Συνέντευξη της Αλεξάνδρας Μπακονίκα στην Λίλια Τσούβα
Κυρία Μπακονίκα, είστε μια καταξιωμένη ποιήτρια. Τι είναι για εσάς η ποίηση;
H πιο συγκινησιακή μορφή λόγου είναι η ποίηση, που εκφράζει τον εσωτερικό μας κόσμο για ό, τι μας καίει και μας συγκλονίζει.
Πότε ξεκινήσατε να γράφετε;
Άρχισα να γράφω το 1977 και χρειάστηκαν άλλα έξι χρόνια προετοιμασίας για να τολμήσω τη δημοσίευση σε βιβλίο των ποιημάτων που συγκέντρωσα απευθυνόμενη σε εκδότη. Η πρώτη ποιητική μου συλλογή εκδόθηκε το 1984 από τις εκδόσεις Διαγωνίου του Ντίνου Χριστιανόπουλου.
Απαιτούνται εφόδια για να γράψει κάποιος ή κάποια ποίηση; αν ναι, ποια είναι αυτά;
Θα μιλήσω από προσωπική εμπειρία. Χρειάζεται μια ευρεία γνώση του πνευματικού πλούτου που προσφέρει η λογοτεχνία σε κάθε της μορφή, αλλά και παράλληλα οτιδήποτε μας ανοίγει ορίζοντες για την κατανόηση του κόσμου και της πραγματικότητας, όπως το θέατρο, η Ιστορία, η φιλοσοφία, η ψυχολογία και γενικά όλες οι ανθρωπιστικές σπουδές. Επίσης, καίρια σημαντικό είναι η απόκτηση βιωμάτων και εμπειριών ζωής, καθώς αποτελούν το υλικό πάνω στο οποίο θα βασιστεί το ποιητικό έργο. Κι όσο πιο συνταρακτικά και ακραία στην έντασή τους είναι τα βιώματα τόσο το καλύτερο. Δεν το κρύβω ότι στηρίζομαι στο βίωμα για να γράψω κι όχι στην φαντασία.
Σε ποιο σημείο εντοπίζετε τον καταφατικό χαρακτήρα της ποιητικής τέχνης;
Όταν η ποίηση μέσα από την αισθητική απόλαυση και τη μαγεία που μας προσφέρει συγχρόνως γίνεται και στήριγμα ζωής.
Είστε ποιήτρια που εκφράζεται με ευκρίνεια. Η ποίησή σας απευθύνεται ευθέως, χωρίς υπονοούμενα και κρυπτικότητα στον αποδέκτη. Θεωρείτε ότι για την απομάκρυνση μιας μεγάλης μερίδας του κοινού από τα αγαθά της ποίησης ευθύνεται το αίσθημα του αόριστου που πολλές φορές εκπέμπει;
Θα απαντήσω καταφατικά στην ερώτησή σας, κι ας μη ξεχνάμε ότι στην εποχή μας κυριαρχεί ως μέσο η εικόνα και η τέχνη του λόγου παραμερίζεται. Όντως η κρυπτικότητα στους στίχους, τα πολλά λόγια χωρίς ουσία και νόημα κουράζουν κι απομακρύνουν το αναγνωστικό κοινό- κάτι που όλο και πιο συχνά τυχαίνει να το ακούω.
Με ποιον τρόπο μπορεί, κατά τη γνώμη σας, η ποίηση να πλησιάσει το ευρύ κοινό; Είναι ζήτημα παιδείας, εκπαίδευσης, εποχής; Είναι η εποχή μας ποιητική;
Η ποίηση στη χώρα μας πάντα είχε ένα μικρό αναγνωστικό κοινό, επομένως δεν μπορούμε να πούμε ότι η εποχή μας είναι λιγότερο ποιητική σε σχέση με το παρελθόν. Ο Σαχτούρης για την εποχή του έλεγε ότι η ποίηση αφορά μια ελίτ που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το υπαρξιακό της αδιέξοδο. Ωστόσο μέσα από την εκπαίδευση, όταν η διδασκαλία της ποίησης είναι ενδεδειγμένα αποτελεσματική, μπορούμε να ελπίζουμε ότι μπορεί να πλησιάσει και να αγγίξει τους νέους, που με τη σειρά τους θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς αναγνώστες κι έτσι από γενιά σε γενιά η ποίηση θα απλώνεται σε ένα ευρύτερο κοινό.
Μπορείτε να αναφέρετε ποιητές και ποιήτριες που σας επηρέασαν;
Οι επιρροές μου είναι ο Καβάφης και οι Αρχαίοι λυρικοί ποιητές.
Εκφράζεστε λιτά και καίρια, αλλά με αισθαντικότητα. Αποδέχεστε τον χαρακτηρισμό ερωτική ποιήτρια που σας αποδίδουν;
Ασφαλώς και τον αποδέχομαι, έχω γράψει για κοινωνικά θέματα στις συλλογές μου, όμως ο μεγαλύτερος αριθμός των ποιημάτων μου αφορά τον έρωτα όχι μόνο ως προς τα αισθήματα αλλά και με τολμηρότητα ως προς τη σεξουαλική, τη σωματική του διάσταση.
Αποτυπώνετε χωρίς συμπλέγματα στην ποίησή σας τον πόθο, την ηδονή, τη χαρά των αισθήσεων. Πόσο εύκολο ήταν στην αρχή αυτό;
Δεν ήταν εύκολο, ήμουν έντονα προβληματισμένη αν θα «διάβαινα τον Ρουβίκωνα», με άλλα λόγια αν θα τολμούσα να γράψω απερίφραστα για την ηδονή και τον ερωτικό πόθο με γυμνό ρεαλισμό. Βρισκόμουν σε μία κατάσταση όπου έπρεπε να πάρω την μεγάλη απόφαση, μια απόφαση που την έβλεπα όπως ρίχνουμε μια ζαριά και αυτόματα παίρνουνε το ρίσκο γι’ αυτό που θα προκύψει. Κι έτσι προχώρησα, πήρα το ρίσκο να γράψω τολμηρά για τον έρωτα.
Στις πρόσφατες συλλογές σας στηλιτεύετε τον κομφορμισμό, τη μοναξιά, την κοινωνική υποκρισία, τον φθόνο. Ποιος, κατά τη γνώμη σας, είναι ο κοινωνικός ρόλος ενός ποιητή ή μιας ποιήτριας;
Εκτός από με την αισθητική απόλαυση ένα ποιητικό έργο μάς αποκαλύπτει τις ανθρώπινες σχέσεις και με αυτόν τον τρόπο μας εξοικειώνει με τον κόσμο. Παράλληλα κουβαλάει κι ένα υπόγειο μήνυμα ανθρωπισμού, ήθους, αξιοπρέπειας. Ένα μήνυμα σύνθετο και βαθύ, που δεν κραυγάζει και δεν κάνει κήρυγμα.