Στο ερώτημα που μου τέθηκε από το Culture Book θα προτιμήσω να μην απαντήσω με έναν τρόπο γενικευτικό, αλλά παραθέτοντας τη δική μου οπτική, τη δική μου προσπάθεια, μέσα από το έργο μου, να σταθώ απέναντι στα κρίσιμα ζητήματα που θέτει η εποχή μας. Για εμένα τρία είναι τα μεγάλα ζητήματα του καιρού μας, από τα οποία πηγάζουν τελικά χιλιάδες άλλες προβληματικές όψεις του κόσμου: η σχέση του ανθρώπου με τη φύση, η θέση της γυναίκας στον κόσμο, η επιστροφή σε θρησκευτικούς και πολιτικούς ολοκληρωτισμούς. Τι εννοώ όταν λέω ότι αυτά τα τρία ζητήματα γίνονται πηγή αμέτρητων άλλων; Θα το εξηγήσω ευθύς αμέσως: Το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει αποκοπεί από τους κύκλους της φύσης και από την επίγνωση της περιορισμένης του θέσης μέσα στον φυσικό κόσμο και στο σύμπαν συνολικά, πυροδοτεί την αλαζονεία και την ψευδαίσθηση ότι όλα μπορεί να τα ελέγξει και όλα να τα δαμάσει. Έτσι, μέσα από αυτή τη λανθασμένη αντίληψη, γεννιέται η βία, οι πόλεμοι, η επιβολή, η καταστροφή και ο αφανισμός όλων όσων τον περιβάλλουν. Όποιος συνεχίζει να εμφανίζει ως μόνες αιτίες των παραπάνω δεινών οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, μάλλον επιμένει να βλέπει τα επιφαινόμενα και να αρνείται τον πυρήνα του ανθρώπινου προβλήματος. Το γεγονός ότι οι γυναίκες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου βιώνουν απίστευτη βία, στερούνται βασικών δικαιωμάτων και καταδικάζονται σε αποκεφαλισμούς και βασανιστήρια με βάση νομοθετικά απολιθώματα όπως συμβαίνει στον ισλαμικό κόσμο, δείχνει μια βαθύτατη ανισορροπία που δεν μπορεί παρά να απλώνει τα παρακλάδια της σε κάθε πτυχή του ανθρώπινου βίου. Και το πιο τραγικό: στο όνομα μιας «πολιτικής ορθότητας», πολλοί είναι εκείνοι που στον δικό μας, τον δυτικό κόσμο, δεν τολμούν να μιλήσουν ενάντια σε βάρβαρες «παραδόσεις», αφού το «προοδευτικό» είναι να μιλάς κανείς μόνο για τα κακώς κείμενα της Δύσης. Κι όμως η θέση της γυναίκας είναι ένα ζήτημα-κλειδί για την ισορροπία της παγκόσμιας ανθρώπινης κοινότητας. Γιατί η γυναίκα είναι εκείνη που από τη φύση της «στρογγυλεύει», εξομαλύνει και ωθεί σε πολιτισμούς που δεν χωρούν τη μία αλήθεια και τη βία που αυτή φέρνει: δεν είναι τυχαίο ότι στις κοινωνίες όπου λατρεύονταν οι γυναικείες θεότητες, δηλαδή σε όλες τις μη μονοθεϊστικές λατρείες, οι θρησκευτικοί πόλεμοι ήταν καταστάσεις ανύπαρκτες. Κατανοούμε ότι το γεγονός των θρησκευτικών, αλλά και πολιτικών ολοκληρωτισμών, των οποίων δείγματα περιέγραψα αμέσως πριν,είναι ένα ζήτημα που απαιτεί βαθιές ερμηνείες και σε αυτό πρέπει να απαντούμε πλέον όχι με παλιά χρεοκοπημένα σχήματα, αλλά με πρωτότυπη και ανοιχτή σκέψη. Πρέπει να βλέπουμε και να κατανοούμε τη φύση του ανθρώπου, τις αντιφάσεις του, τις δυνάμεις του που γίνονται αδυναμίες όταν δεν συνοδεύονται από αρετή.
Τώρα αν μιλήσω για το τι κάνω εγώ ως συγγραφέας, θα πω ότι όλα τα έργα μου, ποιητικά και πεζογραφικά, όπως και τα επιστημονικά, έχουν στο επίκεντρό τους τελικά τους παραπάνω προβληματισμούς. Αν διαβάσετε τους Δαιμόνιους, θα δείτε την Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι και τη Ζαν Ντ’Αρκ να έχουν πολλά κοινά με τις εξεγερμένες γυναίκες του Ιράν που διεκδικούν την ελευθερία τους. Αν διαβάσετε τις Εξόριστες βασίλισσες θα δείτε τις ηρωίδες μου –γυναίκες του βυζαντινού 5ου αι. μ.Χ., εποχής κατά την οποία ο χριστιανισμός καταστέλλει με βία τον αρχαίο παγανισμό– να παλεύουν να ισορροπήσουν μέσα σε ολοκληρωτικά πολιτικά και θρησκευτικά συστήματα και σε εποχές βίας σαν τη δική μας. Αν διαβάσετε τα διηγήματα στο βιβλίο Τα ζώα θεοί θα βρείτε τους ήρωες να αναζητούν την αλήθεια που αποκαλύπτει για τον άνθρωπο η ίδια η φύση και η παρατήρησή της.
Δεν πιστεύω ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αλλάξει: μέσα από αμέτρητους δρόμους και εναλλακτικές θα επιλέγει πάντοτε το πιο σκληρό, το πιο άδικο μονοπάτι. Η ίδια η ιστορία το έχει δείξει αμέτρητες φορές: για παράδειγμα, οι γεωγραφικές ανακαλύψεις οδήγησαν σε γενοκτονίες, οι επαναστάσεις σε νέα απολυταρχικά συστήματα, η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας σε πυρηνικούς ολέθρους και σε ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας. Αλλά υπάρχουν τόσα πράγματα που ξεπερνούν τον άνθρωπο: οι δυνάμεις της φύσης, τα αστέρια, το άγνωστο σύμπαν που μας περικλείει. Είμαστε μια παρένθεση μέσα στην κοσμική ιστορία και η τέχνη υπάρχει τουλάχιστον για να μας υπενθυμίζει αυτή την αλήθεια, ενσταλάζοντας μέσα μας το δέος για το απόλυτο, αλλά και για να κάνει καλύτερες και πιο ολοκληρωμένες τις ψυχές όσων, λόγω μιας ευγενικής φύσης και μιας εσωτερικής ευαισθησίας, μπορούν να ωφεληθούν.