Scroll Top

Ευγενικά Σφυριά/Σημείωμα για την ποιητική συλλογή «Σκίτσα σε Έκλειψη Ηλίου» του Έλενου Χαβατζά – Παρουσίαση από τον Απόστολο Θηβαίο

Ναπολιτάνικο σημαίνει εκείνη η εσοχή ανάμεσα στα ψηλά κτίρια και τα αίθρια και τα λογιών της πόλεως θαύματα. Μια αίσθηση κλειστού ορίζοντα. Αυτός είναι ο δρόμος για τους πρίγκιπες. Απ΄εκεί ρίχνουν όσο φως χρειάζονται τα πράγματα για να μην χάσουν την μετέωρη ύπαρξή τους ανάμεσα στην φαντασία και την πράξη. Σαν θέλουν να παίξουν με το σύμπαν, τραβάνε ένα παρασόλι και κρύβουν τα πράγματα. Οι πρίγκιπες κατοικούν μια άλλη εποχή, πενθούν τ΄αλλόκοτο που το σκότωσε η λογική στα μαρμαρένια αλώνια. Οι πρίγκιπες βαδίζουν ως Ασμοδαίοι, βασιλείς των παλαιών ημερών, των καταβυθισμένων. Χαράζουν με το νύχι τους ευχές, ξοδεύουν τον ακριβό των τροπικών χρόνο,πρίγκιπες πάντα και Ενδυμίωνες.

Σε έναν τέτοιο πρίγκιπα ανήκουν τα Σκίτσα σε Έκλειψη Ηλίου του Έλενου Χαβατζά από τις εκδόσεις Βακχικόν που κυκλοφορούν ήδη στα χειμαζόμενα βιβλιοπωλεία, αινιγματικά, αμφορείς ναυαγισμένοι άλλων τρόπων. Ηλιοτρόπια με τις πλάτες στον τοίχο και Στάχτη με Φόντο κάποιο Τροπικό ονομάζονται οι δυο πρώτες συλλογές του Ε. Χαβατζά, από τις εκδόσεις Ομήγυρις και Βακχικόν αντίστοιχα. Το βιογραφικό λέει πως ο πρίγκιπας των Αθηνών συμμετέχει στο δρώμενο του κόσμου με έναν σωρό τρόπους, γυρεύοντας την ομορφιά μες στις λαμπρές τάξεις των αντιθέσεων. Μες στην ταπεινοφροσύνη του έθνους που γυρίζει και τους κυκλωτικούς μηχανισμούς που διέπουν σαν ιεροί κανόνες το πώς και το γιατί του κόσμου ο Έλενος Χαβατζάς προβάρει κάποια σκηνή από την βιογραφία της πόλης. Περαστικοί, αδέσποτα και τέχνη ατελής, σπαρμένη ιδιοφυία σε στυλ ανθρώπινο. Και το ρούχο της ομορφιάς που αν θέλεις να το γυρέψεις, θα το βρεις στις σελίδες των Σκίτσων. Κάπως σκισμένο, ας πούμε ότι απέμεινε από μια ματαιωμένη ανακωχή. Οι νύχτες των Σκίτσων φαντάζουν αττικές, πολύ κοντά στην αλήθεια του μακρινού Paradiso. Παζαρεύουν την ενοχή μας, κατατρώγουν την απόσταση φέρνοντας τούμπα την τάξη των πραγμάτων. Το φεγγάρι πετά, κάποιος αναρωτιέται αν τάχα φορά το καπέλο για μια λάθος εποχή. Και έτσι θεμελιώνονται οι υπενθυμίσεις, οι καιροί της παλίρροιας και οι κραυγές της θύελλας, μια σειρά από καρτερικές τρυφερότητες και ειρωνείες.

