Ο τόπος των ποιητών είναι η πατρίδα της γραφής τους. Εσάς πώς επηρέασε την γραφή σας ο τόπος σας;
Είναι παράξενο πώς ο γενέθλιος τόπος δένεται μαζί μας, ακόμα κι αν εμείς απομακρυνόμαστε απ’ αυτόν. Είναι δική του η απόφαση να μας ακολουθεί, ακόμα κι όταν εμείς μακριά του πορευόμαστε, άλλες πατρίδες βρίσκουμε, και αυτόν τον αρχικό τόπο της γέννησής μας τον κρατάμε, θαρρούμε, μόνο μέσα σε παλιές, γκρίζες από τον χρόνο φωτογραφίες. Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη, κι έζησα εκεί τα πρώτα μου χρόνια (μόλις επτά) πριν με τραβήξει στην αγκαλιά της η Αθήνα, η μαγική Κυψέλη της δεκαετίας του ’60. Από εκεί έχω τις πιο σημαντικές αναμνήσεις μου, μέχρι που πρόδωσα κι αυτή τη νέα πατρίδα για άλλους τόπους. Κι όμως, κάθε που θέλω να γράψω κάτι πολύ δικό μου, έρχεται απρόσμενα και με βρίσκει σαν αόριστη αίσθηση (γεύση ή μυρωδιά, άγγιγμα οπωσδήποτε) η παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης, οι παγωμένοι δρόμοι της τις μέρες του χειμώνα, το χοντρό γκαρσόνι στο «Όλυμπος-Νάουσα», η ρόδα στην Έκθεση, η θάλασσα, αχ η θάλασσα – πόσο μου έλειψε στις ανηφόρες της Κυψέλης! Γι’ αυτό και όταν με ρωτούν από πού έρχομαι, απαντώ: από τη Σαλονίκη. Κι ας μην είναι η καταγωγή μου από εκεί. Και όταν, όπως τώρα, με ρωτούν για την πατρίδα της γραφής μου, θέλω να πω: πατρίδα μου είναι εκεί που ακούμπησαν τα πρώτα μου τα χρόνια. Κι ας ήταν τόσο λίγα.
Σκέψεις και στίχοι σας για την Ελλάδα μέσα στον κόσμο σήμερα.
Έγραψα πρόσφατα:
ούτε με τη βροχή παρηγοριέται
μόνο μονολογάει
κι αφήνεται να λιώσει
μαζί με τις σταγόνες
καθώς στο χώμα πέφτοντας
αναρριγούν τα κάτω της ζωής
κι ακούγεται βαριά η κατηγόρια
έτσι όπως σειέται η γη
να βγει το μοιρολόι
ίδιο ανάθεμα
κατόπιν πάλι συνεχίζει
αιώνες τώρα μαθημένη
μια από δω μια από κει
ατέλειωτη πορεία
Θαρρώ πως συνοψίζει ποιητικά την πορεία της Ελλάδας. Κάποιοι που το διάβασαν είχαν άλλη γνώμη: είπαν πως εδώ μιλώ για μια προσωπική διαδρομή. Κι εγώ λέω πως μπορεί στην ουσία να είναι το ίδιο. Κλείνεις μέσα σου την Ελλάδα, και τότε το προσωπικό σου βάσανο παίρνει το σώμα της πατρίδας, μα και η μοίρα της γράφει επάνω σου ανεξίτηλα και ερμηνεύει τα πιο ιδιωτικά δικά σου. Μια από δω, μια από κει.
Αλλά και οι παρακάτω στίχοι νομίζω δίνουν το στίγμα της σημερινής Ελλάδας, κι ας είναι σκληροί και μοναχικοί. Μήπως, όμως, αυτό είναι το αληθινό της πρόσωπο;
τοπίο ξερό ξαναγεννιέται
φτύνει κατάμαυρο κουκούτσι
και ξεγελά με χρώματα γαλάζια
σε σκοτεινούς καιρούς ομνύει
σταυροκοπιέται ο νους θολώνει
στο ‘πα πως θάμπωσε ο κόσμος
γυαλί που μαύρισε η φλόγα
τι λίγοι που απομείναμε
στο κέλυφος της γης