Scroll Top

Το αντιστύλι της παρηγοριάς – Της Τέσυς Μπάιλα

Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του πεζογράφου στην κοινωνία;

Δε θα έλεγα ότι έχει στις μέρες μας μια ξεκάθαρη θέση στην κοινωνία η πεζογραφία. Τουλάχιστον στη συνείδηση του περισσότερου κόσμου. Αυτό μαρτυρούν αναντίλεκτα τα χαμηλά ποσοστά φιλαναγνωσίας στη χώρα μας. Ωστόσο, παραμένει πάντα ο προωθητικός μηχανισμός της προσωπικής θέασης των πραγμάτων. Η καταγραφή των κραδασμών του κόσμου μέσα σε κάποιο ιδεολογικό πλαίσιο που κινεί τους στοχασμούς του πεζογράφου. Ίσως και μια περιχαρακωμένη απεικόνιση των μετασχηματίσεών του, μια δυναμική ανασύνθεση των ορίων του. Επί της ουσίας πρόκειται για ένα αξιακό μέτρο εκτίμησης ενός πολιτισμού καθώς στο σύμπαν της μπορούν να ενσωματωθούν οι αλήθειες, οι νοοτροπίες και οι ιδέες μιας ολόκληρης εποχής.

Στην πράξη όμως η λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή τέχνης, θεωρείται ακόμα, ας μου επιτραπεί η λέξη, περιττή λες και δεν μπορεί να είναι αναγκαίο το περιττό για την εμπνευστική δύναμη που δίνει στην αίσθηση ότι μόνο ο πολιτισμός θα προσδιορίσει την κοινωνική και πολιτισμική μας φυσιογνωμία.
Η συνείδηση ωστόσο της απαξίωσης που υπάρχει στην κοινωνία μας για τον λογοτέχνη, η έννοια του ανώφελου που κατατρύχει το έργο του δεν μπορεί πάρα να ενδυναμώνουν τον ρόλο του στις μέρες μας, αν ο ίδιος έχει ταχθεί να «ξεπλένει την ψυχή από τη σκόνη της καθημερινότητας», όπως έλεγε ο Πικάσο ή βρίσκεται σε ένα μονοπάτι ερμητικής καθαρότητας και αγνότητας προθέσεων από όπου μπορεί να δει τον κόσμο με εντελώς διαφορετικά μάτια και να τον αναδείξει.

Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η πεζογραφία;

Σε περιόδους που η κοινωνία πάσχει καθολικά και ο άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει κινδύνους και φόβους υπαρξιακών ανατροπών, όπως αυτή που βιώνουμε στις μέρες μας, η τέχνη είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Γίνεται αναμφίβολα το αντιστύλι της παρηγοριάς. Η οδός διαφυγής από τη διάψευση που φέρει το αρχικό σοκ των πρωτόγνωρων περιοριστικών συνθηκών και η απειλή για την εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας. Μια ανάταση ψυχής ικανή να διασώσει το μέλλον, να αποκαταστήσει την οικεία τάξη πραγμάτων, να αναδείξει διεξόδους οριζόντων, να εξεγερθεί μπροστά στην ομορφιά, να επαναστατήσει ενάντια στον μαρασμό και την πνευματική αλλοίωση, στην άκρη της συμφοράς, εν τέλει, να «επιχειρήσει άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά» (Οδ. Ελύτης).
Υπό αυτή την έννοια μετατρέπεται σε αρθρωμένο λόγο που μπορεί να νοηματοδοτήσει τη σκέψη τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Μπορεί να εναντιωθεί, να επιτεθεί, να επαναστατήσει, να ανοίξει νέους ορίζοντες, να καταβυθίσει στην άβυσσο τον σκοταδισμό ή απλώς να καταγράψει, με ευγένεια προθέσεων, γεγονότα διαχρονικής σημασίας, ανασυνθέτοντας τις ιστορικές περιόδους.
Βέβαιο είναι ότι η συντροφικότητα που αναδύεται από την ενασχόληση του ανθρώπου με την τέχνη γενικότερα και ειδικότερα με την πεζογραφία είναι σημαντική για πολλούς λόγους, κυρίως όμως επειδή μπορεί να λειτουργήσει ως έναυσμα για να περάσει ο άνθρωπος από την οδύνη της γνώσης ή της ονειροπόλησης, στην κοινωνική πράξη της λύτρωσης. Από τη μοναξιά στη μοναχικότητα των προσωπικών επανεκτιμήσεων και αποφάσεων και αυτό εξαρτάται από την ποιότητα και τη συγκρότηση του δημιουργού της.
Σε κάθε περίπτωση, η λογοτεχνία δεν μπορεί να είναι πανάκεια σε ό,τι ταλανίζει τον σύγχρονο άνθρωπο. Μπορεί όμως να τον παρηγορήσει. Να γίνει βάλσαμο στον πόνο που δημιουργεί ο φόβος μπροστά στην αθέατη απειλή. Στο απροσδιόριστο ενδεχόμενο. Και να τον απελευθερώσει. Να του δείξει τον δρόμο προς τη λάμψη του φωτός. Άλλοτε εξαναγκάζοντας τον αναγνώστη στην ενατένιση της ομορφιάς, άλλοτε λειτουργώντας ως κάλεσμα για επαναπροσδιορισμό και άλλοτε ενεργοποιώντας απλώς όλη την τρυφερότητα της παραμυθίας.* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε Ιστορία του Ελληνικού Πολιτισμού και Μετάφραση Λογοτεχνίας. Εμφανίστηκε στην ελληνική λογοτεχνία το 2009. Ασχολείται με μετάφραση λογοτεχνίας και με τη φωτογραφία και ατομικές εκθέσεις της έχουν φιλοξενηθεί στο Πανεπιστήμιο Gakugei της Ιαπωνίας και στην Αθήνα. Διατηρεί στήλες λογοτεχνικής αρθρογραφίας και βιβλιοκριτικής σε έγκριτα διαδικτυακά περιοδικά. Βιβλιοκριτικές της φιλοξενούνται ενίοτε στην εφημερίδα Η Καθημερινή. Είναι επίσης συντάκτρια του λογοτεχνικού περιοδικού Κλεψύδρα και αρχισυντάκτρια του περιοδικού Literature.gr. Κυκλοφορούν τα βιβλία της Το πορτρέτο της σιωπής (Εκδ. Έναστρον), Το παραμύθι της βροχής. Και από τις εκδόσεις Ψυχογιός: Το μυστικό ήταν η ζάχαρη, Ουίσκι μπλε, Άγριες θάλασσες και Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές.