Η ψυχική ασθένεια ως αρχετυπική σύγκρουση με τη Σκιά – Κριτική από τον Δήμο Χλωπτσιούδη

Η επανέκδοση της βραβευμένης «έκτης μέρας» (Μανδραγόρας, 2021, α’ εκδ. Γαβριηλίδης, 2015) της Βασιλείας Γεωργίου επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της μελαγχολίας και των δυσκολιών κάθε ψυχικής ασθένειας. Η συγγραφέας εστιάζει την αφήγηση στον ασθενή και τον πολύ στενό περίγυρό του, εξυφαίνοντας μία πλοκή που συναρπάζει με την οπτικοποίηση της ασθένειας.
Η Γεωργίου καταφέρνει με μαεστρία να μετατρέψει σε δράση τις εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων. Η εφαρμογή της τεχνικής γραφής show it, don’t tell it επιτρέπει στον αναγνώστη να παρακολουθεί την αφήγηση ως θεατής και να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα, συμμετέχοντας στο έργο. Απουσιάζει κάθε περιττό στοιχείο στην αφήγηση και την περιγραφή. Κάθε πληροφορία αποτελεί λειτουργικό στοιχείο για τη δράση και τις συγκρούσεις μεταξύ των ηρώων. Οι συγκρούσεις σε κάθε έργο αποτελούν τα σημεία που προωθούν τη δράση. Η Γεωργίου αξιοποιεί τις κρίσεις, τυχαία ή περιστασιακά γεγονότα, για να οδηγήσει σε συγκρούσεις, ώστε το τέλος να εμφανίζεται ως λογική απόρροια των αδιεξόδων του πρωταγωνιστή.
Επίκεντρο είναι ο πάσχων ήρωας. Κινούμενη η πλοκή μεταξύ παραλόγου και σκηνών καθημερινότητας, αισιοδοξίας (για την υγεία του ήρωα) και υποτροπής, αγωνίας για τον άλλο και εσωτερικού πόνου, παρασύρει τον αναγνώστη σε μία διαρκή αναζήτηση του ψυχικού κόσμου τόσο του ασθενή όσο και των οικείων του που με δύναμη εσωτερική παλεύουν για τη ζωή του. Η νουβέλα της Γεωργίου επενδύει ιδιαίτερα στην αποτύπωση της ενδοπροσωπικής σύγκρουσης του ασθενή. Χωρίς συνείδηση της ασθένειάς του και με ακλόνητη πίστη ότι είναι νεκρός, συνεχίζει να ενδιαφέρεται για τους γύρω του. Πάνω σε αυτή την αγωνία οικοδομείται η εσωτερική αντίφαση που βιώνει ο ήρωας. Η εσωτερική αυτή σύγκρουση μοιάζει με μάχη συμφιλίωσης αντίπαλων δυνάμεων μέσα στο άτομο, έναν ψυχολογικό αγώνα που λαμβάνει χώρα μέσα στον χαρακτήρα και προκαλείται από συναισθήματα αγάπης και φόβου και από τις συγκρουόμενες επιθυμίες και την ψυχική ασθένεια.
Η συγγραφέας μετατρέποντας σε δράση την εσωτερική σύγκρουση, φέρνει στην επιφάνεια τα αρχέτυπα του Γιουνγκ και τη σύγκρουση με τη σκιά. Πρόκειται για μια σύγκρουση με τον σκοτεινό εαυτό. Οι συμπαραστάτες χαρακτήρες πασχίζουν να τιθασεύσουν την ορμή της, επιφέροντας κρίσεις και συγκρούσεις. Η επιλογή αυτή εμβαθύνει στον ψυχισμό του ήρωα και φωτίζει με εσωτερική εστίαση πτυχές της ασθένειας. Διεισδύει στο εγώ του πρωταγωνιστή και μέσα από τη μάχη του αφηγείται το εξαήμερο ταξίδι του. Η σύγκρουση με τη σκιά γίνεται εντονότερη, όταν ο ήρωας προσπαθεί να διατηρήσει την περσόνα. Ως περσόνα ο Γιουνγκ όρισε το δημόσιο προσωπείο του ανθρώπου πίσω από το οποίο προσπαθεί να κρύψει τον πραγματικό εαυτό και τα βαθύτερα συναισθήματά του από τον κοινωνικό περίγυρο. Για τον Γιουνγκ στον ιδανικό κόσμο η περσόνα αντανακλά τη φύση του επιθυμητού εγώ προς τον έξω κόσμο. Και αυτό ακριβώς προσπαθεί απεγνωσμένα να πετύχει ο κεντρικός ήρωας.
Στη μάχη αυτή της σύγκρουσης του επιθυμητού με το αδιόρατο πραγματικό απαιτείται το άτομο να συνειδητοποιεί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Η απουσία όμως αυτής της συνειδητοποίησης επιτρέπει στη συγγραφέα να οργανώσει την πλοκή με τέτοιο τρόπο, που ο αναγνώστης –σαν σε αστυνομικό μυθιστόρημα– να καλείται να ερμηνεύσει κάθε γρίφο. Ο τελευταίος πρέπει να ξεπεράσει τα εμπόδια του παραλόγου και των αλληγορικών σκηνών, προκειμένου να συλλάβει την πλήρη εικόνα της εγκατάλειψης του εαυτού και της τελικής νίκης της σκιάς.
Η Βασιλεία Γεωργίου παραδίδει ένα έργο σημαντικό, το οποίο παρουσιάζει με ζωντάνια τον τρόπο που η επιθυμία του θανάτου καταλαβαίνει έναν ψυχικά ασθενή και όλες τις εσωτερικές συγκρούσεις που εκείνος βιώνει. Περιορίζοντας την αφήγηση μόνο στα ουσιώδη, εκείνα τα στοιχεία που είναι αναγκαία για την εξέλιξη της πλοκής και την αποτύπωση του εσωτερικού κόσμου των ηρώων, η συγγραφέας απομακρύνεται από τη συναισθηματική διεκτραγώδηση της ασθένειας. Σαν κινηματογραφική κάμερα καταγράφει τις ενέργειες (και τις σκέψεις) το όνειρό μου μέσα από έναν οργανωμένο και ρεαλιστικό λόγο, μεταφέροντας ασυνείδητα τον αναγνώστη στον σκηνικό χώρο όπου λαμβάνει χώρα η δράση.