Έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η θέση του ποιητή στην κοινωνία;
Η ποίηση είναι μία μυσταγωγία και οι ποιητές, οι αρχιερείς της. Ο ποιητής τον 21ο αιώνα αντιμετωπίζεται όπως και οι λεγόμενοι αιρετικοί αλλά και οι μάγοι – μάγισσες τον Μεσαίωνα. Όμως οι ποιητές δεν μπορούν να λειτουργούν όπως κάποτε ο Γαλιλαίος και να παίρνουν τον λόγο τους πίσω. Έτσι καταλήγουν στην πυρά. Το κατεστημένο, η εξουσία, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά εχθρεύεται τους ποιητές. Η αποδόμηση του ποιητή είναι ο ευκολότερος τρόπος γι’ αυτούς. Έτσι τον παρουσιάζουν ως παραδείσιο πουλί, ως τον γραφικός της ιστορίας.
Η αλήθεια όμως είναι ότι οι ποιητές είναι σκληρά εργαζόμενοι. Γνωρίζουν πολύ καλά την κοινωνία μέσα στην οποία ζουν και δημιουργούν. Οι ποιητές και οι αναγνώστες της ποίησης ανήκουν σε μια πνευματική ελίτ σύμφωνα με τον T.S. Eliot. Η ελίτ αυτή, αντίθετα από ότι συνήθως συμβαίνει δε διαθέτει τον πλούτο και την εξουσία, tην οικονομική και πολιτική ισχύ που απαιτείται για να καθορίζει τα πράγματα. Αυτό είναι ασυγχώρητο από το κατεστημένο. Το κατεστημένο που με επιμέλεια εκπαιδεύει διαφορετικά τον άνθρωπο. Και μόνο όταν ο ποιητής πάρει το βραβείο Νόμπελ, θα προσπαθήσει να τον εντάξει, να τον κάνει μέρος του μηχανισμού του.
Ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι δεν άντεξε, ούτε ο Κώστας Καρυωτάκης. Ο Σεφέρης και ο Ελύτης στάθηκαν στο ύψος τους. Κάποιο λίγοι λειτούργησαν διαφορετικά. Ελάχιστοι ευτυχώς.
Ο ποιητής λαμβάνει τα μηνύματα της κοινωνίας και τα κάνει ποιήματα, δηλαδή λόγο. Ο ποιητής αντλεί από το όνειρο, το υποσυνείδητο αλλά ταυτόχρονα και από το καθημερινό. Ναι, παρακολουθεί τις ειδήσεις, διαβάζει εφημερίδες και άρθρα στο διαδίκτυο. Αφουγκράζεται τις αγωνίες της κοινωνίας. Είναι ο ευαίσθητος δέκτης, επεξεργάζεται και αναλύει τα δεδομένα άλλοτε συνειδητά, άλλοτε υποσυνείδητα και πάντα μιλώντας τη γλώσσα της αλήθειας, εκπέμπει σήματα προς κάθε κατεύθυνση. Ο ποιητής που πάντα θα αναβλύζει από της θάλασσας τον άηχο βυθό, απολογητής των δεινών και ξεπλένων τις αμαρτίες του κόσμου.
Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του κορωνοϊού, έχει ιδιαίτερο ρόλο η ποίηση;
Ανεξάρτητα από τον «ιστορικό» χώρο και τον χρόνο, ο λόγος της ποίησης ανέκαθεν υπήρξε και συνεχίζει να είναι παρηγορητικός. Ο ποιητής Νίκος Εγγονόπουλος έχει θέσει το θέμα ξεκάθαρα και απόλυτα: «Η τέχνη και η ποίηση δε μας βοηθούν να ζήσουμε, η τέχνη και η ποίηση μας βοηθούν να πεθάνουμε.» Η ποίηση μάς στηρίζει στο να αποδεχτούμε το αναπόφευκτο, τον θάνατο. Να διαχειριστούμε το γεγονός της απουσίας λογικής και προφανούς νοήματος στη ζωή όπως υποστηρίζουν ορισμένοι καταξιωμένοι ερευνητές της ανθρώπινης «ψυχής». Ακόμα και οι πιστοί, αυτοί που οραματίζονται μια άλλη μετά θάνατον ζωή χρησιμοποιούν την ποίηση ως μέσον για το ταξίδι τους. Ως «ψυχικό αντισηπτικό». Ως φάρμακο νηπενθές. Ποίηση είναι και οι ψαλμοί και τα τροπάρια. Η ανθρωπότητα έχει αντιμετωπίσει πολλές κρίσεις: πόλεμος, χρεωκοπία, πανδημία, και τότε είναι που έρχονται βίαια στη επιφάνεια οι ανθρώπινες αδυναμίες με κυρίαρχη πάντα αυτή της θνητότητας.
Η ποίηση εμπνέει τους μαχητές που σήμερα είναι οι εργαζόμενοι στο σύστημα υγείας. Αύριο θα είναι κάποιο άλλοι. Η ποίηση μιλάει την ίδια ξεκάθαρη γλώσσα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, τις ιδεολογίες και τις φυλές των ανθρώπων. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ποίηση ποτέ δε λειτουργεί μοιρολατρικά. Η αποδοχή της κατάστασης αποτελεί τη βάση για αντίδραση, για επίθεση ενάντια στο κακό, τη φτώχεια, τον θάνατο. Σε τέτοιες περιόδους, πάντα οι άνθρωποι ζητούν βοήθεια από τον Θεό και την ποίηση. Η ποίηση είναι ναρκοπέδιο, δεν είναι λιβάδι με παπαρούνες. Το ναρκοπέδιο που θα τσακίσει τον θάνατο.
Αθήνα, 4 Απριλίου 2020
* Ο Βαγγέλης Αλεξόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969, όπου συνεχίζει να ζει και να εργάζεται. Είναι Διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Παραγωγή και Διαχείριση Ενέργειας. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και ιστοσελίδες. Έχει γράψει πέντε βιβλία ποίησης. Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών.