στους μεγάλους δεόμενους ο ποιητής εφευρίσκει έναν πλατύτερο, ανθρώπινο κόσμο πλασμένο από μινιατούρες και το βάρος της σκουριάς. Για αυτόν τραγουδά, στους κόλπους του γυρεύει την απόδειξη του εαυτού του, κανέναν θεό.

Στο εξώφυλλο της συλλογής Εμφάνεια που εκδίδεται στο καλαίσθητο βιβλίο των εκδόσεων Βακχικόν με το βαθυκόκκινο εξώφυλλο ένας άγγελος κομματιάζεται μες σε ένα απόκομμα. Αποσπασμένος από το σχέδιο του σχήματός του με διαλυμένα φτερά ετούτο το σημείωμα θέλει ο άγγελος να επιστρέφει θεληματικά στον κόσμο των ανθρώπων. Για εκείνον μια αναπαράσταση του έρωτα που υποφέρει μες στα δωμάτια συνιστά όλο και όλο το εφόδιο της καρδιάς του. Θυμίζει τόσο την Αριάδνη που τριγυρνά δίχως επάγγελμα στους διαδρόμους του λαβύρινθου, φωνάζοντας ονόματα, στάσεις, επιθυμίες, φόβους, ρίσκα. Μια άνεργη Πηνελόπη, ένας άγγελος ολότελα χαμένος εφευρίσκει μες στην ιδιοφυία της ποιητικής συζήτησης, όπως την συνέλαβε ο Ανδρέας Καραντώνης, τις αντιλήψεις κάποιου καιρού. Βγαλμένες από την ζωή, χρωματίζουν τους ανθρώπους εκεί έξω, αυτούς που έχασαν κάποτε την μεταφυσική τους και έχουν ένα είδωλο για να αναμετρηθούν, τίποτε περισσότερο. Εξοικειωμένος με την πράξη της μεταφοράς ο άγγελος δεν υποψιάζεται πως επινοεί τον κόσμο από την αρχή του, παρατηρώντας, αναγνωρίζοντας, διακρίνοντας μες στην απροσδιόριστη μουσική που καραδοκεί σε κάθε στίχο, σε κάθε ποίημα μια ευκαιρία για να λυθεί από τον χρόνο και από τις φθορές. Ο άγγελος προχωρεί χάνει τον δρόμο του, συμβαίνει μαζί με όλα τα φαινόμενα του κόσμου, διαλέγει από την ατμόσφαιρα τα πιο ζωντανά, τα πιο μαχητικά συστατικά της, υποθάλποντας μιας ευθεία προσευχή για όσους με άγνοια ψυχής, δοκιμάζονται εκεί έξω και όμως.

Και αν γεννηθήκαμε στο κενό, και αν προκύψαμε ανάμεσα σε δυο λωρίδες, τι και αν οι ψυχές μας καλούνται να ζήσουν με περισσεύματα, υπάρχει πάντα ο δρόμος της ποίησης. Μια πορεία για να ανακαλύψουμε τον δικό μας, προσωπικό θεό. Ένας δρόμος για τον καινούριο, γενναίο κόσμο που προσμένει σε ένα αντίθετο σύνορο. Η Εμφάνεια των εκδόσεων Βακχικόν σημαίνει μια προσωπική εξομολόγηση μες στον καιρό της ξέφρενης έκπτωσης. Ταυτότητες και αντιφάσεις μπερδεύονται στις πρόζες των εκδόσεων Βακχικόν και ο Κωνσταντίνος Σύρμος στεφανώνει τα λάφυρα που στερηθήκαμε με λοξούς φωτισμούς και αναγκαίους υπαινιγμούς. Ένα είδος σκηνοθεσίας που το λεπτό αισθητήριο του δημιουργού ξεχωρίζει μες σε αυτόν τον θορυβώδη αιώνα, ένα είδος ταπεινής και περιφρονημένης, δεύτερης ζωής, σαλεύει, θέτει σε κίνηση τα πρόσωπα και μας συγκινεί με τρόπο οικείο.

Εκείνο που απομένει δεν είναι άλλο από την προσωπική μας Εμφάνεια. Μα αυτό δεν είναι καθήκον του ποιητή. Οι στίχοι του, μονάχα αυτοί μπορούν να δώσουν μια κατεύθυνση στην ευαισθησία μας. Κάπως κλασσικοί, μα με αθωότητα ίσως μας συντρέξουν στην αναζήτηση εκείνου του αδιανόητου θεού που ζει, παθιάζεται, μεθά και ερωτεύεται εκεί έξω. Όταν ο κόσμος χρεοκοπεί έρχονται τα ποιήματα, όψεις μιας στιγμιαίας ομορφιάς που περιμένει στις σελίδες της τραγωδίας και του παραμυθιού για να ειπωθεί, να φτάσει στις καρδιές μας. Αυτό κατορθώνει η συλλογή του Κ. Σύρμου που μας συστήνεται εκ νέου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

* Σημείωμα για την ποιητική συλλογή του Κωνσταντίνου Σύρμου, «Εμφάνεια» των εκδόσεων Βακχικόν