Νικολέττα Κατσιδήμα Λάγιου – Το ατομικό βίωμα πυροδοτεί τη δημιουργία

Η ποίηση είναι μια πράξη πολιτική με την αριστοτελική έννοια του όρου. Ως έκφραση προσωπική, φυσικά και δεν αγωνιά να έχει κοινωνικό αντίκτυπο. Εκφράζει πάντοτε την υποκειμενική οπτική, το υποκειμενικό βίωμα, την ατομική αλήθεια. Και παρόλο που δε φιλοδοξεί να έχει κοινωνικό πρόσημο, αναπόφευκτα έχει, αφού τροφοδότης της από τη μία είναι η περιρρέουσα πραγματικότητα σε συνδυασμό με τη συλλογική μνήμη (πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά) κι από την άλλη επειδή ακριβώς είναι ανθρώπινη δημιουργία˙  κι οι άνθρωποι, τόσο οριζοντίως, μέσα σε ένα συγκεκριμένο χωροχρονικό πλαίσιο, όσο και καθέτως, στο διάβα των αιώνων, είναι στον βαθύτερο πυρήνα τους ίδιοι. Μόνο χάριν λογοτεχνικής μελέτης και “τακτοποίησης” μπορούμε να δεχτούμε την κατάταξη των ποιητών σε γενιές κι εποχές. Γιατί κατά τα άλλα η Σαπφώ, ο Σαίξπηρ, ο Καβάφης κ.λπ, είναι ες αεί εντός “εποχής” και παρόντες, αφού κατάφεραν να εκφράσουν τον Άνθρωπο. Αυτός τώρα, από τη στιγμή που συνυπάρχει με τον Άλλο σε οργανωμένα κοινωνικά σύνολα είναι οντότητα πολιτική (φύσει πολιτικόν ζώον). Η ατομικότητα κοινωνεί, συμμετέχει κι άρα υπηρετεί τη συλλογικότητα, τα οφέλη της οποίας επιστρέφονται στη μονάδα ενδυναμωμένα από την ορμή και την προσφορά των υπολοίπων μονάδων. Αυτή η κατεύθυνση – άτομο, κοινωνία και πάλι άτομο – αυτή η ανατροφοδότηση κι αλληλεπίδραση παρατηρείται σε όλα τα επίπεδα και φυσικά και στην τέχνη. Το ατομικό βίωμα πυροδοτεί τη δημιουργία, τη μετουσίωσή του δηλαδή σε κάτι ορατό και στους άλλους με τη βοήθεια της λέξης π.χ στη λογοτεχνία, του ήχου στη μουσική, του χρώματος στη ζωγραφική κ.λπ, και με αυτόν τον τρόπο εξωτερικεύεται και διοχετεύεται στο σύνολο. Δε στοχεύει στην πρόκληση σεισμικών κοινωνικών δονήσεων, δε φιλοδοξεί να γίνει “της κοινωνίας η μαμή”. Κάποιες φορές μάλιστα αισθάνεται κι ενοχές που δημιουργεί: “δεν είναι εποχή για ποίηση κι άλλα παρόμοια: σαν πάει κάτι να γραφεί είναι ως αν να γράφονταν από την άλλη μεριά αγγελτηρίων θανάτου” (Νίκος Εγγονόπουλος). Και το ότι δεν υπηρετεί τελεολογικά κανέναν σκοπό, είναι αυτό που την καθιστά απόλυτα ελεύθερη. Η ποίηση, και γενικότερα η τέχνη, υπάρχει για την ίδια, είναι αυτοσκοπός. Κι όταν πράγματι συμβαίνει έτσι, όταν υπακούει στην όμορφη κι αδάμαστη ελευθερία της, είναι αληθινή, δηλαδή απόλυτα προσωπική κι εν τέλει αναπόφευκτα πολιτική αφού εκφράζει το πάντοτε κοινό ανθρώπινο χνάρι, την πάντοτε κοινή ανθρώπινη ανάσα.