Δεν είναι εύκολο έργο να συνταχθεί και να μεταφραστεί μια ανθολογία σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Η έκδοσή της θέλει φροντίδα: το δίγλωσσο κείμενο έχει απαιτήσεις και σε επίπεδο επιμέλειας ακόμα – δεν λέμε για την ικανότητα του δημιουργού να φτιάξει ποίηση σε γλώσσα ξένη. Όλα αυτά προϋποθέτουν μια μαθητεία ειδική, βαθιά εξοικείωση με τον γλωσσικό κώδικα και βέβαια τριβή με την ποίηση ομολογουμένη: χαρακτηριστικά που συγκεντρώνει η μεταφράστρια και με το παραπάνω.
Γεννημένη στη Στουτγκάρδη το 1972, η Κατερίνα Λιάτζουρα που έλκει την καταγωγή της από τον Βόλο, μεγάλωσε και μαθήτευσε στο περιβάλλον της Γερμανίας για να συνεχίσει κατόπιν τις σπουδές της στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Την παρούσα περίοδο, εκπονεί μεταπτυχιακό στην Πολιτισμική Διαχείριση στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο – η πνευματική της δραστηριότητα προσανατολίζεται τόσο προς την κατεύθυνση της επιστήμης, όσο και σε εκείνη της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Σκέψεις (εκδ. Μανιφέστο, 2013), Αποκαΐδια Ηθικής (εκδ. Βακχικόν, 2017) και Η Κρεμμυδαποθήκη (εκδ. Βακχικόν, 2020). Έργο έχει καταθέσει και στον χώρο της μετάφρασης, αρχίζοντας από τη δίγλωσση Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών (εκδ. Βακχικόν, 2019) και προχωρώντας στα: Ποιήματα της Άννας Όσπελτ, (δίγλωσση εκδ. Βακχικόν 2020) και Τόλης Νικηφόρου Ο πλοηγός του απείρου Ποιήματα (δίγλωσση εκδ. Μανδραγόρας, 2021), ενώ είναι υπό έκδοση η νουβέλα Η μελέτη των ριζών, Άννα Όσπελτ (εκδ. Βακχικόν 2021).
Στην παρούσα ανθολογία επιλέγει 25 σύγχρονους Έλληνες ποιητές για να μεταφέρει τον λόγο τους στη Γερμανική γλώσσα, σταχυολογώντας τρία ποιήματα από τον καθένα – την καθεμία, κάθε φορά. Παραλείπει ωστόσο δικά της ποιήματα – μια διακριτική κίνηση συστολής, ενδεχομένως. Όπως σημειώνει και στον πρόλογο του βιβλίου, το κριτήριο της ανθολόγησής της αυτονόητα υποκειμενικό, λαμβάνει υπόψιν την επίκαιρη ποιητική δημιουργία μέσα από «πολύ πρόσφατες εκδόσεις ποιητικών συλλογών. Η πιο παλιά ίσως έκδοση να είναι του 2015 (!)»
Το ρεύμα μιας τέτοιας ποίησης μάς μεταφέρει φωνές ακαταπόνητες και φρέσκιες, έναν αέρα επικαιρότητας και δημιουργίας εν τω γεννάσθε, δίχως το φίλτρο μιας χρονικής απόστασης ή μιας καθιερωμένης διάκρισης. Οι διακρίσεις, άλλωστε, και τα βραβεία, όπως και οι διαγωνισμοί, οι ενώσεις ή τα σωματεία, λίγο τη νοιάζουν, καθώς λέει. Το ενδιαφέρον της συγκεντρώνουν οι ποιητικά ενεργοί δημιουργοί «που είναι δραστήριοι, που συμβάλλουν είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο στα λογοτεχνικά δρώμενα της Ελλάδας ή/και του εξωτερικού». Το βλέμμα της τομή στα δρώμενα και τις εκδηλώσεις τους, ο ζήλος της ξεχωριστός. Είναι ο ζήλος της δημιουργού που διψάει για την ανακάλυψη του καινούργιου, που πασχίζει να τη φέρει στο φως και να τη προβάλλει.
Μ’ αυτόν τον τρόπο και ο αναγνώστης γίνεται μέτοχος και συμμέτοχος της πνευματικής απόλαυσης και της εξερεύνησης του νέου ποιητικού λόγου που κομίζει η εποχή και τροφοδοτεί η σύγχρονη ανάγκη. Οι ποιητές που ανθολογούνται είναι οι ακόλουθοι: Κούλα Αδαλόγλου, ΣπύροςΑραβάνης, Βέρα Βασιλείου-Πέτσα, Ντίνα Γεωργαντοπούλου, Γιώργος Δάγλας, Άννα Δερέκα, Διώνη Δημητριάδου, Στέλλα Δούμου, Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Έφη Καλογεροπούλου, Ανδρέας Καρακόκκινος, Μαρία Κουλούρη, Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Κυριακή Αν. Λυμπέρη, Τόλης Νικηφόρου, Λαμπριάνα Οικονόμου, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, Φάνης Παπαγεωργίου, Κώστας Θ. Ριζάκης, Αγγελίνα Ρωμανού, Ιφιγένεια Σιαφάκα, Αντώνης Δ. Σκιαθάς, Δημήτρης Τρωαδίτης, Αντώνης Τσόκος και Δήμος Χλιωπτσιούδης.
Η τόλμη της ανθολόγησης του καινούργιου – παρόλο που αρκετοί από τους δημιουργούς αυτούς έχουν καταθέσει έργο χρόνων αναγνωρισμένο– επικοινωνεί και συνάδει και με τον τίτλο της Ανθολογίας που είναι παρμένος από τον γνωστό στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη «Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις» και που επαναδιατυπώνεται εδώ επεξηγηματικά, καθορίζοντας το πλαίσιο και τον στόχο.
Πράγματι, στα 75 ποιήματα του βιβλίου, η ποιητική ματιά γίνεται κριτική ματιά αναθεώρησης και περισυλλογής, καταγγελίας, αλλά και εσωτερικής αναδίπλωσης. Κι ακόμα: σε πολλά ποιήματα γίνεται λόγος για την ποίηση και τη γραφή – μια λειτουργία αυτοαναφορική που εμπνέει τη γλώσσα να μιλάει για τον εαυτό της, πυροδοτώντας τη γραφή, κρίνοντας τον ίδιο της τον λόγο. Η μαρτυρία αυτή έχει τον χαρακτήρα μιας εξομολογητικής ποίησης που μαζεύει τα υλικά της όπως τα ακριβά της αποθέματα, τη λέξη και τον στίχο, για να εκφραστεί, να πειραματιστεί και να καινοτομήσει.
Το βιβλίο διαβάζεται με απόλαυση. Το παράλληλο γερμανικό κείμενο ικανοποιεί τη γλωσσική περιέργεια του αναγνώστη και λειτουργεί, θα λέγαμε, σαν πόρτα ανοιχτή: στον πολιτιστικό διάδρομο μιας συνάντησης λόγου και γραφής, στην πνευματική επικοινωνία και στον διάλογο της τέχνης. Φροντίδα καλή: τα βιογραφικά συμπληρώματα, συγκεντρωμένα στο τέλος, δίνουν πληροφορίες για το έργο των δημιουργών, προσανατολίζοντας κατατοπιστικά τον αναγνώστη.
* Λέξεις αιχμηρές σαν πρόκες/Wörter spitz wie nägel, Δίγλωσση έκδοση (ελληνικά – γερμανικά)
Επιλογή και μετάφραση: Κατερίνα Λιάτζουρα (εκδόσεις Ρώμη, 2021 σ. 247).