Το νεφελώδες όνειρο των εννέα (Λέμβος 2021), θεωρείται το σημαντικότερο έργο της κορεατικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του, ο Κορεάτης μυθιστοριογράφος Κιμ Μαν Τσουνγκ (1637–1692), υπήρξε διαπρεπής νεο-Κομφουκιανός λόγιος και πολιτικός. Ανήκε στην υψηλότερη κοινωνική τάξη της Κορέας. Πέρασε την κρατική εξέταση δημόσιας υπηρεσίας και ανεβαίνοντας στις επίσημες βαθμίδες, έγινε βασιλικός ακαδημαϊκός σύμβουλος και υπουργός κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σουκγιόνγκ, ενώ εξορίστηκε δύο φορές για συμμετοχή σε πολιτικές φράξιες της εποχής.
Το νεφελώδες όνειρο των εννέα παρουσιάζει αυτοβιογραφικά και bildungsroman στοιχεία (μυθιστορήματος διαμόρφωσης και ενηλικίωσης). Κινείται μέσα σε κλίμα παραμυθιού και ονείρου, ενώ αποτελεί αποτύπωση των αρχών του Κομφουκιανισμού, του Ταοϊσμού και του Βουδισμού, των τριών μεγάλων θρησκειών της Κίνας και της Άπω Ανατολής.
Η πλοκή τοποθετείται στην Κίνα προς το τέλος της δυναστείας των Τανγκ (στα μέσα του 9ου αιώνα). Η Κίνα συμπεριελάμβανε και την Κορέα μέχρι το 935 που δημιουργήθηκε το βασίλειο της Κορέας, ενώ οι Τανγκ παρέμειναν στην εξουσία έως το 906 μ. Χ. Ο βουδισμός έφτασε σε μεγάλη ακμή υπό την ηγεμονία της Δυναστείας των Τανγκ. Δημόσια έργα, τεράστιες πόλεις, εμπόριο, βιοτεχνία, τέχνες, φιλολογία, αναπτύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό και η αυτοκρατορία απέκτησε κοσμοπολίτικο χαρακτήρα.
Γραμμένο στα κινέζικα Το νεφελώδες όνειρο των εννέα υπήρξε το αγαπημένο βιβλίο των ενάρετων γυναικών της εποχής. Θεωρείται το μεγαλύτερο έργο της κορεατικής φαντασίας, ενώ θέτει ζητήματα φιλοσοφικά και υπαρξιακά. Αφηγείται την ιστορία του Σονγκ-γιν, του Δίχως Πονηριά νεαρού βουδιστή μοναχού, ο οποίος υπακούει στο θέλημα του Μεγάλου Δασκάλου του Γιουκ Κουάν που εξηγούσε καθαρά τη Διαμαντένια Σούτρα. Εκπληρώνοντας ωστόσο αποστολή που του ανέθεσε, υποπίπτει σε δύο σοβαρά αμαρτήματα: δέχεται να πιει κρασί, που απαγορεύεται αυστηρά από τον Βούδα και μαγεύεται από την παρουσία οχτώ νεράιδων τις οποίες συναντά στον δρόμο.
Τα παραπτώματα θα οδηγήσουν στην αποπομπή του από το βουδιστικό τάγμα και στην τιμωρία τού να ξαναγεννηθεί ως κάποιος άλλος. Σύμφωνα με το Βουδιστικό πρότυπο ο άνθρωπος πρέπει να περάσει από πλήθος μετενσαρκώσεων, για να πληρώσει το καρμικό του χρέος. Ο Σονγκ-γιν θα επιστρέψει στη γη ως Σο-γιου, φτωχός γιος ερημίτη.
