Ο Πασχάλης Κατσίκας εμφανίζεται σε όψιμη ηλικία στα ελληνικά, γράμματα επιβεβαιώνοντας τη μη ύπαρξη γενεών στην ελληνική ποίηση, όπως το θέσαμε και παλαιότερα[1] (υποσημείωση). Τα «ρετάλια» (Γράφημα, 2020) είναι μόλις η δεύτερη συλλογή του. Είναι όμως εμφανής η γλωσσική ωριμότητα του δημιουργού, την οποία συνδέει με τον προβληματισμό μιας ώριμης βιολογικά ηλικίας. Χωρίς να καινοτομεί σε ζητήματα αισθητικής, προκαλεί την προσοχή μας με το στοχαστικό περιεχόμενο των συνθέσεών του (μείζονα διαταραχή, υστεροφημία). Το εξομολογητικό βίωμα (εικονικός πνιγμός) ή το ψευδοβίωμα (με την ποίηση, αερικά, μην φοβάσαι το Ωμέγα, τις νύχτες) γίνονται αφορμή για να παρασύρει τον ακροατή/αναγνώστη στις δικές του στοχαστικές ατραπούς.
Η σύνδεση του θανάτου με τη ζωή, η προβολή της φθοράς και του εφήμερου ανθρώπινου βίου φέρνουν στην επιφάνεια δύο κόσμους: του χτες και του σήμερα. Το φυσικό στοιχείο (πανίδα, ουράνια σώματα) και συμπλέκεται με το ανθρώπινο και την αγωνία του δημιουργού, όπως συναντάται μόνο στην ποίηση της περιφέρειας[2]. Οι ποιητές των περιφερειακών άστεων, κινούμενοι μεταξύ φύσης και πόλης, ενσωματώνουν το φυσικό περιβάλλον στη στιχουργική τους με έναν ιδιαίτερο εμπειρικό τρόπο. Δεν είναι τυχαία η απουσία της αστικής εικόνας∙ αντίθετα, διακρίνεται ένας προσανατολισμός προς το “ανθρώπινο” στοιχείο. Χώροι και πρόσωπα εμφανίζονται πολύ οικεία.
Η γλώσσα των ποιημάτων της συλλογής είναι προσαρμοσμένη στο στοχαστικό περιεχόμενο και την προσοχή του δημιουργού στο ανθρώπινο δράμα (στο παζάρι της Ξάνθης, βρέχει, στην αποικία του έρωτα). Άλλοτε μεταχειρίζεται αλληγορίες (ο μόδιστρος, στον Άδη είδα πουλιά, η κερασιά, οι βυσσινιές) για να εκφράσει μία αγωνία για τη φθορά και το αναπόφευκτο (μην φοβάσαι το Ωμέγα, ανακυκλώσιμοι, επανεκκίνηση, υστεροφημία, οικογενειακή φωτογραφία). Λιτή, σχεδόν προφορική, η γλώσσα του δένει λειτουργικά με το περιεχόμενο. Ρήματα και ουσιαστικά κυριαρχούν. Ο Κατσίκας μετασχηματίζει παρωδιακά διακείμενα από την αρχαία γραμματεία και τη μυθολογία σε σύμβολα και την έκφραση της αγωνίας για την τραγικότητα της ανθρώπινης φύσης (στον Άδη είδα πουλιά, υστεροφημία, πατέρα, όνειρα, τελεία και παύλα).
[1] βλ. Χλωπτσιούδης, Δ. (2019). Ποίηση της αγανάκτησης. Μανδραγόρας (23/07/2019) https://mandragoras-magazine.gr/ποίηση-της-αγανάκτησης-δήμος-χλωπτσι/14772
[2] βλ. Χλωπτσιούδης, Δ. (2016). Προσεγγίζοντας την ποίηση της περιφέρειας. https://www.academia.edu/33412021/.