Στην μοντέρνα μοναξιά του ο πρίγκιπας Έλενος Χαβατζάς τραγουδά την σιωπή της αυλής τριγύρω. Η προοπτική του λογαριάζει ένα ολόκληρο, παλιό θέατρο με τους ρόλους, τα ρούχα, τις προχειρότητες και τα σκηνικά του. Με τις επαναστάσεις του που σε μια σπάνια αφορμή για συζήτηση ποιητική δεν σημαίνουν καμιά αλλαγή. Έτσι, γουστόζικο είναι το ήθος των καιρών μας και οι πρίγκιπες, θεέ μου πώς το ξέρουν. Τους υπολογίζουν πλήρωμα στο πλοίο των τρελών, επάνω τους ποντάρουν πράγματα αλλόκοτα, όπως τον κώδικα της βροχής και άλλα τέτοια. Γράφουν πρόζες σε ρυθμό βιωματικό.

Παρόμοια σημειώματα με αυτό έχουν κατά καιρούς επισημάνει την σχέση της ποίησης με το τοπίο και την οικεία εικονογραφία. Ο Έλενος κρατά μια ηλεκτρισμένη πολαρόιντ και συλλαμβάνει την μαρμαρυγή τριγύρω. Ο Έλενος που το όνομά του ουρλιάζει χρησμούς από κάθε γωνιά των αιώνων ψηλαφίζει την έρημο και τον καρπό του Ιούδα και εργάζεται επάνω στο πορτρέτο της ίδιας της ποίησης. Τι αξία έχουν όλα τούτα πέρα από μια ανταπόκριση στο μεγαλείο της εικόνας που καμιά πραγματικότητα και καμιά σύναξη ρυθμική δεν θα κατορθώσει να αναδείξει με την ελευθερία της ποίησης. Είναι ώρες που μες στα φιλμ βρέχει πεταλούδες και ασημένια τάσια και μέλλον. Τότε η πραγματικότητα που εξαίσια λερώνει δείχνει την μπαλωμένη της σοφία και το όνειρο συμβιβάζεται με το απομεινάρι του. Τέτοια είναι η ανθρωπιά, μια αυτοκρατορία γεννημένη κάτω από το φως των ίδιων μυστηρίων που κυλούν και χάνονται. Ραγισμένοι θεοδόλιχοι, εποχές που κάνουν τον κύκλο τους, υβρισμένα αισθήματα, μολυσμένα ποτάμια και ο γκρεμός στην άκρια του στίχου. Παρόμοιες φωτογραφίες μπορεί κανείς να βρει σε όλες τις εκδοχές αυτού του εύθραυστου φύλλου που ψιθυρίζει πάνω από τις στάχτες αυτής της συλλογής.

Ο Έλενος είχε λοιπόν ένα χάρισμα ανάλογο με της Κασσάνδρας. Μάντευε το μέλλον, θρηνούσε τον Πάρη, παζάρευε την τύχη της Τροίας, γελούσε με το θηρίο που απειλούσε τον Έκτορα, ποιος το ξέρει. Όταν δεν έβλεπε κανείς άφηνε λιτά τα σκονισμένα του μανίκια, φτερά βασανισμένα πάνω από το τεντωμένο νερό. Άναβαν τότε όλα τα φώτα του απίθανου δρόμου και οι άνθρωποι αγαπούσαν ορμητικά.

Κάποια τέτοια γραμμή συνεχίζει ο ποιητής των εκδόσεων Βακχικόν που με το χάρισμά του και με τα Σκίτσα σε Έκλειψη Ηλίου αναστατώνει τα στέρεα πράγματα. Ο Έλενος Χαβατζάς βάζει φωτιά στις λεπτομέρειες αφήνοντας κατά μέρους τους νεωτερισμούς για χάρη της αλήθειας. Με νεύματα σεπτά κάτι άλλο μας θυμίζει, κάτι στο ύψος της εισπνοής. Από τις εκδόσεις Βακχικόν τα ευγενικά σφυριά του Έλενου Χαβατζά.