Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Ημέρες καλοσύνης. (Πόλις, 2023).
Πρόκειται για ένα βιβλίο 90 περίπου σελίδων, που αποτελείται από πέντε μέρη και είναι φαινομενικά ετερόκλητο. Η ποιήτρια αναφερόμενη στη νεοελληνική πραγματικότητα, καυτηριάζει τον μικροαστικό κομφορμισμό, την κυνική εκκλησία, τις κυβιστήσεις των «εχόντων το ηθικό πλεονέκτημα», τις απόλυτες βεβαιότητες αλλά και την υποκρισία των δήθεν προοδευτικών, οι οποίοι ενώ διατρανώνουν τις ελευθερίες του ατόμου, αποκρύπτουν την ομοφυλοφιλία τους από το φόβο του κομματικού σφυριού και δρεπανιού. Μιλάει για τον έρωτα, έναν έρωτα υγρό και σαρκικό αλλά ταυτόχρονα βαθιά αθώο, με τον τρόπο ενός παιδιού που αγγίζοντας τα πρωτοφανέρωτα πράγματα, ενθουσιάζεται, απορεί και θαυμάζει· για την ιερότητα της φύσης και την “ανθρωπινότητα” των ζώων που κινδυνεύουν· για το “κακό” που είναι δίπλα μας –πάντα– και δεν το βλέπουμε είτε από έναν εξισορροπητικό μηχανισμό άμυνας είτε γιατί είναι τόσο απίστευτο και τερατώδες· για την Ιστορία που είναι αμείλικτη με τους φτωχούς.
Τί συνδέει, λοιπόν, ποια είναι η συγκολλητική ουσία του μικροαστισμού, του περιβάλλοντος, του έρωτα, του πολέμου και του πολιτικοϊδεολογικού αμοραλισμού; μα φυσικά η αγάπη και η καλοσύνη. Που υπόγεια αλλά σταθερά υπάρχουν. Που πηγάζουν από μέσα μας –η αγάπη για μια γυναίκα, μια γάτα ή τη θάλασσα– και αποδομούν το κακό. Η Γλυνιαδάκη ξέρει καλά πως δεν αλλάζει ο κόσμος διά της ποιήσεως. Αλλάζουν όμως τα υποκείμενα της, τα οποία μιλώντας για το καλό, τραγουδώντας το, πράττοντας το, δημιουργούν μια συνθήκη δ ι ά χ υ σ η ς, αυτό το trickle down effect, αυτή τη μετακύλιση του Καλού από πάνω προς τα κάτω ή το αντίστροφο.
Μια σημαντική ποιητική συλλογή, δοσμένη με ειρωνεία, ιστορική οπτική, πλάγια φιλοσοφική διάθεση και μια καλοσύνη φυσική που προβάλλει αξιώσεις πολιτικές, ηθικές και εν τέλει αισθητικές.
Γεωργία Πολυκανδριώτη, Το μανταρίνι. (ΑΩ εκδόσεις, 2022).
Πρόκειται για μια συλλογή, μικρή και φροντισμένη, 26 μικρών, κατά κανόνα, ποιημάτων (περιλαμβάνει και 4 πιο εκτενή πεζά ποιήματα). Και ενώ ο τίτλος της Το μανταρίνι –φρούτο μυρωδάτο που ευδοκιμεί σε ηλιόλουστα κλίματα– υπόσχεται μια θετικότητα, τελικώς επέρχεται η ανατροπή, δεδομένου ότι στα περισσότερα ποιήματα «φωλιάζει» μια μικρή πειθαρχημένη λύπη. Εγκλωβιζόμαστε εκούσια –και εμείς και η ποιήτρια– στη γλυκόξινη γεύση της ερωτικής ματαίωσης και της αθόρυβης μοναξιάς. Και είναι παράδοξο πως όλη αυτή η σιγανή, υποδόρια πίκρα, με τη γνήσια εσωτερικότητα, τις αμβλείες γωνίες και το απαλό συναίσθημα, δίνεται με εικόνες εξαιρετικής έντασης (το γιασεμί γαζώνει το σκοτάδι…η θάλασσα σπάει σε χιλιάδες καθρεφτάκια), με εικόνες οξύαιχμες και υπερρεαλιστικές –σαν να αντιστρατεύεται το περιεχόμενο τη μορφή. Υπάρχουν, λοιπόν, ποιήματα ερωτικά αλλά υπάρχουν και ποιήματα ποιητικής, στα οποία η ποιήτρια καταθέτει την ευγνωμοσύνη της γιατί της δόθηκε η ξέφρενη χαρά της λέξης, όπως και ποιήματα των οποίων οι ηρωίδες είναι αντλημένες από τη μεγάλη δεξαμενή της αρχαιοελληνικής μυθολογίας (Πηνελόπη, Κίρκη, Αριάδνη) και προβάλλουν την πικρή αυτοσυνειδησία της γυναίκας. Ποίηση λιτή και πυκνή, ό,τι χάνει από την έλλειψη «τραγανότητας», έντασης και κορύφωσης, το κερδίζει σε τρυφερή αγνότητα και εσωστρεφή ντροπαλότητα, που εν τέλει πείθουν περισσότερο.
