Το βιβλίο της Γεωργίας Βεληβασάκη είναι από μόνο του ένα πλούσιο γεγονός, καθώς πρόκειται για το πρώτο που εκδίδεται στην Ελλάδα με αυτή τη θεματική. Μας εισάγει στην επιτελεστική ποίηση (performance poetry), ένα νέο ποιητικό είδος –ως έκφραση του μεταμοντέρνου αιτήματος–, αποσαφηνίζοντας, μέσα από γλωσσολογικές και φιλοσοφικές προσεγγίσεις, τι είναι, για ποιο λόγο η εποχή μας την επιτάσσει και ποια η γενεαλογία της. Ο αναγνώστης θα βρει κεφάλαια τεχνικής καθοδήγησης όπου συστηματοποιούνται τα βασικά της γνωρίσματα, καθώς και τα εργαλεία που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός επιτελεστικού ποιητικού έργου. Συμπεριλαμβάνονται, επίσης, συνεντεύξεις ποιητών-performers, μεταξύ των οποίων του σπουδαίου Γάλλου ποιητή Julien Blaine. Πέραν τούτων, η Γεωργία Βεληβασάκη με υποδειγματικό τρόπο μάς συνδέει με τη διεθνή σχετική βιβλιογραφία, συστήνοντάς μας παράλληλα και Έλληνες δημιουργούς που καταθέτουν το δικό τους έργο στο πεδίο. Έχει ενδιαφέρον ότι μας παραπέμπει σε πολυάριθμους ψηφιακούς τόπους, ούτως ώστε, παρακολουθώντας την ανάπτυξη της μελέτης της, να έχουμε τη δυνατότητα, μέσω της τεχνολογίας των Qr-codes, να γευθούμε με αμεσότητα μια μεγάλη ποικιλία σχετικών ποιητικών επιτελέσεων/παραστάσεων και κατορθωμένων έργων.
Το βιβλίο αυτό είναι μια πρόσκληση/πρόκληση να επανασυνδεθούμε με τον φυσικό μας εαυτό και μέσα από αυτή την αποκατάσταση να αναγνωρίσουμε και να παραδεχτούμε τις «αναπηρίες» μας ως παιδιά μιας μιας κοινωνίας κυριευμένης από την αισθητική και τους κώδικες της αγοράς με τα προσχεδιασμένα πρωτόκολλα χαράς: επιτυχία, κατάκτηση, πιστοποίηση, πειθάρχηση, ομογενοποίηση –αντί της εξέλιξης, της κατανόησης, της ενσυναίσθησης, της ανοχής, της ελευθερίας και της ιστορικής συλλογικότητας–, μιας κοινωνίας που συνεχώς αποϋλοποιείται, με το βίωμα να εκπίπτει σε ψηφιακή προσομοίωση στον κυβερνοχώρο. Η «επιτέλεση» (performance) ως ποιητική έρχεται ως μια πρόταση δραστικής ανα-νοηματοδότησης του εαυτού μέσα στον απτό κόσμο, τον πληθυντικό, τον συμπαντικό. Σε αυτό το πλαίσιο, η ποιητική γλώσσα αφήνει τη γραπτή σελίδα για να βρει εκ νέου την έκφρασή της ως ενεργός ήχος και ρυθμός. Το νόημα επανασημασιοδοτείται μέσα από το ίδιο το σώμα του ποιητή, που κινούμενο (in action) ζητά να συναντηθεί με τον «άλλον», συμπαρασύροντας τον αναγνώστη-θεατή-ακροατή σε ένα τρισδιάστατο ζωντανό συμμετοχικό ποιητικό γεγονός.
Το σπουδαιότερο επίτευγμα αυτής της σύνθετης εργασίας είναι ότι η συγγραφέας διαμορφώνει ένα σαφές περίγραμμα της σημερινής επιτελεστικής ποίησης στην Ελλάδα, προσφέροντάς μας θεωρητικά εργαλεία και μέτρα σύγκρισης για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να εξετάσουμε τη σύγχρονη παραγωγή λόγου, όχι μόνο σε αυτό το ιδιαίτερο πεδίο της τέχνης της ποίησης αλλά και γενικότερα, καθώς στις μέρες μας αποτελεί κοινό τόπο η ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε ό,τι αντιλαμβανόμαστε ως ειδολογική κατηγοριοποίηση και κανόνα.
Τέλος, αυτό που είναι η μεγάλη συνεισφορά του συγκεκριμένου βιβλίου στον επιστημονικό δημόσιο διάλογο των ημερών μας, αυτό που αποτελεί και τη σημαντική συνεισφορά της ίδιας της επιτελεστικής ποίησης ως ξεχωριστό ποιητικό είδος, είναι η υπενθύμιση της χαμένης αρμονίας. Η ανάγκη να την αναζητήσουμε και να την εγκαθιδρύσουμε ξανά. Η ανάγκη να σταθούμε κριτικά και δημιουργικά απέναντι σε ό,τι μας διχάζει και μας κερματίζει. Η ανάγκη να επανασυνδεθούμε ενεργητικά με ό,τι μας καθιστά γνήσιους ανθρώπους για να «ξαναβρούμε τον ορίζοντα των πραγμάτων», όπως λέει και ο ποιητής Νίκος Καρούζος (Πεζά Κείμενα, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα: 1998, σ. 127). Η Γεωργία Βεληβασάκη μας προσφέρει ένα εμπεριστατωμένο μελέτημα, ένα πολύτιμο εγχειρίδιο για την επιτελεστική ποίηση, ένα βιβλίο «άξιον λόγου».
* Γεωργία Βεληβασάκη, Performance poetry. Επιτελεστική ποίηση – Actionλόγου ως άξιον λόγου, Εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2022