Στο νέο μυθιστόρημα του Νίκου Δαββέτα, «άντρες χωρίς άντρες», συνυπάρχουν, όπως και στα προηγούμενα έργα του, η μυθοπλασία και η Ιστορία με διαπλοκή διακλαδισμών προς το εσωτερικό και βαθιά προσωπικό, ανθρώπινο και υπαρξιακό πεδίο. Ο καμβάς πάνω στον οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία, ξεκινάει από την εποχή της Κατοχής και του Εμφύλιου, διατρέχει την περίοδο της Απελευθέρωσης, της Δικτατορίας, της Μεταπολίτευσης και φτάνει μέχρι το πρώτο μνημόνιο και την οικονομική κρίση του 2010. Η αφήγηση γίνεται από την οπτική γωνία τριών αντρών: του πατέρα, του γιου και του καλύτερου του φίλου, αντρών που αναζητούν άντρες, συνδέονται με άντρες, χάνουν άντρες, ανθρώπων που διεκδικούν ανθρώπους, εξιδανικεύουν ανθρώπους, αποκαθηλώνουν – αποχωρίζονται ανθρώπους.
Μέσα σε αυτή την ανθρωπογεωγραφία, ο πατέρας, στα πρόθυρα του θανάτου, αφηγείται την ιστορία του ξεκινώντας από τα σπίτια τα οποία κατοίκησε από το 1944 όπου κατέφυγε στην Αθήνα εξαιτίας του αδελφού του που ήταν μέλος των Ταγμάτων και της οργάνωσης «Χ». Πλατεία Βάθης, Κοδριγκτώνος, πλατεία Αμερικής, Σύνταγμα, Παπάγου, Κυψέλη. Χάρτης σπιτιών – χάρτης της ιστορίας του πατέρα – χάρτης της Ιστορίας του τόπου. Ωστόσο, ο εν λόγω χάρτης αποτελεί, κυρίως, την αφορμή για να εκφραστούν και να αναδειχθούν οι ήρωες, τα μυστικά και τα πάθη τους, οι πιο μύχιες συνιστώσες που τους συγκροτούν και τους διαφοροποιούν ή τους ενώνουν.
Τα παραπάνω υπηρετούνται έξοχα από την εξαιρετική χρήση της γλώσσας, την οικονομία στην αφήγηση και την έξυπνη αποδόμηση της ροής της πληροφορίας η οποία όχι μόνο συνομιλεί με τα σύγχρονα αιτήματα της αφηγηματολογίας, αλλά δίνει χώρο στους τρεις άντρες να εκφραστούν χωρίς λογοκρισία. Η σταδιακή και συχνά, έμμεση απόδοση των λεπτομερειών που συγκροτούν την πλοκή, κινεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη ως προς την ανάκαλυψη των κρυφών παραγόντων που επηρεάζουν τους ήρωες. Κι εδώ έγκειται η μαγεία του βιβλίου: το καλό και το κακό, οι αναπόφευκτες ανθρώπινες ατέλειες και κυρίως, οι ελλείψεις συνυπάρχουν αρμονικά με τις δυνάμεις των ηρώων, τα καταφύγια ή τις πανοπλίες τους δημιουργώντας ένα κλίμα στο οποίο ο αναγνώστης νιώθει οικεία να αφεθεί είτε βιώνοντας την ταύτιση, είτε προσδοκώντας την.
Ο πατέρας στο «άντρες χωρίς άντρες» είναι ακροδεξιός, παρακρατικός, ομοφυλόφιλος. Η αφήγηση περιστρέφεται γύρω από την αποκάλυψη του μυστικού του βίου στον γιο ως κύκνειο άσμα αποχαιρετισμού. Το ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι ο πατέρας, στην ουσία, δεν έχει ιδεολογία, η πολιτική θέση είναι μια κρυψώνα. Ως εκ τούτου, οι τρεις αφηγηματικές φωνές μπλέκονται χωρίς να δημιουργούν σύγχυση ή δυσκολία διαμορφώνοντας ένα υπέροχο ψηφιδωτό πολυφωνίας όσον αφορά στις ιστορίες, στις πολιτικές θέσεις και, κυρίως, στα βιώματα της μοναξιάς, του τραύματος, της ματαίωσης, της έλλειψης άντρα ως πρότυπο ή μέντορα, ως ήρωα ή πολεμιστή, ως Άντρα.
Το «άντρες χωρίς άντρες» είναι ένα βιβλίο αποκάλυψη. Όχι μόνο λόγω της γοητευτικής γραφής και του ιδιαίτερου ύφους του συγγραφέα αλλά γιατί προσεγγίζει την ξενότητα με ειλικρινή εγγύτητα καθιστώντας το «ξένο», το «άλλο», το «αλλότριο», οικείο και τόσο κοντινό. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από μια κατανόηση πάνω στις πιο βαθιές σκέψεις και αδυναμίες των ηρώων, των ιστορικών προσώπων, του άντρα, του ανθρώπου, του αναγνώστη. Μας συγκινεί βαθιά και μας ενθαρρύνει να μοιραστούμε την υπαρξιακή αγωνία της αναζήτησης της επαφής, της ομορφιάς, της τρυφερότητας και έτσι, να νιώσουμε λιγότερο μόνοι, ακόμη λιγότερο «άνθρωποι χωρίς ανθρώπους» μιας και τα πλάσματα, μυθικά, ιστορικά ή πραγματικά, υπάρχουν όσο δεν έχουν ξεχαστεί και αυτά είναι, ίσως, η πιο σκληρή καταγωγή, παρέα με το αίμα.
Νίκος Δαββέτας, «άντρες χωρίς άντρες»/Εκδ. Πατάκη