ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΛΑΛΑΟΥΝΗ
έρμαιο
Ποιήματα
Εκδόσεις Μανδραγόρας, Αθήνα 2019
ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
ΕΝΑ ΚΟΙΝΟΤΟΠΟ ΘΕΜΑ ΧΩΡΙΣ ΚΟΙΝΟΤΟΠΙΕΣ
Γράφει η ΕΛΕΝΗ ΑΡΤΕΜΙΟΥ-ΦΩΤΙΑΔΟΥ
Μία νέα ποιήτρια κατορθώνει με την πρώτη της ποιητική συλλογή να δώσει το στίγμα ενός προσωπικού ύφους, μιας ιδιαίτερης εσωτερικής αναζήτησης. Καταπιάνεται με το πάντα δημοφιλές αλλά τετριμμένο ποιητικά θέμα του έρωτα, χωρίς να υποπίπτει σε κοινοτοπίες και φτηνούς μελοδραματισμούς. Οι λέξεις δεν έχουν σημασία μόνο ως επιλογή αλλά και ως διάταξη.
Άλλωστε το θέμα του έρωτα, από την εποχή της Ωραίας Ελένης, σε μία λογοτεχνική περιπέτεια διάρκειας τριών χιλιάδων περίπου χρόνων,έχει αναπτυχθεί στον ποιητικό στίβο σε όλα τα αθλήματα της σκέψης και του διαλογισμού. Επομένως, εκείνο που απομένει, σε μια νέα απόπειρα αιχμαλωσίας του στον λόγο, είναι η επιδίωξη κάποιου βαθμού πρωτοτυπίας, αρκετού να κρατήσει τον αναγνώστη με ένα επαρκές ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα της συλλογής.
Επιχειρώ, λοιπόν,μια σύντομη παρουσίαση της ποιητικής συλλογής «Έρμαιο» της Μαριάννας Λαλαούνη, για όλους τους προαναφερθέντες λόγους. Κι επειδή το παρόν πρέπει να διευκολύνει, με τις ανάλογες δημοσιεύσεις, την ποιητική συνέχεια μιας ελπιδοφόρας προοπτικής.
Η συλλογή « Έρμαιο», με είκοσι εννέα μόλις ποιήματα, όχι πολλά,για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο της επικάλυψης, αρκετά για να μας δώσουν την ιστορία του έρωτα, όπως την αναπτύσσει η Μαριάννα Λαλαούνη, ένα κύκλο με διακυμάνσεις, υπερβάσεις, ένα χώρο στον οποίο μπορεί κανείς έρμαιο να ζήσει και να πεθάνει, να γοητευτεί και να απογοητευτεί. Μα πρωτίστως είναι ένας χώρος στον οποίο δίνεται κανείς με εμπιστοσύνη.
Ξεφλούδισέ με σαν ώριμο φρούτο
που έπεσε στα πόδια σου
Κυριακή μεσημέρι
( Από το ποίημα Επιθυμία, σ. 29 )
Πόσο εύκολο είναι να αγαπήσεις;Πόσο δύσκολο να αγαπηθείς;Τα βασικά ερωτήματα της συλλογής, όπως αναδύονται μέσα από τις εικόνες που δημιουργεί, για να αποτυπώσει το μεγαλειώδες αλλά και το οδυνηρό του έρωτα.
Ο έρωτας, όμως, μέσα από μια φρέσκια νεανική ματιά, που πλάθει με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο τις λέξεις,για να δώσει την έκφραση καιτην περίληψη της γοητείας και της θλίψης που μπορεί να εμπερικλείει. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή με ωριμότητα, ωριμότητα που φαίνεται ότι έχει καλλιεργηθεί πρωτίστως εσωτερικά προτού γίνει ποίημα προς έκδοση, έτσι ώστε το κάθε ένα από τα είκοσι εννέα ποιήματα της συλλογής να ξαφνιάζει ευχάριστα με το καινούριο που προτείνει για κάτι τόσο παλιό και χιλιοειπωμένο.
