Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;
Κατ’ αρχήν ίσως θα πρέπει ν’ αναρωτηθούμε αν θα μπορούσε να υπάρξει ανθρώπινη κοινωνία χωρίς την ξεχωριστή πληθυσμιακή ομάδα των ποιητών και την μέθεξη της ποίησης. Προφανώς όχι – θα ήταν μια κοινωνία λειψή και άγρια. Άρα η ποίηση και οι ποιητές απολαύουν μιας ύπαρξης εκ των ων ουκ άνευ στον κόσμο, και τον ολοκληρώνουν. Έτσι ήταν πάντα.
Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά τους, στο νου και στην ψυχή μου έρχεται πρώτη μια αρκετά αφηρημένη λέξη – «χορδές». Χορδές μουσικής, συναισθήματος, ευαισθησίας, ακόμη κι ευφυΐας. Οι ποιητές, πιστεύω, είναι ο πνευματικός οδηγός των ανθρώπων, που πρωτοπορεί, και ουσιαστικά, πρέπει να τους καθοδηγεί. Είναι κατά την άποψή μου, η «αιχμή του δόρατος» του πνευματικού κόσμου. Συλλαμβάνουν με το ευαίσθητο αισθητήριό τους όχι μόνο τις υψηλές αξίες και τα ιδανικά από τα οποία πρέπει να εμφορείται μια κοινωνία, αλλά και τα βήματα και τις ξεχωριστές στιγμές της ιστορίας, και τις μετατρέπουν σε καίριο λόγο. Όπως καταθέτουν, με τα χρώματα (και το αίμα) της ψυχής τους, και με ανεπανάληπτο τρόπο, και προσωπικά βιώματα, ξεσπώντας πάνω στο χαρτί τις καταιγίδες που μαίνονται μέσα τους.
Scripta manent, «τα γραπτά μένουν», και ευφραίνουν τα μάτια και την ψυχή – πολύ περισσότερο μάλιστα όταν είναι εκφρασμένα με γλώσσα αποφθεγματική, αλλά και μεταφορική, γλαφυρή και ρέουσα ταυτόχρονα: Άλλο ένα στοιχείο, το οποίο δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής του ποιητή, στη σχέση του με την κοινωνία. Η γλώσσα ως εκφραστικό μέσο τίθεται πάντα στην υπηρεσία της ποίησης και της κοινωνίας, με καίριο τρόπο.
Προφανώς, η κάθε εποχή αφήνει στην ανθρώπινη ιστορία το δικό της αποτύπωμα, και η ποίηση καλείται να διαδραματίσει σ’ αυτήν τον ανάλογο κάθε φορά ρόλο. Απ’ αυτό τον κανόνα δεν εξαιρείται η δική μας, πολύ δύσκολη κι επικίνδυνη εποχή. Η μορφή και το ύφος της ποίησης στην εποχή μας, η έκφραση των νοημάτων μέσα από τις γραμμές της, βαδίζει παράλληλα με την σημερινή, υπερσύγχρονη εξέλιξη του κόσμου, κι αυτό αποτελεί ένα ακόμη χαρακτηριστικό για τους φορείς της, τους ποιητές. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ποίηση στις μέρες μας έχει «ριζοσπαστικοποιηθεί», ανάλογα με την πορεία των ανθρώπων.
Γενικώς, γνωρίζουμε και πιστεύουμε ότι χωρίς ιστορία και γλώσσα οι λαοί πεθαίνουν. Εγώ σ’ αυτή την ρήση, θα πρόσθετα οπωσδήποτε και την ποίηση.
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση;
Πιστεύω, ότι όσο δύσκολο κι επώδυνο κι αν είναι, έχει, από τη στιγμή που ο ποιητής συμπάσχει πραγματικά με αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Άλλωστε, ένας ποιητής είτε αποφασίζει συμπάσχων να γράψει «εν βρασμώ», είτε εκφράζεται αποστασιοποιημένα, αφού έχει περάσει ένα ορισμένο χρονικό διάστημα από τα γεγονότα, και τα θεωρεί πλέον με άλλο μάτι, πιο ψύχραιμο. Και στις δύο περιπτώσεις, ο ρόλος της ποίησης είναι σημαντικός, και καλλιεργεί τα εσώτερα μονοπάτια της ψυχής του ανθρώπου, τα οποία, αν και αθέατα, καθοδηγούν τον κόσμο.
* Η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει γαλλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, και γνωρίζει επίσης αγγλικά και ρωσικά. Είναι δημοσιογράφος και μεταφράστρια. Από το 2011 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει πέντε ποιητικές συλλογές κι ένα ποιητικό πεζό, ενώ ασχολείται και με κριτική λογοτεχνίας.