Ένας ύμνος στην αρχαία ελληνικά γλώσσα, ο οποίος δεν προέρχεται αυστηρά από τη φιλολογική ιδιότητα της Τασούλας Καραγεωργίου, αλλά από το ίδιο το ρίγος που δημιουργεί η ομορφιά των κειμένων του αρχαίου κόσμου. Ένα βιβλίο που μας συνδέει άμεσα με ιδιώματα, ήχους, τόνους, ρυθμούς, συλλαβισμούς, γνωστά ποιητικά σπαράγματα και άγνωστα χωρία, καθώς και με το βάρος της αρχαίας Ιστορίας που αυτά κρατούν στον πυρήνα τους. Αξιοποιώντας τη μεταμοντέρνα συνθήκη για την αυτοαναφορικότητα και τη συνομιλία των κειμένων, η ποιήτρια μας οδηγεί σε ένα κλίμα συναρπαστικών στιχομυθιών και αναπαραστάσεων, όπου με επανεγγραφές, σχολιασμούς και ευφυείς διαπλοκές, επιτυγχάνει μια μίξη πεδίων του χρόνου και της γλώσσας.
Πρόκειται για την 8η συλλογή της Τασούλας Καραγεωργίου (Προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων), η οποία, εκτός από ποίηση, δοκίμια και λυρικά αφηγήματα, έχει ασχοληθεί επίσης με τη μεταγραφή στη νεοελληνική έργων της Σαπφούς, της Ήριννας, και επιτυμβίων επιγραμμάτων της Παλατινής ανθολογίας. Στο παρόν βιβλίο διαχειρίζεται με ιδιαίτερη οξυδέρκεια την ελληνική ποιητική παράδοση διαφόρων εποχών – αρχαία, βυζαντινή και νεώτερη–, επιτρέποντας στον Αρχίλοχο, τον Όμηρο, τον Αριστοφάνη, τη Σαπφώ, να συνυπάρχουν με ποιητές της Παλατινής Ανθολογίας, ή και με άλλους νεώτερους –τον Κάλβο, τη Δημουλά, τον Πατρίκιο.
Εντούτοις, πρωταγωνιστής εδώ είναι κυρίως ο αρχαίος κόσμος, με θραύσματα αρχαίων στίχων και παραπομπές στην μυθολογία, καθώς και γλωσσικές αναφορές που μας προκαλούν μέγιστη απόλαυση. Σημειώνω μερικά επίθετα: «αλγεσίδωρος (σπανιότατη λέξη που απαντάται σε σπάραγμα της Σαπφούς), «κυκλοδίωτος» (γνωστή μας λέξη από τον Κάλβο, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί μία και μόνη φορά στην αρχαιοελληνική γραμματεία από τον επιγραμματοποιό Σεκούνδο), «αριφραδές» (μεγαλόπρεπο), «αλοσύδνη» (γεννημένη από τη θάλασσα), επίθετα για την Αθήνα, «καλλίχορος», «δαιμόνιον πτολίεθρον», «κλειναί, πολυήροιτοι, όλβιαι Αθάναι», κλπ.
Είναι τόση η επιδεξιότητα με την οποία η Τ.Κ. διαχειρίζεται και συνενώνει τις παλιές με τις νέες λέξεις, ώστε τα έργα της μοιάζουν να αποτελούν μια συνεχή ροή της ίδιας της ιστορίας των κειμένων, χωρίς να βαραίνει ο χρόνος που πέρασε στο μεταξύ. Έτσι ο αναγνώστης, μέσα από αυτό το θαυμάσια οργανωμένο τεχνικά και γλωσσικά υλικό, αν και παρακολουθεί ένα απροσδόκητο χρονικό άλμα, επιστρέφει με φυσικότητα στην παλιά, στην παλιότερη ελληνική γλώσσα, για να απολαύσει την ιδιοτυπία της, τον τόνο και την ακουστική της.
Παραθέτω ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της παρούσης συλλογής, το οποίο συνομιλεί με το αντίστοιχο ποίημα της Σαπφούς «Το τραγούδι του Τιθωνού». (Το αρχαίο ποίημα, γραμμένο σε αιολική διάλεκτο και ασκληπιάδειο μέτρο, έγινε γνωστό από το 2004, όταν αναγνωρίστηκε σε έναν από τους παλιότερους πτολεμαϊκούς παπύρους του 3ου αιώνα π.Χ. -τον «πάπυρο της Κολωνίας»- και σήμερα, συμπληρωμένο από σύγχρονους φιλόλογους μελετητές, αποτελεί το 4ο ολοκληρωμένο ποίημα της Σαπφούς. Πρωτοδημοσιεύτηκε στο έργο του κλασικιστή Marτin West, «Η νέα Σαπφώ».)ΣΑΝ ΜΙΚΡΑ ΕΛΑΦΑΚΙΑ
Μη βιαστείτε να πείτε πως θρηνεί για το γήρας
ακόμη κι εκείνη
Που τ’ αθάνατα ρόδα των Μουσών έχει αγγίξει.
Κι αν οι λέξεις, που οι πάπυροι φέραν στο φως,
για τη νιότη μιλούν που όλο φεύγει και χάνεται
(«η καρδιά μου βαραίνει ολοένα,
και τα πόδια μου δεν με βαστούνε,
τα ανάλαφρα κάποτε
που χορεύαν ανέμελα σαν μικρά ελαφάκια»),
ξέρει εκείνη καλά τη φθορά να ξορκίζει.