Έρμαιο, δηλώνει από τον τίτλο ακόμα η ποιήτρια στον έρωτα. Δεν καθορίζει η ίδια τη μοίρα της, έχει αφεθεί σε αυτό που αποφασίζεται ερήμην της και δίνεται στη συλλογή με μια ευφάνταστη ποιητική εικόνα. Χαρακτηριστικά καταγράφει στο ομότιτλο ποίημα:
Τα χάδια σου
είναι μια γάτα που ακροβατεί
πάνω στην σπονδυλική μου στήλη
και τα όνειρά μου,
ποντίκια στα νύχια της
( Ποίημα Έρμαιο,σ. 12)
Ποίημα που φαίνεται να μην τελειώνει, αλλά μάλλον εγκαταλείπεται, κατά τον ποιητή Πωλ Βαλερύ, όπως και η ερωτευμένη γυναίκα εγκαταλείπει το σώμα και την ψυχή στον έρωτα. Πάντα, βεβαίως,με πίστη σε αυτόν.
Πιστεύω στις ημερομηνίες που χαράζονται στα σπλάχνα
των σεντονιών…{…}
Δίνομαι σημαίνει αφήνομαι
στο κενό,
στο κενό της μελωδίας των δοντιών σου.
( Από το ποίημα Ερωτική κατήχηση , . σ.13-14)
Γι’ αυτό και ο έρωτας προκύπτει καταλυτικός, καθοριστικός για οποιαδήποτε άλλη έκφανση της ζωής.
Τίποτα ξανά δεν θα ‘ναι το ίδιο
( Από το ποίημα Γραμμένο παιχνίδι, σ.15 )
Ωστόσο ο έρωτας, ως απόλυτο συναίσθημα, ακροβατεί ανάμεσα στη χαρά και τη λύπη,στην παρουσία και την απουσία. Για την πραγματικότητα αυτή η Λαλαούνη καταφεύγει και πάλι στην ιδιοσυγκρασία του ζώου, αφού ο έρωτας στην έντασή του μπορεί να απεκδυθεί τη λογική, να ενδυθεί τη φύση του ζώου.
Είναι άγρια η ζωή χωρίς εσένα.
Το θηρίο μέσα μου, με ζόρι το κρατώ συνετό.
Ξεροκαταπίνω, το χαϊδεύω με τα ακροδάχτυλά μου
{…} « Θα συνηθίσεις» του λέω σιγανά
Μα οι μέρες δεν κερδίζονται με ψέματα.
( Από το ποίημα Στάδιο πρώτο, σ. 20)
Χαρακτηριστικοί οι στίχοι της απώλειας.
Μια ξεριζωμένη χορδή χωρίς εσένα η φλέβα της ζωής μου
και η άρπα νεκρή αφού αίμα δεν κυλάει πια στις φλέβες της
( Από το ποίημα Ορφέας και Ευρυδίκη, σ. 30)
Χαρακτηριστικοί, όμως, και οι στίχοι της πίστης, με εικόνα και πάλι από τον πλούσιο κόσμο των ζώων. Μια επιλογή πολύ προσφιλής στην ποιήτρια.
Η ψυχή μου είναι ένας σκύλος που σκάβει απεγνωσμένα για κόκκαλα
στην αυλή της συγχώρεσής σου.
( Ποίημα Με πολλή πίστη, σ. 32 )
Και για το τέλος, με πλήρη συνειδητοποίηση του αναπότρεπτου πλέον στον έρωτα, αλλά με την πεποίθηση πως αυτό που έχει βιωθεί τόσο έντονα μέσα σε αυτόν δεν μπορεί να πεθάνει, αλλά συνεχίζει να υπάρχει στις ζωές που προχωρούν, ως καταληκτικό στίχο της συλλογής η Λαλαούνη σημειώνει:
Η αγάπη είναι η αιώνια κατσαρίδα που θα επιβιώσει.
( Από το ποίημα Εν αρχή ην το Χάος, σ. 41)
Ολόκληρη η συλλογή αποτελεί μια ρεαλιστική όσο και ρομαντική προσέγγιση,με τη ματιά στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον, όπως αρμόζει σε μια νεανική πίστη, άλλωστε, ποιητικά στραμμένη στην ελπίδα, σε ένα «φως που δεν σβήνει ποτέ». (σ. 40)
Η Λαλαούνη πολλά υποσχόμενη μπαίνει στο πεδίο της Ποίησης, με αξιώσεις υφολογικές και εκφραστικές. Κι αυτό το πρώτο της σκαλί δεν είναι λίγο, κατά τον Αλεξανδρινό ποιητή. Η ποίησή της, όμως, μας δημιουργεί προσδοκίες για το επόμενο βήμα.
