Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του πεζογράφου στην κοινωνία;
Θα μου επιτρέψετε να σας απαντήσω μέσα από τις σελίδες των «Επικίνδυνων Συγγραφέων».
Ο συγγραφέας, πέρα από την αυτονόητη αποστολή του, που δεν είναι άλλη από το να υπηρετεί την τέχνη του όσο καλύτερα μπορεί, οφείλει να παρεμβαίνει –είτε με τον γραπτό λόγο και την αιχμηρή πένα του, είτε με τη φυσική παρουσία και τον διάπυρο τόνο της φωνής του– κάθε φορά που διαπιστώνει ότι κινδυνεύει, πρώτον, η ελευθερία του λόγου και της καλλιτεχνικής έκφρασης, δεύτερον, η ανεξαρτησία της βούλησης, της επιθυμίας και της συνείδησης, και τρίτον, το δικαίωμα στην αμφιβολία, τη διαφωνία και την ανυπακοή. Η αποστολή του τον θέτει αυτομάτως στην αντίπερα όχθη της αυταρχικότητας, του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας, ως αντίπαλο δέος εκείνων που οραματίζονται έναν κόσμο φτιαγμένο από ιδιοτελή συμφέροντα. Μητέρα, σύντροφος κι ερωμένη, η τέχνη της γραφής. Ασπίδα, πολιορκητικός κριός και αιχμή του δόρατος συνάμα. Πρωτίστως, όμως, ο συγγραφέας οφείλει να προστατεύει την ελευθερία του λόγου από τους κινδύνους που την περιβάλλουν, επιτρέποντάς της να εκφράζεται απρόσκοπτα.
«Με τι μοιάζει να είναι κανείς συγγραφέας;» αναρωτιόταν ο Τένεση Ουίλιαμς, για να απαντήσει στη συνέχεια: «Θα έλεγα πως μοιάζει με το να είναι ελεύθερος. Ξέρω πως μερικοί συγγραφείς δεν είναι ελεύθεροι, είναι επαγγελματικά απασχολημένοι, πράγμα εντελώς διαφορετικό. Από επαγγελματική άποψη, είναι ίσως καλύτεροι συγγραφείς σύμφωνα με τη συμβατική έννοια του “καλύτερος”. Βάζουν το αυτί τους στο έδαφος και κατορθώνουν να πιάσουν τις απαιτήσεις των μπεστ σέλερ. Ικανοποιούν τους εκδότες τους και πιθανότατα το κοινό τους. Αλλά δεν είναι ελεύθεροι, κι έτσι δεν είναι αυτό που εγώ θεωρώ αληθινό συγγραφέα. Το να είσαι ελεύθερος ισοδυναμεί με το να έχεις επιτελέσει τον σκοπό της ζωής σου. Ισοδυναμεί μ’ έναν μεγάλο αριθμό ελευθεριών. Ισοδυναμεί με το να σταματάς όποτε σου κάνει κέφι, με το να πηγαίνεις όπου θέλεις κι όποτε θέλεις, με το να ταξιδεύεις εδώ κι εκεί, με το να είσαι κάποιος που φεύγει τρέχοντας από πολλά ξενοδοχεία, λυπημένος ή χαρούμενος, δίχως προσκόμματα και δίχως πολλές τύψεις. Ισοδυναμεί με την ελευθερία της ύπαρξης. Και όπως έχει σοφά παρατηρήσει κάποιος, αν δεν μπορείς να είσαι ο εαυτός σου, ποιος ο λόγος να γίνεις οτιδήποτε άλλο;»
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η πεζογραφία;
Εκτός του ότι η πεζογραφία μπορεί να συντροφέψει δημιουργικά κάθε ελεύθερο πνεύμα σε περιόδους κρίσης, μπορεί ακόμα να συμβάλλει καθοριστικά στην εποχή μετά την πανδημία, όταν η ανθρωπότητα θα έχει περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να ακούσει τις ελπιδοφόρες αλλά και αιχμηρές φωνές της νέας γενιάς των συγγραφέων, εκείνων που θα καθορίσουν με τη στάση τους την ανατέλλουσα εποχή. Οι νέοι αυτοί…
Δεν θα αργήσουν να μεταχειριστούν τα ίδια όπλα –την ακτινοβόλο δύναμη της ζωής συνεπικουρούμενη από τη δύναμη της τέχνης– για να διώξουν τα σκοτάδια που θα βρεθούν στον δρόμο τους. Ακολουθώντας τις διδαχές του Λου Τσι, θα εφαρμόσουν την παλάμη τους πάνω στις λαβές του τσεκουριού –νέες, διαφορετικές γραφές πάνω σε παλαιά πρότυπα– και έχοντας κατά νου τη ρήση του Φλωμπέρ «η απόπειρα κατά της σκέψης είναι έγκλημα κατά της ψυχής» θα συγγράψουν τα βιβλία που κατά τον Κάφκα έχουμε πραγματικά ανάγκη, εκείνα που πέφτουν σαν τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας. Επιβεβαιώνοντας τον Καμύ, ο μόνος τρόπος που οι συγγραφείς μπορούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους στην εποχή μας είναι να γράφουν επικίνδυνα.
*Ο Κώστας Αρκουδέας ζει και εργάζεται εκτός των τειχών. Ασχολείται με την έρευνα και ταξιδεύει με τη συγγραφή. Δημοσίευσε για πρώτη φορά το 1986 τη συλλογή ιστοριών Άσ’ τον Μπομπ Μάρλεϋ να περιμένει. Έκτοτε καταπιάστηκε με όλες τις κλιμακώσεις της πρόζας (μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, ακόμη και μικροϊστορίες) που αποτυπώθηκαν σε δεκαεννέα (19) συνολικά τίτλους. Προσφάτως εξέδωσε το βιβλίο Επικίνδυνοι συγγραφείς (2019) στις εκδόσεις Καστανιώτη.
