Η συζήτηση για τη σχέση του Λογοτέχνη με την κοινωνία (ή την απουσία της) αποτελεί εδώ και δεκαετίες γνώριμο μοτίβο άρθρων, δοκιμίων, μονογραφιών ή ακόμα και πρωτοβουλιών, βραχύβιων και μη, ατομικών και συλλογικών. Τόνοι μελανιού, κυριολεκτικού ή «ψηφιακού» έχουν χυθεί, σε μια συζήτηση που δυστυχώς φαίνεται πως αφορά μονάχα τον εσωτερικό κύκλο των συγγραφέων και -στην καλύτερη των περιπτώσεων- κι ένα ελάχιστο τμήμα του αναγνωστικού κοινού. Ανταποκρινόμενος, οπότε, στην πρωτοβουλία του «Γραφείου Ποιήσεως» που δίνει το λόγο σε δημιουργούς της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα να τοποθετηθούν επ’ αυτού και διαβλέποντας τον κίνδυνο να καταστεί μια τέτοια σειρά τοποθετήσεων μια ακόμα έκθεση ιδεών, εφάμιλλη των ευχών των βραβευθεισών «Μις Υφήλιος» περί αφοπλισμού και παγκόσμιας ειρήνης, θα τολμήσω να ανατρέψω την αναμενόμενη έκβαση της απάντησής μου και θα προτείνω τολμηρά στον/στην Λογοτέχνη να κλείσει εκκωφαντικά την πόρτα του στην κοινωνία, στις κραυγές και τις αγωνίες της! Παραθέτω δε επ’ αυτού, σύντομα, επιγραμματικά και με «δημοσιογραφίστικο» τίτλο, 2+1 λόγους για τους οποίους κρίνω πως πρέπει να προχωρήσει σ’ αυτή την κίνηση:
-> Λογοτέχνη, είναι σωστό να γυρίσεις την πλάτη σου στην κοινωνία, γιατί τα ατομοκεντρικά θέματα που περιφέρονται άσκοπα γύρω από τα προσωπικά (και ιδίως τα ερωτικά) πάθη πουλάνε περισσότερο από τις συλλογικότητες και τους μπανάλ κοινωνικούς αγώνες. Αν θέλεις να θεωρείσαι επίκαιρος, οφείλεις να συνταχθείς με το μεταμοντέρνο θραυσματικό κοσμοείδωλο των ερώτων, των αναμνήσεων και των ασύνδετων μεταξύ τους ατομικών εμπειριών, επενδύοντάς τα παράλληλα με μια επίφαση φιλοσοφικού υποβάθρου κι όντας έτσι βέβαιος πως περιγράφεις πειστικά κι απόλυτα την εποχή και τον καιρό σου. Πίσω απ’ αυτό, ο κυρίαρχος μετακαπιταλισμός, που ενδιαφέρεται μονάχα για το εφήμερο κέρδος της εκάστοτε στιγμής, θα επενδύσει πάνω σου, καθιστώντας σε πιστό μαθητή και ακόλουθό του κι ευελπιστώντας πως θα διαιωνίσει όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται την απρόσκοπτη κυριαρχία του. Αξίζει τον κόπο να του αντισταθείς;
-> Λογοτέχνη, είναι σωστό να γυρίσεις την πλάτη σου στην κοινωνία, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο θα κατορθώσεις να δομήσεις καλές σχέσεις με την εξουσία, τα πολλαπλά και πολυεπίπεδα δίκτυά της και τους διαύλους των συμφερόντων της. Αν δεν τους ενοχλήσεις κι ενταχθείς ομαλά στο ανώδυνο παιχνίδι της σιωπηρής αποδοχής τους, θ’ ανοίξει πιο εύκολα ο δρόμος για την εφήμερη καταξίωση, τις βραβεύσεις και την άνοδό σου στην καλλιτεχνική ιεραρχία. Στο μεσοδιάστημα, εκείνοι μπορούν ανενόχλητοι να καθιστούν τη ζωή του κοινωνικού συνόλου ολοένα και πιο δυστοπική, ολοένα και πιο ατομοκεντρική και αποριζοσπαστικοποιημένη, με τη δική σου, φυσικά, αποχή και συνενοχή, αποσαρθρώνοντας σταδιακά κάθε σταγόνα κοινωνικού κράτους και ανθρώπινου δικαιώματος. Ωστόσο αυτά δεν σημαίνουν και κάτι μπροστά στην στιγμιαία λάμψη σου και στα προσωπικά σου μικροοφέλη, έτσι δεν είναι;
->Λογοτέχνη, είναι σωστό να γυρίσεις την πλάτη σου στην κοινωνία, γιατί έτσι θα θρυμματίσεις κάθε τελευταίο έρμα και υποψία συνεκτικής αφήγησης που παραμένουν ζωντανά -ημιθανή για την ακρίβεια- στον «διαφωτισμένο» δυτικό κόσμο. Με τη νεωτερικότητα να έχει εξαντλήσει προ πολλού τα καύσιμά της, στο πηδάλιο του καραβιού έχουν πλέον λάβει κι επίσημα τα ηνία οι γελωτοποιοί και οι καρικατούρες. Αναδιατάσσουν στο χάρτη τις ψηφίδες ενός κόσμου που μόνοι όρισαν πως ράγισε οριστικά σε πολύχρωμους συνδυασμούς και πανηγυρίζουν υστερικά για την κάθε τυχαία περιστροφή του κύκλου τους, προπαγανδίζοντάς την για αιώνια και απαρασάλευτη, τη στιγμή που της μέλλεται να σβήσει και να λησμονηθεί μέσα σε ελάχιστες μονάχα στιγμές. Εσύ οφείλεις να τους χαμογελάσεις και να τους τείνεις ηδονικά το χέρι, κλείνοντας την πόρτα στις σειρήνες που σε καλούν να αντικρίσεις την ανθρωπότητα και την τέχνη στην ολότητα, στην εγγενή διαλεκτική τους σχέση και στη συνέχειά τους. Το πάρτυ συνεχίζεται εκκωφαντικά στην παραπαίουσα «Δύση» μέχρι τελικής Πτώσεως και το μόνο που σου ζητά είναι να λάβεις χαρωπά κι ηδονικά μέρος, με όλες σου τις φυσικές και τεχνητές αισθήσεις. Εσύ ακόμα το σκέφτεσαι;