[…] Και πριν φτάσει στην εφηβεία του, ο Σο-γιου (Σονγκ-γιν) ήταν τόσο ελκυστικός όσο και ικανός. Ο κυβερνήτης της χώρας του τον ονόμαζε Υπέροχο Νεανία και τον πρότεινε για την Αυλή. Αλλά ο Σο-γιου, λόγω της μητέρας του, αρνήθηκε όλες τις εύνοιες. Στα δεκαπέντε, με το ειλικρινές και όμορφο πρόσωπο που είχε, έλεγαν ότι έμοιαζε με τον Πανάκ της αρχαίας Κίνας (μεγάλης ομορφιάς νέο του 300 μ. Χ.). Η φυσική του δύναμη ήταν απαράμιλλη, ενώ η ικανότητά του στα κλασικά βιβλία και τη στιχουργική ήταν εξαιρετική. Ήταν καλά εκπαιδευμένος στην αστρονομία και τη γεωμαντεία, ενώ στις στρατιωτικές γνώσεις -πέταγμα δόρατος και ξιφομαχία με κοντό σπαθί- ήταν πράγματι εξαίσιος. Τίποτα δεν μπορούσε να του σταθεί εμπόδιο. Στην προηγούμενη ύπαρξή του ήταν άνθρωπος με εκλεπτυσμένα γούστα, οπότε το μυαλό του ήταν καθαρό και η καρδιά του ευγενικά διατεθειμένη και φιλελεύθερη. Έλυνε επιδέξια τα μυστήρια της ζωής, όπως κάποιος θα έσχιζε ένα μπαμπού όντας εντελώς διαφορετικός από τους υπόλοιπους. […] (Σελ. 31-32)
Μορφωμένος και ταλαντούχος ο Σονγκ-γιν, με το χάρισμα της ευφυΐας, της ευγένειας και του ποιητικού λόγου, από τη φτωχική κατοικία του θα φτάνει στην πρωτεύουσα. Θα αριστεύσει σε διαγωνισμό ποιητικής σύνθεσης και θα κερδίσει την εύνοια του αυτοκράτορα (αυτοβιογραφικά στοιχεία). Εξαιτίας του ήθους, των διπλωματικών ικανοτήτων και του θάρρους του στη μάχη, θα γίνει αρχιστράτηγος σε μια σειρά από εντυπωσιακές μάχες. Κατά την πορεία της ζωής, θα συναντήσει τις οχτώ νεράιδες, ανθρωπόμορφες πλέον και υποψήφιες νύφες του. Καθώς οι επιτυχίες του θα αυξάνονται, ο ήρωας θα αποκτά σοφία και αυτογνωσία. Διδασκόμενος από τις εμπειρίες του, θα οδηγηθεί στην ενηλικίωση και θα προσεγγίσει τις βασικές αλήθειες της διδασκαλίας του Βούδα.
Το έργο αντανακλά την ανατολίτικη φιλοσοφία και παράδοση. Τον σκοπό του Ταοϊσμού, που είναι η απάρνηση του κόσμου και η ταύτιση με τη φύση, αλλά και την αντίληψη ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο ή απόλυτο, ότι τα πάντα βρίσκονται σε κατάσταση εναλλαγής δυο αντίθετων σημείων, του γιν και του γιανγκ (θηλυκό και αρσενικό).
Η διπλή υπόσταση του γιν και του γιανγκ είναι έντονη στο μυθιστόρημα. Ο ίδιος ο ήρωας παρουσιάζεται με διπλή φύση (Σονκ-γι και ο Σο-γιου, ήρωας και μετενσάρκωση). Για να υλοποιήσει τους στόχους του μεταμφιέζεται σε γυναίκα, αλλά και η μία νεράιδα παρουσιάζεται στην αρχή ως άνδρας. Οι δύο φύσεις συνυπάρχουν. Οι γυναίκες διαθέτουν άυλη και ανθρώπινη υπόσταση. Οι φίλες έχουν το ταίρι τους, αποτελούν δυάδα στην οποία το ένα μέλος συμπληρώνει το άλλο.
