Λιάνα Σακελλίου
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. ΝΟΣΤΟΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ
Απόσπασμα από το Διήγμα της Λιάνα Σακελλίου με τίτλο “Leica”
Οι φωτογραφίες σέρνουν σε χορό η μία την άλλη. Ανάμεσα από τα δάχτυλά μας. Γίνονται τόπος ορφανών αντικειμένων. Είναι λείψανα χωρίς τους απόντες γονείς τους.
Θείος του Δημήτρη Καλούμενου, ο Ματθαίος Καλούμενος ήταν έμπορος και φωτογράφος στην Πόλη. Αντιπροσώπευε το αγγλικό εργοστάσιο ILFORD και έκανε εισαγωγή των ειδικών φιλμ για ακτινογραφίες. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η τουρκική κυβέρνηση υποχρέωνε τους φυματικούς να κάνουν ακτινολογικές εξετάσεις. Το κράτος προμηθευόταν τα ειδικά φιλμ για τις ακτινογραφίες Röntgen από τον θείο Ματθαίο. Το ατελιέ του βρισκόταν στο Τούνελ του Πέραν. Αποτελείτο από ισόγειο και δύο ορόφους.
Συνήθιζε να λέει πως κάθε Ρωμιός στην Πόλη είναι κι ένας μικρός άρχοντας. Εκείνος είχε τρίπατο εξοχικό στα Θεραπειά, στην αρχαία Φαρμακέα, δηλαδή στο ωραιότερο σημείο της ευρωπαϊκής πλευράς του Βόσπορου. Σαν άλλη Μήδεια είχε αποθέσει ιαματικά βότανα στον ανθόκηπο ανάμεσα στα καρποφόρα και τα λάχανα των δύο στρεμμάτων.
Ο Ματθαίος Καλούμενος από το διαμέρισμά του στον τέταρτο όροφο μιας πολυκατοικίας με παχιά χαλιά, στο κέντρο της Πόλης, έβλεπε τον Βόσπορο. Στο ατελιέ Photo Lumière το χρηματοκιβώτιο ήταν γεμάτο χρυσές λίρες. Και πίσω από τις προθήκες φύλαγε σε ρολά τα έργα του γνωστού Αρμένη ζωγράφου που γεννήθηκε και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη, Mekertich Givanian (1848-1906). Τον αναστάτωνε η ελαιογραφία “Fire in Haydarpasa, Constantinople”. Σήμερα ακόμη περισσότερο.
Ο Ματθαίος στέκεται όρθιος στο πίσω μέρος του ισογείου. Είναι ακίνητος και σιωπηλός. Απέξω είναι γραμμένες οι λέξεις Evvela Mal, Sonra Can (Πρώτα την περιουσία σας, μετά τη ζωή σας). Οι προθήκες, τα σκρίνια, και τα ράφια της μπουαζερί σπάστηκαν με σιδερολοστούς. Το χρηματοκιβώτιο απέμεινε άδειο. Μια έντονη μυρωδιά από χημικά στον αέρα. Οι κούτες SUPER FLASH-SYLVANIA ELECTRONIC, τα χαρτιά εκτύπωσης, το τρίποδο, οι τηλεφακοί, τα χρονόμετρα, οι γλόμποι για τα φλας, όλα θρύψαλα.
Ψάχνει να πει κάτι στον ανιψιό του. Ψελλίζει λέξεις που καταλήγουν στις φράσεις: «Πλιατσικολόγοι. Δεν υπάρχει αστυνομία, δεν υπάρχει ασφάλεια, πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα. Πιθανόν να θρηνήσωμεν νεκρούς».
Προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του Έλληνα άρχοντα, όπως έλεγε στους ανύποπτους καιρούς. Τον φωτογραφίζει ο ανιψιός του στο βάθος του μαγαζιού του σαν ηλικιωμένο Εσταυρωμένο, με το λευκό πουκάμισο και τις φαρδιές τιράντες, με το ένα χέρι να κρατάει την ξύλινη εσωτερική πόρτα και με το άλλο τη μέση του. Του προσφέρει τσιγάρο. Καπνίζουν.
Όλα όσα του ανήκαν κατασχέθηκαν με τη δικαιολογία «περιουσία Ελλήνων».
Όταν ο Μεντερές επισκέφτηκε τα Θεραπειά ως πρωθυπουργός, θαύμασε το κτήμα με το τρίπατο σπίτι που έβλεπε στον Βόσπορο και θέλησε να το κάνει πρωθυπουργική κατοικία. Το τουρκικό Δημόσιο το απαλλοτρίωσε το 1958, χωρίς ποτέ να καταβάλει το αντίστοιχο τίμημα.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. ΝΟΣΤΟΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Σαράντα τέσσερις συγγραφείς γράφουν για την Κωνσταντινούπολη, την Πόλη, την Ιστανμπούλ… Ανήκοντας οι περισσότεροι –αυτοί οι «λίγοι και αμέτρητοι»– στην τελευταία γενιά που μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη, οι ιστορίες τους συνιστούν πολύτιμες ψηφίδες μνήμης και νοσταλγίας στο ζωντανό μωσαϊκό της Πόλης των πόλεων. Τη συλλογή επιμελήθηκε ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης.
Στον συλλογικό τόμο έγραψαν οι συγγραφείς:
Νεκταρία Αναστασιάδου, Γιώργος Βοϊκλής, Στέλλα Βρετού, Γιώργος Γκόζης, Γεράσιμος Δενδρινός, Μαρία Δήμου, Βίκη Δράκου, Arzu Eker-Ροδιτάκη, Θάνος Ζαράγκαλης, Κατερίνα Ζαχαριάδου, Κώστας Θεολόγου, Γ. Χ. Θεοχάρης, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Μηνάς Ιωακειμόπουλος, Γιάννης Κιντάπογλου, Νικόλαος Θ. Κόλμαν, Θωμάς Κοροβίνης, Πασχάλης Λαμπαρδής, Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Ευάγγελος Μαυρουδής, Έλλη Μέλη, Ηρακλής Μήλλας, Νίκος Μιχαηλίδης, Βασίλης Μούτσογλου, Πολύνα Γ. Μπανά, Κωνσταντίνος Μπούρας, Βικτωρία Ντάφυλλα, Νικόλαος Ουζούνογλου, Γιάννης Πατσώνης, Αντωνία Παυλάκου, Άρης Πορτοσάλτε, Λιάνα Σακελλίου, Μαρία Σκιαδαρέση, Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Χρύσα Σπυροπούλου, Πολύβιος Ι. Στράντζαλης, Λίτσα Τότσκα, Κορνηλία Τσεβίκ-Μπαϊβερτιάν, Σάββας Ε. Τσιλένης, Ιώ Τσοκώνα, Άρης Τσοκώνας, Φίλιππος Φιλίππου, Μανόλης Χαμαράκης, Ιωάννα Ψαροπούλου -Δόκου.