Η Δημιουργική Γραφή ως διακριτό γνωστικό και διδακτικό αντικείμενο προκρίνει την ενασχόληση με διάφορα λογοτεχνικά είδη με την παιδαγωγική αξιοποίηση του «λάθους» και χωρίς τον φόβο της βαθμολογικής επίδοσης. Οι αρχές της συμβάλλουν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης παιδαγωγικής μεταρρύθμισης (Κωτόπουλος, 2014α). Η γραφή από προσωπική, επιβεβλημένη και βαρετή ενασχόληση παύει να είναι ατομική, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνεται η αυτοπεποίθηση του παιδιού, καθώς η συγγραφή και η ανάγνωση του κειμένου πραγματοποιούνται στον χώρο της τάξης.
Μέσα στην ανθρώπινη ιστορία, κάθε πολιτισμός έχει τον δικό του αφηγητή που παρουσιάζει τις ιστορίες της γενιάς του και του λαού του (Σταυριανάκη, 2019:2). Η ίδια η «προφορική ποιητική μυθοπλασία, αποτέλεσμα των συνθηκών ζωής, αναπτύσσεται και συνδέεται άμεσα με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων περασμένων εποχών. Ιστορίες, παραμύθια, μύθοι κ.α., αποτελούν αφενός ένα βασικό αξιακό άξονα αφετέρου πηγή “λύτρωσης”, παρηγοριάς, δικαιοσύνης, ελπίδας και κυρίως απόλαυσης» (Τσιλιμένη, 2011:16-17). Η παιδαγωγική διάσταση της Δημιουργικής Γραφής συμφιλιώνει τον μαθητή με τον λόγο και τη λογοτεχνία, ενθαρρύνει τη γλωσσική έκφραση μέσα από ένα τρόπο παιγνιώδη. Ο μαθητής ως αναγνώστης και συγγραφέας διαβάζει και διασκευάζει αποσπάσματα έργων και επεξεργάζεται διαφορετικές εκδοχές (Μήτσελος, 2019:9).
Η Δημιουργική Γραφή συμβαδίζοντας με τις σύγχρονες παιδαγωγικές τάσεις ενθαρρύνει σπουδαστές και μαθητές στην κριτική ερμηνευτική αντιμετώπιση των κειμένων, και καλλιεργεί τη φαντασία και την επινοητικότητά τους μέσα από τη συγγραφική αναδημιουργία. Το ενδιαφέρον της Νέας Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης είναι η σχέση κατανομής εξουσίας και κατανομής γνώσης. Δίνεται έμφαση στα ερευνητικά πεδία της αλληλεπίδρασης εκπαίδευσης-μάθησης, στις διαδικασίες της διδασκαλίας και της μάθησης και στην επιλογή σχολικής γνώσης. Αντίθετα, από άλλα διδακτικά αντικείμενα, η Δημιουργική Γραφή απορρίπτει την απομνημόνευση και αυτό αποτελεί εγγενές στοιχείο της δυναμικής της. Οι μαθητές, έτσι, απελευθερώνονται, εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους και αποκτούν διάθεση να δημιουργήσουν τα δικά τους κείμενα (Μιχαήλ, Παπαδημητρίου, & Χατζή, 2018).
Η Δημιουργική Γραφή μπορεί πολλαπλά να υπηρετήσει την ανακαλυπτική, παιδοκεντρική, βιωματική αλλά και συνεργατική μαθητεία, καθώς μετατρέπει την κατά κανόνα παθητική πρόσληψη της Λογοτεχνίας σε ενεργητική παρέχει την ευκαιρία καλλιτεχνικής έκφρασης και αναδημιουργίας του πραγματικού κόσμου από τους μαθητές, εξοικειώνοντάς τους ταυτόχρονα με τους τρόπους και τις τεχνικές της λογοτεχνικής γραφής και όχι με την αυστηρή της αντιμετώπισης ως διδακτέας ύλης (Κωτόπουλος, 2014α:4). Οι μαθητές δεν αντιμετωπίζονται ως κενά δοχεία και οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές ενηλίκων απομακρύνονται από τον ρόλο της αυθεντίας. Προσκαλούν τους μαθητές να κατανοήσουν, να αφομοιώσουν και να μιμηθούν αναδημιουργώντας και παρωδώντας λογοτεχνικά κείμενα. Οι μαθητές οδηγούνται σε ένα προσωπικό κριτικό διάλογο με τα κείμενα.
