Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;
Ίσως η ερώτηση να απηχεί κατά κάποιον τρόπο τον προβληματισμό πάρα πολλών για το πώς ξεχωρίζει ο ποιητής από τους άλλους ανθρώπους στην σημερινή κοινωνία. Αν τον διαχωρίζουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή κάποιες διακριτές ιδιότητες που του αποδίδουν ιδιαίτερο ρόλο. Νομίζω πως θα βοηθούσε το να σκεφτούμε τη θέση του ποιητή στα αρχαία χρόνια και τότε ίσως μπορέσουμε να ορίσουμε και την σημερινή.
Στα αρχαία χρόνια είχαμε τον ποιητή – προφήτη. Όσο κι αν ακούγεται μεγαλεπήβολο και εμβληματικό, ο ποιητής-προφήτης γνωρίζει το παρόν το παρελθόν και τα μελλούμενα. Μπορούσε να παρακολουθήσει όλο αυτόν τον συμφυρμό χρόνου και ανθρώπινης μοίρας και να τον εκφράσει μέσω των έργων του. Όμως ας προσπαθήσουμε όλο αυτό να το εξηγήσουμε πιο απλά. Η ζωή, τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι ένας κύκλος που επαναλαμβάνεται στο διηνεκές, τα ανθρώπινα συναισθήματα και οι συμπεριφορές το ίδιο. Κατά βάθος τα ίδια προβλήματα τον απασχολούν και πάντοτε τίθενται τα ίδια ερωτήματα με διαφορετικό τρόπο κάθε εποχή. Έτσι και σήμερα ο ποιητής διεκδικεί τη θέση του στη κοινωνία εκφράζοντας αυτούς τους προβληματισμούς και δίνοντας κατά το δυνατόν τις απαντήσεις του. Ο στοχαστικός λόγος της ποίησης είναι αυτό που τον ξεχωρίζει. Αυτός ερμηνεύει τον κόσμο φτιάχνοντας μια νέα εικόνα που την προσφέρει ως όραμα. Αποκαλύπτει ιδιότητες που ο ωφελιμισμός και η σκοπιμότητα αποκρύπτουν και ονοματοδοτεί μέσω της αλήθειάς των, θέτει εκ νέου τα μεγάλα οντολογικά προβλήματα με οδηγό την εμπειρία της ύπαρξης και με εκείνο το ιδιαίτερο χάρισμα που του έχει δοθεί. Αναμετράται καθημερινά με την ομογενοποίηση της μετριότητας ανανοηματοδοτώντας τον κόσμο, επανακαθορίζοντας το τι είναι αλήθεια και τί ψεύδος, προβάλλοντας το αυθεντικό μέσα από τις άπειρες δυνατότητες της γλώσσας. Ο ποιητής σήμερα “φανερώνει” με λόγο ευαίσθητο, εκφραστικό, συγκινησιακό και συνάμα επικοινωνιακό. Ας τον απαξιώνουν οι επικρατούσες σκοπιμότητες και η λογική του κέρδους. Ως ευαίσθητος δέκτης καθρεφτίζει την κάθε εποχή, προσπαθώντας να εκφράσει σε βάθος και με συγκίνηση τον κύκλο του βίου μας. Άλλωστε η ποιητική εικόνα του τροχού της ζωής που κυλάει από την ευτυχία στη δυστυχία είναι η απόλυτη εικονοποίηση των παραπάνω.
Σε περιόδους κρίσης όπως αυτή του κορονοιού έχει ιδιαίτερο λόγο η ποίηση;
Πώς όμως; Η εν θερμώ αναπαράστασή τους σε σπάνιες περιπτώσεις απέδωσε αισθητικόν αποτέλεσμα. Πρέπει να καταλαγιάσουν πρώτα τα ερεθίσματα ή να προκριθούν τα άμεσα προς ποιητικήν επεξεργασία για να προκύψει κάτι αισθητικά άρτιο και διαχρονικό. Επομένως ας αναστοχαστούμε για να βρούμε τον τρόπο και το χρόνο να μιλήσουμε ποιητικά περιγράφοντας και προτείνοντας ταυτόχρονα σύμβολα αιώνιας αξίας και διάρκειας. Ας μνημειωθεί το βίωμα ως εικόνα για να αποκαλύψει το ποιητικό μυστικό του. Όλες αυτές τις βιωμένες εμπειρίες διερευνά η ποίηση και τις συνενώνει σε μια, υπερβαίνοντας τις αντιθέσεις, την καθιερωμένη περατότητα, ανάγοντας τον άνθρωπο σε πρωταρχική αξία του σύμπαντος κόσμου. Να μιλήσει με τον νου και το συναίσθημα, να επικοινωνήσει δίνοντας το παρόν της σύμφωνα με τον τρόπο και το πρόταγμα της εποχής.
Η ποίηση καταλύει την βεβαιότητα της λύπης μέσω λίγων της στίχων που αρκούν για να αποδώσουν την διαφορετική πρόσληψη της ζωής, που έχει ο καθένας από εμάς αλλά και την διαφορετική ματιά που προσφέρει ποίηση ως άλλη όψη της εικόνας των όσων συμβαίνουν. Σήμερα που οδηγούμαστε από την μάζα στην βαρβαρότητα νομίζω ότι είναι επιτακτική ανάγκη να προβληθεί και να αναπροσδιοριστεί η ανθρώπινη πλευρά της ζωής και αυτήν πρέπει να εκφράσει και πάλι η ποίηση μέσω των άπειρων δυνατοτήτων της γλώσσας. Όλες αυτές οι έκρυθμες καταστάσεις εγκαθιδρύουν μια νέα πραγματικότητα. Από ανάγκη γίνονται συνήθεια δημιουργώντας υπηκόους, και όχι πολίτες. Δεν εννοώ να εναντιώνονται στο επιστημονικά ορθόν και πρέπον, εννοώ ότι πρέπει να καταδείξουμε ως ευαίσθητοι δέκτες μέσω της ποιήσεως όλες εκείνες τις δικλείδες ασφαλείας που θα μας οδηγήσουν στις ανεκτίμητες αξίες της ύπαρξης. Η ποίηση και πάλι θα προσφέρει τον τρόπο και την απάντηση αλαφρώνοντας το βάρος των σημερινών υπαρξιακών προβλημάτων. Θα τελειώσω με τους στίχους-ερώτημα του Χαίλντερλιν: “Δεν ξέρω. Κι οι ποιητές τι χρειάζονται σ’ ένα μικρόψυχο καιρό;”
* Ο Γιώργος Γώτης έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές: ” Όρθρου Βαθέος” (1988), “Φυσική Ιστορία” (1991), ” Κρυμμένη Εικόνα” (1999), “Χρονογραφία” (2007), “Δίχως Χάρτη” (2011), “Στοιχειώδη Σωμάτια” (2015), “Συγκλίνοντες ‘Ανεμοι” (2018), και το πεζογράφημα “More Veneto” (2013). Τιμήθηκε με το βραβείο ποίησης του περιοδικού “Διάβάζω” το 2008, και το 2017 με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του.