Το έργο συνοψίζει το Κομφουκιανικό πρότυπο που θεωρεί ως βασικές αρχές την εντιμότητα και τη σύνεση, την εργατικότητα, το ήθος, την υπακοή, τον σεβασμό προς τους πρεσβυτέρους. Πιστεύει στον ευγενή άνθρωπο της αρετής, στη σωστή ερμηνεία των ρόλων της κοινωνίας και στις ειρηνικές τέχνες (μουσική, ποίηση, χορό). Ο άνθρωπος οφείλει να αποτελεί υπόδειγμα, ενώ για να ασκεί κάποιος ηγετικά καθήκοντα, πρέπει να αποτελεί πρότυπο αρετής και ακεραιότητας.
[…] Υπάρχουν τρεις θρησκείες στη γη, ο Κομφουκιανισμός, ο Ταοϊσμός και ο Βουδισμός. Μεταξύ των τριών, ο Βουδισμός είναι ο πιο πνευματικός, ο Κομφουκιανισμός ασχολείται με επίγεια ζητήματα και έχει να κάνει με τα καθήκοντα του ανθρώπου προς τον άνθρωπο. Βοηθά στο να υπάρχει η αιωνιότητα. Ο Ταοϊσμός σχετίζεται με το ομιχλώδες, το άγνωστο και, παρ’ όλο που έχει πολλούς οπαδούς, δεν υπάρχει καμία απόδειξη για την αλήθειά του.
Από τότε που παραιτήθηκα από το αξίωμά μου, ονειρευόμουν τον διαλογισμό ενώπιον του Βούδα. Αυτή είναι η απόδειξη της συγγένειάς μου με τον Θεό […] Η οδός που δεν έχει γέννηση και θάνατο με γοητεύει και διώχνει όλες τις θλίψεις της ζωής. […] (σελ. 331)
Σύμφωνα με τη Βουδιστική αντίληψη, ο Θεός είναι μια αυταπάτη, όπως και ο υλικός κόσμος, ακόμα και το Εγώ. Δεν υπάρχει αρχή και τέλος. Υπάρχει μόνον ηθική ζωή, ένας ατέρμων κύκλος γέννησης και θανάτου, καθώς και κλήση ανώτερων όντων μέσω του διαλογισμού τα οποία βοηθούν τον πιστό να φτάσει στη φώτιση της κατάστασης Νιρβάνα.
Γεμάτο θεούς, θεές και νεράιδες της λαϊκής παράδοσης το έργο διακρίνεται για τον υψηλό λυρισμό και την παραμυθική του αφήγηση. Τα γεγονότα συχνά λαμβάνουν χώρα σε κόσμο μαγικό που δηλώνεται αόριστα ως πέρα από τους λόφους. Ο μυθοπλαστικός ήρωας περνά εύκολα στον παραμυθικό χρονότοπο. Ο χρόνος παγώνει στον πραγματικό κόσμο και η μετάβαση γίνεται με ένα πέταγμα, ένα αεράκι, έναν ανεμοστρόβιλο ή με το όνειρο το οποίο συνιστά προσήμανση όσων θα ακολουθήσουν ή έκφραση ασυνειδήτου. Ο λόγος είναι παρατακτικός και ευθύς, όπως στο παραμύθι, η γλώσσα λιτή, πυκνή, ανεπιτήδευτη, οι εικόνες και οι παρομοιώσεις αντλούνται από τη φύση και είναι πολύ παραστατικές.
Το ποιητικό αριστούργημα του Κιμ Μαν Τσουνγκ Το νεφελώδες όνειρο των εννέα μεταφέρει όλη τη γοητεία των παραμυθιών της Ανατολής. Μαγικοί αριθμοί και τελετουργίες, άυλα πνεύματα και γοργόνες, στοιχειά του νερού και λίμνες με δηλητηριασμένα νερά. Ο χρόνος μετριέται με φεγγάρια (τη δέκατη πέμπτη ημέρα του ένατου φεγγαριού), όπως στο παραμύθι. Από τον κόσμο του ονείρου μεταβαίνουμε στον πραγματικό κόσμο, από τον κόσμο των νεκρών στον κόσμο των ζωντανών.