Σε όλες πάντως τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, από το Δημοτικό ως και τις προπτυχιακές σπουδές, η υιοθέτηση της λογικής της Δημιουργικής Γραφής ως διδακτικής προσέγγισης της Λογοτεχνίας αποδεικνύεται επωφελής, σύμφωνα με ερευνητικές μελέτες, ενώ λειτουργεί υποστηρικτικά και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα εξελίσσοντας το γνωστικό, ψυχοπνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο των μαθητών. Ήδη έχουν εκπονηθεί διπλωματικές εργασίες που συνδέουν τη Δημιουργική Γραφή ως διαθεματικό αντικείμενο με τη γλώσσα ή τα άλλα καλλιτεχνικά μαθήματα (Χριστοδουλόπουλος, 2019) ή τη φυσική αγωγή (Θεοδωρόπουλος, 2019) και τις φυσικές επιστήμες (Παπαδόπουλος, 2020), ενώ ήδη έχει ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα διδακτικής του κυπριακού Απελευθερωτικού Αγώνα μέσω της Δημιουργικής Γραφής (Αρτεμίου-Φωτιάδου, 2019).
Η Δημιουργική Γραφή προτείνει έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του κειμένου, σύμφωνα με τον οποίο οι γράφοντες (μαθητές ή σπουδαστές) εμψυχώνονται και παροτρύνονται θετικά μέσα από την εργαστηριακή τους ενεργοποίηση. Η διόρθωση κειμένων είναι αναγκαία. Η Anna Leathy προτείνει να χρησιμοποιείται ένας παιδαγωγικός τρόπος που θα στρέφεται αποκλειστικά στο κείμενο, τις τεχνικές και επιλογές γραφής χωρίς να θίγονται ζητήματα που θα άπτονται της αυτοεκτίμησης. Ο Oliver μετά την πραγματοποίηση πολλών εργαστηρίων Δημιουργικής Γραφής σε σχολεία της Αμερικής οδηγείται στο συμπέρασμα πως όλα τα παιδιά έχουν την ικανότητα να εκφραστούν και να εντυπωσιάσουν με το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Για αυτό ο δάσκαλος πρέπει να προσφέρει τα κατάλληλα κίνητρα και εργαλεία (Βακάλη κ. συν., 2013).
Βιβλιογραφικές αναφορές
Αρτεμίου- Φωτιάδου, Ελ. (2019). Δημιουργική Γραφή και σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Η περίπτωση του απελευθερωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955- 1959. Εισήγηση στο 4ο διεθνές συνέδριο Δημιουργικής Γραφής. Φλώρινα: 12-15 Σεπτεμβρίου.
Βακάλη, Α., Ζωγράφου-Τσαντάκη Μ. & Κωτόπουλος, Τ. (2013). Η Δημιουργική Γραφή στο Νηπιαγωγείο. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Θεοδωρόπουλος, Θ. (2019). Το αθλητικό ιδεώδες: Λογοτεχνία για παιδιά- Δημιουργική γραφή. ανέκδοτη διπλωματική εργασία. Φλώρινα: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Κωτόπουλος, Τρ. (2014α). Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής: η ποιητική της ανατροπής στη σύγχρονη εκπαιδευτική πράξη ή ένας δομικός εναγκαλισμός με την κουλτούρα της οικονομικής αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης στο σύγχρονο ευρωπαϊκό καπιταλισμό;. Πρακτικά 1ου Συνεδρίου Πολιτικής Ιστορίας Από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στο Τερατώδες Είδωλο της Ευρώπης. Φλώρινα: 11-12 Δεκεμβρίου.
Μήτσελος, Αλ. (2019). Η Δημιουργική Γραφή στη δευτεροβάθμια λυκειακή εκπαίδευση: σχεδιάζοντας δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής με στόχο την πρόσκτηση γλωσσικών και κοινωνικο-πολιτιστικών δεξιοτήτων. ανέκδοτη διπλωματική εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ.
Μιχαήλ, Α. & Παπαδημητρίου, Π. & Χατζή, Μ (2018). Δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής για το Δημοτικό Σχολείο Τεύχος Β΄ (για την Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη). Θεσσαλονίκη: Γράφημα.
Σταυριανάκη, Ε. (2019). Δημιουργική Γραφή και Ψηφιακή Αφήγηση: «Λαϊκές ιστορίες στους τοίχους». ανέκδοτη διπλωματική εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ.
Τσιλιμένη, Τ. (2011). Αφήγηση και Εκπαίδευση. Εισαγωγή στην τέχνη της αφήγησης. Άρθρα και μελετήματα. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Χριστοδουλόπουλος, Χρ. (2019). Η διδασκαλία της μοντέρνας ποίησης στην ΣΤ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου με το συνδυασμό της Δημιουργικής Γραφής και της Διαθεματικής-Διεπιστημονικής προσέγγισης. Φλώρινα: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.