Ηλίας Κεφάλας, γραφέας του φυσικού έπους. (Θράκα, 2021).
Ο Ηλίας Κεφάλας κατάγεται από το χωριό Μέλιγος Τρικάλων. Έζησε πολλά χρόνια στην Αθήνα αλλά επέστρεψε στα πατρογονικά χώματα –ο νόστος ήταν βαθιά ριζωμένος. Σ’ αυτή τη συλλογή μας δίνει ένα Έπος, δηλαδή έναν πρωτογενή, αρχαϊκό λόγο για το θαυμαστό, που είναι η φύση. Δέντρα –κυρίως δέντρα– αλλά και πουλιά, ποτάμια, βουνά, ρίζες, βροχές, ένας κόσμος φυσικός προσωποποιείται, χαίρεται, συμπονά, νοσταλγεί, προειδοποιεί και μπορεί να πεθαίνει από μοναξιά. Υπάρχει στα ποιήματα αυτά η χαρά της βραδύτητας, η ασφάλεια του χρόνου που κυλάει αργά, όπως ένα δέντρο που μεγαλώνει σιγά σιγά, με υπόγειους τρυφερούς κρότους και γίνεται κόσμος πυκνός ή ένα ποτάμι που είναι πάντα διαφορετικό αλλά και πάντα το ίδιο. Η ποίηση του Κεφάλα στο γραφέας του φυσικού έπους θυμίζει γιαπωνέζικη τοπιογραφία, στην οποία η στιγμή διαστέλλεται και η στοχαστική γαλήνη σε ακινητεί εις το διηνεκές. Όμως ενώ βουλιάζει σε ένα θάλπος φυσικής αρμονίας και ομορφιάς, υπάρχει πάντα μια θλίψη, ίσως γιατί η φύση μπορεί να ημερεύει και να γαληνεύει, ταυτοχρόνως, όμως, υπενθυμίζει την προσωρινότητά μας· ή γιατί, απλώς, η έμφυτη μελαγχολική αναδίπλωση του υποκειμένου δεν αίρεται από καμιά αρμονία, ούτε, καν, φυσική-συμπαντική. Εκτός από τα ποιήματα μέθεξης με τη φύση, υπάρχουν ενδιαφέροντα ποιήματα ποιητικής και υπόμνησης πεθαμένων φίλων (Δικταίος, Χιόνης, Καραβασίλης) καθώς κάποια που ασχολούνται με τρέχοντα θέματα (κλιματική κρίση) και την ιστορία (το μετεμφυλιακό κλίμα στην επαρχία στο θαυμάσιο Στα χρόνια του ’50). Ποιήματα μιας ανθρωπογεωγραφίας αιώνιας, που όμως φαντάζει τόσο μακρινή, διαστολής πνευμόνων, παραμυθικά, με μια μεταφυσική σιωπής αλλά και οξυμένων αισθήσεων, από τα οποία δεν λείπει το απρόοπτο, το εύρημα και η βιωμένη αλήθεια.