Πρόκειται για την 8η συλλογή της Τασούλας Καραγεωργίου (Προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων), η οποία, εκτός από ποίηση, δοκίμια και λυρικά αφηγήματα, έχει ασχοληθεί επίσης με τη μεταγραφή στη νεοελληνική έργων της Σαπφούς, της Ήριννας, και επιτυμβίων επιγραμμάτων της Παλατινής ανθολογίας. Στο παρόν βιβλίο διαχειρίζεται με ιδιαίτερη οξυδέρκεια την ελληνική ποιητική παράδοση διαφόρων εποχών – αρχαία, βυζαντινή και νεώτερη–, επιτρέποντας στον Αρχίλοχο, τον Όμηρο, τον Αριστοφάνη, τη Σαπφώ, να συνυπάρχουν με ποιητές της Παλατινής Ανθολογίας, ή και με άλλους νεώτερους –τον Κάλβο, τη Δημουλά, τον Πατρίκιο.
Εντούτοις, πρωταγωνιστής εδώ είναι κυρίως ο αρχαίος κόσμος, με θραύσματα αρχαίων στίχων και παραπομπές στην μυθολογία, καθώς και γλωσσικές αναφορές που μας προκαλούν μέγιστη απόλαυση. Σημειώνω μερικά επίθετα: «αλγεσίδωρος (σπανιότατη λέξη που απαντάται σε σπάραγμα της Σαπφούς), «κυκλοδίωτος» (γνωστή μας λέξη από τον Κάλβο, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί μία και μόνη φορά στην αρχαιοελληνική γραμματεία από τον επιγραμματοποιό Σεκούνδο), «αριφραδές» (μεγαλόπρεπο), «αλοσύδνη» (γεννημένη από τη θάλασσα), επίθετα για την Αθήνα, «καλλίχορος», «δαιμόνιον πτολίεθρον», «κλειναί, πολυήροιτοι, όλβιαι Αθάναι», κλπ.
Είναι τόση η επιδεξιότητα με την οποία η Τ.Κ. διαχειρίζεται και συνενώνει τις παλιές με τις νέες λέξεις, ώστε τα έργα της μοιάζουν να αποτελούν μια συνεχή ροή της ίδιας της ιστορίας των κειμένων, χωρίς να βαραίνει ο χρόνος που πέρασε στο μεταξύ. Έτσι ο αναγνώστης, μέσα από αυτό το θαυμάσια οργανωμένο τεχνικά και γλωσσικά υλικό, αν και παρακολουθεί ένα απροσδόκητο χρονικό άλμα, επιστρέφει με φυσικότητα στην παλιά, στην παλιότερη ελληνική γλώσσα, για να απολαύσει την ιδιοτυπία της, τον τόνο και την ακουστική της.
Παραθέτω ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της παρούσης συλλογής, το οποίο συνομιλεί με το αντίστοιχο ποίημα της Σαπφούς «Το τραγούδι του Τιθωνού». (Το αρχαίο ποίημα, γραμμένο σε αιολική διάλεκτο και ασκληπιάδειο μέτρο, έγινε γνωστό από το 2004, όταν αναγνωρίστηκε σε έναν από τους παλιότερους πτολεμαϊκούς παπύρους του 3ου αιώνα π.Χ. -τον «πάπυρο της Κολωνίας»- και σήμερα, συμπληρωμένο από σύγχρονους φιλόλογους μελετητές, αποτελεί το 4ο ολοκληρωμένο ποίημα της Σαπφούς. Πρωτοδημοσιεύτηκε στο έργο του κλασικιστή Marτin West, «Η νέα Σαπφώ».)ΣΑΝ ΜΙΚΡΑ ΕΛΑΦΑΚΙΑ
Μη βιαστείτε να πείτε πως θρηνεί για το γήρας
ακόμη κι εκείνη
Που τ’ αθάνατα ρόδα των Μουσών έχει αγγίξει.
Κι αν οι λέξεις, που οι πάπυροι φέραν στο φως,
για τη νιότη μιλούν που όλο φεύγει και χάνεται
(«η καρδιά μου βαραίνει ολοένα,
και τα πόδια μου δεν με βαστούνε,
τα ανάλαφρα κάποτε
που χορεύαν ανέμελα σαν μικρά ελαφάκια»),
ξέρει εκείνη καλά τη φθορά να ξορκίζει.
Και στο ποίημα τώρα ηχούν
ρυθμικά του χορού τα πατήματα·
σαν νεβροί τώρα ορχούνται ιμερόφωνοι στίχοι·
σαν ζαρκάδια που αγέραστα
απ’ τα βρόχια γλιτώσαν.
(Μένουν πάντα τα ποιήματα:
το ακοίμητο βλέμμα της ωραίας ελάφου.)
Ένα βιβλίο με απαστράπτουσα γλώσσα και μουσική φόρμα ενορχηστρωμένη σε διάφορους κλασσικούς ρυθμούς, ένα ώριμο έργο που ακουμπάει στιβαρά πάνω στην ίδια την ιστορία της ελληνικής γλώσσας και της ελληνικής ποίησης.
* ΣΗΜ. Το βιβλίο πολτοποιήθηκε με το κλείσιμο των Εκδόσεων Γαβριηλ;iδη και δεν κυκλοφορεί πλέον.