Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση της ποιήτριας (ποιητή) στην καθημερινότητα της κοινωνίας;
Η κοινωνία, προκειμένου να διαμορφώσει έναν ολοκληρωμένο πολιτισμό, έχει ανάγκη τόσο από υλικά όσο και πνευματικά αγαθά, τα οποία της επιτρέπουν ν’ αποκτήσει πλήρη κι ολοκληρωμένη συνείδηση της ανθρωποκεντρικής διάστασης, του εκάστοτε βίου της.
Οι ποιητές, και γενικότερα οι πνευματικοί άνθρωποι είναι εκείνοι που μέσω της πνευματικής δημιουργίας, δύνανται να υπερβούν το κοινό μέτρο, χαράσσοντας νέους δρόμους στον κόσμο των ιδεών.
Είναι εκείνοι που διαθέτουν ευθυκρισία αλλά κι άπλετη ευαισθησία, ανήσυχη σκέψη, που παθιάζονται για την αλήθεια, που διεκδικούν την αυθεντική ζωή, υπηρετώντας τις ηθικές αξίες τους με σθένος και συνέπεια.
Οι ποιητές έχουν χρέος να εκφράσουν τις αγωνίες της εποχής τους, να μιλήσουν για όλα τα δύσκολα και τα επώδυνα που την χαρακτηρίζουν, αφήνοντας παράλληλα ένα αμυδρό φως ώστε να καλλιεργηθεί η πίστη στην ομορφιά και τη δικαιοσύνη.
Θεωρώ πως οι ρίζες της ποίησης παραμένουν βαθιά κοινωνικές, χωρίς αυτό να παρακάμπτει και να υποβαθμίζει ίσως την προσωπική ανάγκη του ποιητή να μιλήσει για όσα εκείνος θεωρεί σημαντικά. Δεν είναι ένας απλός φωτογράφος της εποχής του αλλά εκείνος που καλείται να εμβαθύνει στο συναίσθημα και στη συνέχεια να μεταγγίσει σε άλλους την οδύνη της προσωπικής του αλήθειας. Ο ποιητής, λυτρώνεται και λυτρώνει είτε υμνώντας την άνοιξη με στίχους που αναφέρονται σε χρώματα και χαρούμενα κελαηδίσματα πουλιών είτε μιλώντας για μια ολέθρια πανδημία που βάναυσα ξεκληρίζει το ανθρώπινο είδος. Είναι εκεί, μόνο για να πει την αλήθεια με τον τρόπο που την αισθάνεται, με τον μοναδικό τρόπο που την βιώνει.
Ηθικό χρέος του θα πρέπει να είναι η συνέπεια μεταξύ λόγων κι έργων, η συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα, με σεμνότητα και διάθεση ουσιαστικής προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Οι ποιητές είναι εκείνοι που έχουν το χάρισμα να ουρλιάζουν χαμηλόφωνα και να γίνονται πιστευτοί χιλιόμετρα μακριά , είναι εκείνοι που μπορούν με παρρησία να διαπομπεύουν την ψυχή τους μέχρι να τους αποκαλυφθεί μια καινούρια, που θα τους κάνει να νιώσουν όντας αδαείς και πάλι χρήσιμοι. «Ένα άλλο φως όλο και πιο νέο που νομοθετεί», είχε πει ο Σεφέρης.
Οι ποιητές, και γενικότερα οι πνευματικοί άνθρωποι είναι εκείνοι που μέσω της πνευματικής δημιουργίας, δύνανται να υπερβούν το κοινό μέτρο, χαράσσοντας νέους δρόμους στον κόσμο των ιδεών.
Είναι εκείνοι που διαθέτουν ευθυκρισία αλλά κι άπλετη ευαισθησία, ανήσυχη σκέψη, που παθιάζονται για την αλήθεια, που διεκδικούν την αυθεντική ζωή, υπηρετώντας τις ηθικές αξίες τους με σθένος και συνέπεια.
Οι ποιητές έχουν χρέος να εκφράσουν τις αγωνίες της εποχής τους, να μιλήσουν για όλα τα δύσκολα και τα επώδυνα που την χαρακτηρίζουν, αφήνοντας παράλληλα ένα αμυδρό φως ώστε να καλλιεργηθεί η πίστη στην ομορφιά και τη δικαιοσύνη.
