Υπάρχει ένας νεοελληνικός θρύλος από την περιοχή της Θράκης που μας πληροφορεί για τον τρόπο με τον οποίο ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός βρήκε το σχέδιο για το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας μετά το 532 μ.Χ. .
Αξίζει ιδιαίτερης προσοχής αυτή η παράδοση γιατί δεν είναι γνωστή από άλλους τόπους παρά μόνο από τη Θράκη. Τη διηγόντουσαν στη Βιζύη της Θράκης κατά τον 20 αιώνα, και εκεί, στην ιδιαίτερη του πατρίδα την έμαθε μικρό παιδί ο ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός. Μάλιστα θέλοντας να σώσει από την λησμονιά αυτή την παράδοση-θρύλο την περιέγραψε έμμετρα μέσα στην ποιητική του συλλογή «Ατθίδες αύραι».
“Ήταν ο καιρός που ο αυτοκράτορας στην Πόλη είχε αποφασίσει να χτίσει την Αγία Σοφία. Είχε καλέσει τον πρωτομάστορα, και ο τελευταίος είχε κάνει ένα σχέδιο και ύστερα και άλλο και ύστερα και άλλα σχέδια, πώς να χτιστεί η μεγάλη εκκλησία. Κανένα όμως από αυτά τα σχέδια δεν ευχαριστούσε το βασιλιά. Ήθελε κάτι άλλο, πολύ πιο σπουδαίο. Και ο πρωτομάστορας κάθε μέρα προβληματιζόταν και πιο πολύ και σκεφτόταν τι νέο σχέδιο να φτιάξει.
Μια Κυριακή, την ώρα που τελείωνε η λειτουργία, ζύγωσε πρώτος ο αυτοκράτορας να πάρει το αντίδωρο, εκείνο όμως του ξεφεύγει από το χέρι και πέφτει κάτω. Μια στιγμή αργότερα παρουσιάζεται μια μέλισσα που φτεροκοπούσε προς το ανοιχτό παράθυρο, κρατώντας το πεσμένο αντίδωρο του αυτοκράτορα. Βγάζει αμέσως διαταγή ο βασιλιάς ότι όσοι έχουνε μελίσσια να τ΄ανοίξουνε και να ψάξουν, για να βρεθεί το αντίδωρο. Ψάχνει και ο πρωτομάστορας στα δικά του μελίσσια και τι βλέπει; Είχανε κάτσει οι μέλισσες μέρες πριν και είχανε φτιάξει με το κερί μέσα στην κυψέλη μιαν εκκλησία πανέμορφη και σκαλιστή και μεγαλοπρεπή, που δεν είχε όμοιά της σ΄ ολόκληρη την Οικουμένη. Όλες οι λεπτομέρειες είχανε γίνει στην εντέλεια μέσα κι έξω στην εκκλησία. Η πόρτα της ανοιχτή, ο τρούλος έτοιμος οι κολώνες στη θέση τους, ως και η Αγία Τράπεζα τελειωμένη. Την είχαν αποτελειώσει σ΄όλα της την εκκλησία, και επάνω στην Αγία Τράπεζα της είχε φέρει εκείνη η μέλισσα και είχε αποθέσει το αντίδωρο του βασιλιά.
Είδε την εκκλησιά ο πρωτομάστορας και θαύμασε το τέλειο σχέδιό της. Την είδε κατόπιν και ο αυτοκράτορας και ήταν όλος χαρά. Το σχέδιο που είχανε φτιάξει οι μέλισσες, έγινε το σχέδιο που χτίστηκε η Αγία Σοφία!”
* * *
| Ἀτθίδες Αὖραι Γεώργιος Βιζυηνός Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ’Μέρα καὶ νύχτα μελετᾷ ὁ βασιλὲς στὴν Πόλη νὰ κτίσῃ τὴν Ἁγιὰ-Σοφιά. Σ’ ὅλο τὸν κόσμον ἐρωτᾷ, καὶ σχέδια φέρνουν ὅλοι, κτιστά, ἢ μόνο ζωγραφιά. Ὁ Ἀρχικτίστης ὁδηγᾷ, —Εἶναι ἡ Δύναμ’ ὁ Θεὸς Ὅλ’ οἱ μαστόροι σκυθρωποί, Κι’ ὁλονυχτῆς ‘σκυμμέν’ ἐκεῖ Ἐκεῖ στὴν πρωϊνὴ δροσιὰ Σκύβ’ ἀπ’ τὸν θρόνο καὶ φιλᾷ Τὰ σκῆπτρ’ ἀφῆκε στὴν στιγμή, Μὰ ‘κεῖ, ποῦ μ’ ὄψη θλιβερή ‘Βγάλλει παντοῦ διαλαλητὴ Τρυγοῦν οἱ ἄνθρωποι γοργά, Σ’ ἕνα κοφίνι διαλεχτό, Οἱ τροῦλοι λές κι’ εἶν’ οὐρανοί, Μὲ τὴν ‘ματιά του προχωρεῖ Στὸν θρόνο ‘μπρὸς μὲ συστολὴ Γιὰ τ’ ἁγιασμένο Του ψωμὶ Στὸν Πλάστη στρέφ’ ὁ βασιλές, |