Αναπαρίσταται το κλίμα της εποχής, η παράδοση, η τέχνη. Ομορφιά, λόγος, τιμή. Οι πέντε νόμοι του Κομφούκιου (καθήκον στο βασιλιά, καθήκον στον πατέρα, καθήκον στον μεγαλύτερο αδελφό, καθήκον στον σύζυγο, καθήκον στον φίλο) ενώνονται με τις τρεις σχέσεις στη ζωή μιας γυναίκας (καθήκον στον κυρίαρχο, καθήκον στον πατέρα, καθήκον στον σύζυγο) και άλλες αντιλήψεις. Οι γυναίκες είναι νεράιδες με ονόματα από τη φύση (Φεγγαρένια, Συννεφένια, Χελιδόνα, Αγριόχηνα, Ορχιδέα) ή σεβάσμιες μητέρες. Ο λόγος ποιητικός, η παρουσία της ποίησης έντονη, όπως και του ζωικού και φυτικού βασιλείου, ενώ το κρασί αποτελεί σταθερό στοιχείο ευωχίας.
Η γυναίκα παρουσιάζεται υποταγμένη στη θέληση του πατέρα ή του συζύγου. Ο πατέρας αποφασίζει ποιον θα νυμφευτεί. Κόσμημά της η ευγένεια. Ασχολία της τα εργόχειρα, αλλά και η ποίηση. Οι γυναίκες της υψηλής τάξης χορεύουν, κεντούν, τραγουδούν, συμμετέχουν σε έφιππη τοξοβολία ή στον χορό του σπαθιού -τέχνη που χάθηκε, κατά τον συγγραφέα, και την οποία νοσταλγεί. Ο έρωτας δεν ενοχοποιείται, όμως η γυναίκα αποτελεί μέσο, όχι αυταξία. Ο σύζυγος δικαιούται πολλές γυναίκες (πολυγαμία). Οι νέοι και οι νέες παντρεύονται από την εφηβεία. Ο Αυτοκράτορας είναι Πατέρας, η Αυτοκράτειρα Μητέρα, πατερναλισμός, αποτέλεσμα ανάγκης για ενότητα λόγω των πολιτικών αναταράξεων της εποχής.
Αναπαρίσταται ο πλούτος, η χλιδή, τα αυτοκρατορικά ήθη της Ανατολής, η αγάπη για τα άλογα. Αγώνες, κυνήγι, ποίηση, ο βασιλιάς πάνω από όλα. Ακμή και παρακμή: o νόμος της ζωής. Συνεχείς συνειρμοί στην ιστορία, το παρελθόν, τη λογοτεχνία.
Η πολύ καλή μετάφραση της Ελένης Κατσιώλη, στο μυθιστόρημα του Κιμ Μαν Τσουνγκ Το νεφελώδες όνειρο των εννέα, ο πρόλογος, οι σημειώσεις, συμβάλλουν στην κατανόηση μιας πολύ διαφορετικής κουλτούρας, όπου το Ασυνείδητο και Συνειδητό ενώνονται σε ένα υπαρξιακό, ευφάνταστο και ποιητικό μυθιστόρημα, για να καταδειχθεί πως πάνω από την ομορφιά και τα πλούτη, πάνω από την επιτυχία και την αίγλη, βρίσκεται η πνευματικότητα, η μόνη οδός προς τον προσδοκώμενο Παράδεισο.
[…] Ο Μεγάλος Δάσκαλος, βλέποντας την πίστη και την αφοσίωση του Σονγκ-γιν, κάλεσε τους μαθητές του και είπε: «Ήρθα από έναν μακρινό τόπο στην Αυτοκρατορία των Τανγκ για να κηρύξω την Αλήθεια. Επιτέλους βρήκα έναν που μπορεί να πάρει τη θέση μου ήρθε η ώρα να φύγω».
Πήρε το ένδυμά του, το πιάτο της ελεημοσύνης, το δοχείο του νερού, τη διακοσμημένη ράβδο, τη Διαμαντένια Σούτρα και τα παρέδωσε στον Σονγκ-γιν, αποχαιρέτησε και πήρε τον δρόμο προς τα δυτικά. (σελ. 338)