Θεωρώ πως οι ρίζες της ποίησης παραμένουν βαθιά κοινωνικές, χωρίς αυτό να παρακάμπτει και να υποβαθμίζει ίσως την προσωπική ανάγκη του ποιητή να μιλήσει για όσα εκείνος θεωρεί σημαντικά. Δεν είναι ένας απλός φωτογράφος της εποχής του αλλά εκείνος που καλείται να εμβαθύνει στο συναίσθημα και στη συνέχεια να μεταγγίσει σε άλλους την οδύνη της προσωπικής του αλήθειας. Ο ποιητής, λυτρώνεται και λυτρώνει είτε υμνώντας την άνοιξη με στίχους που αναφέρονται σε χρώματα και χαρούμενα κελαηδίσματα πουλιών είτε μιλώντας για μια ολέθρια πανδημία που βάναυσα ξεκληρίζει το ανθρώπινο είδος. Είναι εκεί, μόνο για να πει την αλήθεια με τον τρόπο που την αισθάνεται, με τον μοναδικό τρόπο που την βιώνει.
Ηθικό χρέος του θα πρέπει να είναι η συνέπεια μεταξύ λόγων κι έργων, η συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα, με σεμνότητα και διάθεση ουσιαστικής προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Οι ποιητές είναι εκείνοι που έχουν το χάρισμα να ουρλιάζουν χαμηλόφωνα και να γίνονται πιστευτοί χιλιόμετρα μακριά , είναι εκείνοι που μπορούν με παρρησία να διαπομπεύουν την ψυχή τους μέχρι να τους αποκαλυφθεί μια καινούρια, που θα τους κάνει να νιώσουν όντας αδαείς και πάλι χρήσιμοι. «Ένα άλλο φως όλο και πιο νέο που νομοθετεί», είχε πει ο Σεφέρης.
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση
Η ποίηση πρέπει και οφείλει να διαταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα κάθε εποχής, κάθε κοινωνίας, να είναι οικεία χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα, να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους, χωρίς να εξιδανικεύει την ίδια την ανθρώπινη φύση.
Ο κορονοϊός, μας έφερε ξαφνικά μπροστά στο «εύθραυστο» της καθημερινής μας ζωής αφού βρεθήκαμε εντελώς απροετοίμαστοι κι ευάλωτοι, μπροστά σε μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα που μας γεμίζει ανασφάλεια και φόβο.
Όμως οι ποιητές λες και γνωρίζουν τα μελλούμενα. Ο Τίτος Πατρίκιος έγραψε προφητικά:
Εκεί που αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά
αντικρίζεις
για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουν πια περάσει
για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα
για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ
και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου
εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίησηΣ’ αυτές τις δύσκολες συγκυρίες, η ποίηση δεν συναντά μόνο τους ποιητές αλλά και όλους τους ανθρώπους που προσπαθούν με τρόπο ποιητικό να ξεφύγουν από αυτήν την οδυνηρή πραγματικότητα. Ο καθένας τους γράφει το δικό του ποίημα με φαντασία, σθένος ψυχής κι αγάπη για την ζωή και τον συνάνθρωπο. Αν θεωρήσουμε πως η ποίηση είναι μια πράξη υπερβατική τότε νομίζω πως όλοι εκείνοι που έρχονται κάθε μέρα σ’ επαφή με το θάνατο, τον κοιτάζουν στα μάτια και τον πολεμούν είναι με τον δικό τους μοναδικό κι ασύλληπτο -για μας τους υπόλοιπους- τρόπο, ποιητές.
Γιατί η ποίηση εμπεριέχει ψυχή και κουράγιο, θάρρος και συνέπεια. Είναι ο τρόπος να περιφρονείς το σκοτάδι, αποδομώντας το φόβο. Η άρνηση να δει κάποιος την πραγματικότητα, τον καθιστά ανίσχυρο μπροστά στα μεγάλα και σοβαρά προβλήματα που ενδεχομένως θα κληθεί ν’ αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Αν η γνώση είναι δύναμη, η γνώση εαυτού είναι η πολυτιμότερη ασπίδα για όλα τα δεινά που ίσως προκύψουν. Σαφώς και ο ποιητής δεν προτείνει λύσεις για τα καθημερινά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Όμως κάποιες φορές, αρκεί ένας στίχος για να συνειδητοποιήσει κάποιος την οικουμενικότητα του συναισθήματος, γεγονός που θα τον κάνει να νιώσει πως δεν είναι μόνος σ’ όλα αυτά που συμβαίνουν.
«Ο χρόνος είναι κοροϊδευτικός», είχε γράψει ο ποιητής Νίκος Καρούζος.
Βιώνοντας την τραγωδία του κορονοϊού και γυρίζοντας πίσω στο χρόνο σε άλλες παρόμοιες τραγωδίες που έζησε η ανθρωπότητα, σκέφτομαι πως η πρόοδος και η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν μπόρεσαν τελικά ν’ αποτρέψουν την έκθεσή μας στην πανδημία. Ενδεχομένως βιώνουμε τον ίδιο φόβο, την ανασφάλεια, την αγωνία, τη θλίψη την απόγνωση, τον πόνο με τους ανθρώπους που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν την φρίκη της πανώλης το μεσαίωνα. Ο ποιητής μοιάζει να είναι ο ίδιος άνθρωπος σε όλες τις εποχές. Ο άνθρωπος που υποφέρει για όλους μας, μειδιά και ψιθυρίζει:
Ναι,« Ο χρόνος είναι κοροϊδευτικός».
