Επικαλέστηκε το όνομά της
κι ανασηκώθηκε σε άλλη εποχή
σε τόπο ξερό
Μαρία Λαϊνά
Η Μαρία Λαϊνά είναι από τις ποιήτριες του αρχικού πυρήνα της παρέας του ΄70 που είχαν εξαρχής μια διαμορφωμένη και ευδιάκριτη λογοτεχνική παρουσία μεταξύ των νέων της εποχής. Μόλις στα εικοσιένα της, με την σημαδιακή Ενηλικίωση (1968), εμφανίζει δυο στοιχεία της ποιητικής της γραφής τα οποία δεν θα τα αποχωριστεί έκτοτε: ένα είδος πεζόμορφου, λυρικού μονολόγου, που αργότερα, με τον Κλόουν (1985) θα την ωθήσει να δοκιμαστεί με εξαιρετικά γόνιμα αποτελέσματα στο ποιητικό θέατρο, και έπειτα μια πρώιμη ικανότητα να φτάνει με σταθερές και ήρεμες κινήσεις στο κουκούτσι, περνώντας μέσα στη σάρκα ενός νοήματος που πάλλει και αλλάζει σχήματα διαρκώς.
Δεν θυμάμαι να προσχώρησε ποτέ η Λαϊνά στις εύκολες λύσεις, δεν κυνήγησε την πρωτοτυπία, δεν διάλεξε να εντυπωσιάσει με ανατρεπτικές τεχνικές. `Αφηνε να περάσει διαμέσου της, σαν να ήταν αυτή η ίδια ένα ηχείο διαπόρευσης, έναν λόγο που την κυρίευε και κατέληγε να μιλήσει με τη γλώσσα της :
Η τάση μου είναι αυτό που εν τέλει γράφω […]Η στιγμή της ακαριαίας σύμπτωσης του συγγραφέα με το έργο του, περνά ανεπιστρεπτί […] Κάνω αυτό που μου έρχεται κι όχι αυτό που έχω προαποφασίσει. Και στη ζωή μου έτσι είμαι. Κάθομαι και περιμένω τι θα μου συμβεί. `Όταν λοιπόν ξυπνάω με διάθεση να γράψω, κάθομαι στο γραφείο και ελπίζω, σχεδόν προσεύχομαι, αυτή η διάθεση να μου δείξει που θα πάω.*
Δημιούργησε έτσι με τον τρόπο της μια ανοιχτή διαδικασία σύνθεσης του ποιήματος, μια ασύλληπτη για την τυπική λογική συνθήκη μαγείας, γεμάτη με διαδρομές της ψυχικής ευθραυστότητας και με όχημα έναν λόγο κατάστικτο από σιωπές, από επαναλήψεις που θυμίζουν τους μπεκετικούς μονολόγους. Αν θα θέλαμε να βρούμε εντός της ελληνικής ποιητικής παράδοσης τις προγενέστερές της, νομίζω ότι δυο κορυφαίες στη γραμμή αυτή θα ήταν η Ζωή Καρέλλη, με την ενδοστρεφή στοχαστική ποίησή της, αλλά και η Ελένη Βακαλό, τουλάχιστον η πρώιμη. `Όπως και εκείνες έτσι και η Λαϊνά μετάγγισε στα ποιήματά της την απόγευση των κρίσιμων υπαρξιακών θεμάτων, με μια άρθρωση γυμνή και αστόλιστη. Ερωτικά μεταισθήματα, έντονη αίσθηση της φθοράς και της μοναξιάς, ιδίως μετά τον Ρόδινο φόβο (1992) αναπτύσσονται σ’ ένα μεταφυσικό, αιχμηρό τοπίο όπου το παιχνίδι του πάνω από φύλα και επιμερισμούς δημιουργού με τους αντικατοπτρισμούς του αποκτά μια διάσταση οντολογική.
Ποίηση μνήμης ή ποίηση που προσπαθεί με εγρήγορση να συλλάβει τις ακαθόριστες πτυχές των πραγματικών ή των ονειρικών καταστάσεων της ύπαρξης, των απογεύσεων, των μεταισθημάτων, των μετα-ερωτικών εμπειριών, των ενοράσεων, η φωνή της Λαϊνά ασφαλώς και θα ξεχωρίζει για πάντα δραστικά με τη λιτότητα και την ασκητικότητά της, μέσα στο σύνολο των ιδρυτικών φωνών της ποίησης του 1970.
[27.12.23]
ΑΛ. ΖΗΡΑΣ
* Μαρία Λαϊνά, «Από τη σιωπή στη μοναξιά». Συνέντευξη με τη Μικέλα Χαρτουλάρη, εφ. Τα Νέα, 31 Μαίου 1994, σ.35.
* Από την ανακοίνωση της Εταιρείας Συγγραφέων για τον θάνατο της Μαρίας Λαϊνά