Ο κορονοϊός, μας έφερε ξαφνικά μπροστά στο «εύθραυστο» της καθημερινής μας ζωής αφού βρεθήκαμε εντελώς απροετοίμαστοι κι ευάλωτοι, μπροστά σε μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα που μας γεμίζει ανασφάλεια και φόβο.
Όμως οι ποιητές λες και γνωρίζουν τα μελλούμενα. Ο Τίτος Πατρίκιος έγραψε προφητικά:
Εκεί που αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά
αντικρίζεις
για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουν πια περάσει
για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα
για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ
και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου
εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίησηΣ’ αυτές τις δύσκολες συγκυρίες, η ποίηση δεν συναντά μόνο τους ποιητές αλλά και όλους τους ανθρώπους που προσπαθούν με τρόπο ποιητικό να ξεφύγουν από αυτήν την οδυνηρή πραγματικότητα. Ο καθένας τους γράφει το δικό του ποίημα με φαντασία, σθένος ψυχής κι αγάπη για την ζωή και τον συνάνθρωπο. Αν θεωρήσουμε πως η ποίηση είναι μια πράξη υπερβατική τότε νομίζω πως όλοι εκείνοι που έρχονται κάθε μέρα σ’ επαφή με το θάνατο, τον κοιτάζουν στα μάτια και τον πολεμούν είναι με τον δικό τους μοναδικό κι ασύλληπτο -για μας τους υπόλοιπους- τρόπο, ποιητές.
Γιατί η ποίηση εμπεριέχει ψυχή και κουράγιο, θάρρος και συνέπεια. Είναι ο τρόπος να περιφρονείς το σκοτάδι, αποδομώντας το φόβο. Η άρνηση να δει κάποιος την πραγματικότητα, τον καθιστά ανίσχυρο μπροστά στα μεγάλα και σοβαρά προβλήματα που ενδεχομένως θα κληθεί ν’ αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Αν η γνώση είναι δύναμη, η γνώση εαυτού είναι η πολυτιμότερη ασπίδα για όλα τα δεινά που ίσως προκύψουν. Σαφώς και ο ποιητής δεν προτείνει λύσεις για τα καθημερινά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Όμως κάποιες φορές, αρκεί ένας στίχος για να συνειδητοποιήσει κάποιος την οικουμενικότητα του συναισθήματος, γεγονός που θα τον κάνει να νιώσει πως δεν είναι μόνος σ’ όλα αυτά που συμβαίνουν.
«Ο χρόνος είναι κοροϊδευτικός», είχε γράψει ο ποιητής Νίκος Καρούζος.
Βιώνοντας την τραγωδία του κορονοϊού και γυρίζοντας πίσω στο χρόνο σε άλλες παρόμοιες τραγωδίες που έζησε η ανθρωπότητα, σκέφτομαι πως η πρόοδος και η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν μπόρεσαν τελικά ν’ αποτρέψουν την έκθεσή μας στην πανδημία. Ενδεχομένως βιώνουμε τον ίδιο φόβο, την ανασφάλεια, την αγωνία, τη θλίψη την απόγνωση, τον πόνο με τους ανθρώπους που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν την φρίκη της πανώλης το μεσαίωνα. Ο ποιητής μοιάζει να είναι ο ίδιος άνθρωπος σε όλες τις εποχές. Ο άνθρωπος που υποφέρει για όλους μας, μειδιά και ψιθυρίζει:
Ναι,« Ο χρόνος είναι κοροϊδευτικός».
* Η Νιόβη Ιωάννου πέρασε τα παιδικά κι εφηβικά χρόνια της στο Ναύπλιο. Ασχολήθηκε με το παιδικό θέατρο και τη διδασκαλία γαλλικών. Έχουν εκδοθεί τέσσερις ποιητικές συλλογές της. «Φως -2», εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013, «Σε στΗ χο πλάγιο και μόνο», εκδόσεις Οσελότος 2014, «Εις άτοπον», εκδόσεις Μανδραγόρας 2017, «Πορτατίφ», εκδόσεις Μανδραγόρας 2019. Ποιήματά της και πεζά κείμενα έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά κι εφημερίδες. Στο θέατρο έχει ανέβει ο θεατρικός της μονόλογος «Μην έρθεις απόψε». Είναι ραδιοφωνική παραγωγός στο Symban World Radio –εκπομπή για την Τέχνη και τον Πολιτισμό-που εκπέμπει στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας στα FM και μέσω Web σε όλο τον κόσμο.